Cor van der Weele (1954) studeerde biologie en wijsbegeerte, met doctoraalexamens in respectievelijk in 1978 (Utrecht, hoofdvak moleculaire genetica) en 1984 (Groningen, hoofdvak analytische wijsbegeerte). Zij promoveerde in 1995 aan de VU in de wijsbegeerte van de biologie. Sindsdien werkte zij aan de universiteiten van Utrecht en Wageningen. Op dit moment werkt ze bij het LEI, een onderzoeksinstituut van Wageningen UR, binnen het onderzoeksveld Consument en Gedrag. Haar proefschrift Images of Development; environmental causes in ontogeny (1995; handelseditie 1999) analyseert dominante vragen en blinde vlekken in het zoeken naar verklaringen voor embryonale ontwikkeling. Het laatste hoofdstuk stelt onder de titel “Ethics of attention” morele vragen aan de orde rond selectieve wetenschappelijke aandacht. Die vragen spelen ook in andere contexten. Over een project rond de “10-90 kloof”, die symbool staat voor de problematische verdeling van onderzoeksaandacht in mondiaal perspectief, heeft ze in 2009-2010 een onderzoeksblog bijgehouden: www.tenninetygap.wordpress.com
In het onderzoek binnen de leerstoel staan twee thema’s centraal
1. Moraal en motivatie: hoe gaan we om met onze “achterkanten”?
Humanisme streeft naar een betere wereld en heeft daarbij veel oog voor het goede in de mens. Maar hoe kijken we naar onze minder gewaardeerde neigingen? Mijn interesse voor “achterkanten” is er niet op gericht een omgekeerd beeld te schetsen waarin de mens vooral geneigd is tot al het kwade. De vraag is eerder hoe we de diversiteit van menselijke neigingen benoemen, met goed en slecht verbinden, en in banen proberen te leiden. Als daarbij de lastige neigingen worden verworpen is het de vraag of de morele perspectieven er wel beter op worden.
Bij voorbeeld: de tegenstelling tussen “intrinsieke” en “extrinsieke” motivatie is beladen met moraal, en vaak ook met de aanname dat een betere wereld meer intrinsieke motivatie vereist (met empathie in een hoofdrol), terwijl extrinsieke motivatie (afhankelijkheid van anderen, bijvoorbeeld door het streven naar status) zoveel mogelijk moet worden uitgebannen. Een humanistische antropologie die contact met de werkelijkheid zoekt moet zich m.i. intensief interesseren voor “extrinsieke” menselijke motieven zoals de behoefte aan sympathie, erkenning en status, en voor de vraag hoe daarmee om te gaan.
2. Technologie en ethiek in mondiaal perspectief, met speciale aandacht voor in vitro vlees
De mensheid eet steeds meer vlees en dat levert steeds meer bezwaren op, op het punt van dierenwelzijn, gezondheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Een van mogelijke bijdragen aan een oplossing is in-vitro vlees, ook wel kweekvlees genoemd. In-vitro vlees bestaat nog niet, maar het idee is spierweefsel te laten groeien uit dierlijke stamcellen, met behulp van weefselkweektechnieken. Zo ontstaat “echt” vlees zonder dat er verder nog een dier aan te pas komt. In-vitro vlees is een belofte voor het helpen oplossen van de grote problemen rond vlees; er bestaan dan ook grote maatschappelijke verwachtingen rond het onderzoek. In een Utrechts-Wagenings onderzoeksproject gaat het erom in vitro vlees te helpen ontwikkelen in een multidiscipinaire context. Daarbinnen richt mijn onderzoek zich op moreel geladen vragen. Zo wordt soms het bezwaar geopperd dat het hier gaat om een “technologische fix”, een term met negatieve morele connotaties. Kan in-vitro vlees inderdaad deel van een duurzame en diervriendelijke oplossing zijn, of is het deel van het probleem, bij voorbeeld omdat het zich niet tegen onze consumptiementaliteit richt?
Enkele recente publicaties rond de twee onderzoeksthema’s:
Cor van der Weele (2011): Empathy’s purity, sympathy’s complexities: De Waal, Darwin, Adam Smith. In: Biology and Philosophy 26/4: 583-593. LINK
Cor van der Weele (2011): Morele motivatie: puur of gemengd? De Waal, Darwin, Adam Smith. In: Filosofie en Praktijk 32/3: 6-18. LINK
Cor van der Weele (2010) : In vitro meat, promises and responses: cooperation between science, social research and ethics In: Global food security: Ethical and legal challenges. – Wageningen : Wageningen Academic Publishers
Cor van der Weele (2010): In vitro vlees: Yuck!(?) Een eerste verkenning van een eerste reactie. LINK