Wie zijn de niet-gelovigen?

Wat vinden ze belangrijk in het leven? Waar halen ze troost en vreugde uit? Lees hier alles over het allereerste onderzoek naar de waarden van niet-gelovigen. 

Waarom is dit onderzoek zo belangrijk?

Zonder god geen moraal. Onzin natuurlijk, maar toch vindt nog altijd bijna een kwart van de Nederlanders dat het geloof in een god noodzakelijk is om een moraal en goede waarden te hebben. Dat blijkt uit recent onderzoek van PEW research.

Met dit nieuwe onderzoek van het Humanistisch Verbond rekenen we voorgoed af met dit hardnekkige stigma. Ons onderzoek laat het tegenovergestelde zien: de diverse groep niet-gelovigen heeft wel degelijk een moraal.

Het onderzoek is representatief, en opgezet en uitgevoerd in samenwerking met onderzoeksbureau Kantar (voormalig NIPO).

Wie is dan die niet-gelovige?

Vrijheid, gelijkheid en het gezin zijn de belangrijkste waarden voor deze niet-gelovigen. Ze hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel; voor zichzelf en hun familie. De meerderheid voelt zich daarnaast verantwoordelijk voor het werk dat ze doen, voor vrienden en voor kwetsbaren in de samenleving.

De niet-gelovige Nederlander vertrouwt op zijn eigen oordeel, hecht zeer veel waarde aan vrijheid en heeft tegelijkertijd een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Ook geeft de niet-gelovige aan de ander nodig te hebben om een goed leven vorm te kunnen geven.

• Nederlandse niet-gelovigen zijn bij uitstek de dragers van de kernwaarden in Nederland: vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
• 73 % noemt vrijheid als allerbelangrijkste waarde, gevolgd door gelijkheid/gelijkwaardigheid en het gezin wordt als derde belangrijkste waarde genoemd.
• Status, prestaties, schoonheid en een opwindend leven bungelen onderaan de waardenlijst met een schamele 1 of 2%.
• Het verantwoordelijkheidsgevoel van de niet-gelovige is groot. Niet alleen voor zichzelf en voor het gezin (93%) maar ook voor het werk (69%), voor kwetsbaren (61%) en voor vrienden (62%)

• De meeste zorgen maken de respondenten zich over hun eigen gezondheid, de natuur, milieuvervuiling en de gezondheid van anderen
• Dat de ander belangrijk is voor de niet-gelovigen blijkt ook uit de vragen over wat geluk en troost geeft. Het geluk van de naasten is de belangrijkste geluksfactor voor ongelovigen
• 93% is gelukkig als zijn naasten gelukkig zijn
• In dat contact met anderen vinden ze ook troost; in de liefde, in een gesprek of aanraking. De natuur wordt eveneens als troostend ervaren

• Ook als mensen zich voor lastige kwesties gesteld zien is de ander belangrijk in het maken  van een keuze. Als eerste gaat de ongelovige bij zichzelf te rade (83%), maar ook hier is het in gesprek gaan met de ander een goede tweede (50%).
• Als ongelovigen naar hun voorbeeldfiguren wordt gevraagd zijn dat vaak vaders, moeders, echtgenoten, opa’s en oma’s (naast de bekende personen zoals Ghandi, Mandela) en nauwelijks autoritaire personen
• Bij feesten en rituelen zoekt de ongelovigen de ander op. Samen eten en drinken is voor ongelovigen de belangrijkste manier om feestelijke gebeurtenissen te vieren. Bij rituelen spelen verjaardagen, familieweekenden en samen iets doen de belangrijkste rol.
• De antwoorden op de slotvraag wat het leven zin geeft kunnen daarmee ook nauwelijks meer een verrassing zijn: “Wanneer ik mijn dierbaren of vrienden kan helpen. Niet alleen met gunsten en of handelingen, maar vooral ook met plezier en geluk.”

Voor het onderzoek is een representatieve steekproef van n=2.331 respondenten uitgenodigd voor deelname. Deze bruto steekproef was representatief op de kenmerken geslacht, leeftijd, opleiding, regio en huishoudgrootte. In totaal hebben n=1.200 respondenten deelgenomen aan het onderzoek, waarvan n=865 ‘ongelovigen’. Dat is een netto responspercentage van 51%. Het veldwerk heeft gelopen van 1 tot en met 13 mei 2020. 

De positie van niet-gelovigen in Nederland

In februari 2021 is het Humanistisch Verbond precies 75 jaar geleden opgericht met als doel het vergroten van de veerkracht van mensen en de emancipatie van ‘buitenkerkelijken’. Het Humanistisch Verbond zorgde ervoor dat in de toen sterk verzuilde samenleving ook niet-gelovigen een stem kregen; in de zorg, het onderwijs en de maatschappij.

Die stem was hard nodig, want niet-gelovigen werden sterk achtergesteld, zowel in wetgeving als in het sociale leven. Voor sommige banen kwam je niet in aanmerking als je niet gelovig was. Mede dankzij het werk van het Humanistisch Verbond is gelijke behandeling in de grondwet vastgelegd. Je mag dus niet worden gediscrimineerd op basis van godsdienst én levensovertuiging.

Sinds 1946 is er veel veranderd. Niet-religieuzen zijn inmiddels in de meerderheid. Dat zijn dus – weten we nu – mensen die staan voor vrij denken en samenleven, en vinden dat de verantwoordelijkheid voor mens en natuur bij zichzelf ligt, en niet ligt bij een bovenmenselijke autoriteit.

Keer op keer blijkt dat vrijheid en gelijkheid niet vanzelfsprekend zijn. Deze waarden vragen om bescherming. Voor die bescherming zet het Humanistisch Verbond zich in. In Nederland en ook daarbuiten. We werken samen met humanistische organisaties wereldwijd aan de positie van niet-gelovigen. Want op veel plekken in de wereld ben je nog lang niet vrij wanneer je niet in een god gelooft.

Ons werk is alleen mogelijk met steun van onze leden. Kom op voor een vrije, humane samenleving. Word lid van het Humanistisch Verbond. Sluit je vandaag nog aan. Vul het formulier hieronder in. 

>>WORD LID!