Wall Street
Ambitie is voor velen de motor in werk. Uitblinken, de beste willen zijn, het zijn universele en tijdloze drijfveren met een keerzijde. De meest iconische film over dit thema is wel Wall Street van Oliver Stone uit 1987. De antiheld van dit verhaal, Gordon Gekko -gespeeld door Michael Douglas- vat de kern van die ambitie samen met de onsterfelijke zinnen: ‘Greed – for lack of a better word – is good. Greed is right. Greed works.’ De film van Stone is bedoeld als een waarschuwing voor de corrumperende uitwerking die geld kan hebben. De ironie wil dat Gekko voor velen een voorbeeld en een aanmoediging was om juist te gaan werken in de financiële wereld .
The big short
De wereldwijde consequenties van de hebzucht werden pijnlijk zichtbaar tijdens de bankencrisis in 2008. In The big short (2015, Adam McKay) volgen we een aantal mannen die aan de vooravond van het barsten van de Amerikaanse huizenbubbel geld uit de aanstaande crisis probeert te slaan. Het meest intrigerende personage uit de film is vastgoedinvesteerder Mark Baum die een kans ziet om uit de financiële problemen te komen. Hij worstelt echter met zijn geweten. De crisis van het financiële systeem symboliseert zijn persoonlijke crisis. Hoe meer hij zich realiseert hoe verziekt de hypotheekmarkt is, hoe groter zijn verbijstering over het systeem. De film laat zien hoezeer bestaande machtssystemen ons handelen sturen en hoe beperkt onze vrijheid is om rechtvaardig te handelen.
Up in the air
Het verlangen naar vrijheid, kunnen doen wat je wilt, is voor velen de belangrijkste waarde in het werk. Maar dat is geen eenvoudige opgave in onze tijd. In Up in the air (2009, Jason Reitman) speelt George Clooney een man die door bedrijven wordt ingehuurd om mensen te ontslaan. Hij brengt het grootste deel van zijn tijd in vliegtuigen door, onderweg van de ene stad naar de andere. Wanneer hij een jonge stagiaire onder zijn hoede krijgt, komt zijn eigen baan onder vuur te liggen. Deze ambitieuze jonge vrouw heeft namelijk een methode bedacht om mensen via een webcamgesprek te ontslaan en daarmee vervalt de noodzaak tot rondreizen. De film legt op scherpe wijze de letterlijke vluchtigheid van het moderne werk bloot. Betekenisvol werk en leven ontstaat niet zozeer uit vrijheid maar juist uit verbindingen met anderen.
Chronic
Je kunt jezelf verliezen in het najagen van ambities en een individuele drang naar vrijheid. Werk is dan de uitgelezen plek om je te laten gelden. Maar je kunt jezelf ook verliezen door jezelf volledig op te offeren. Dit thema staat centraal in Chronic (2016, Michel Franco). David -Tim Roth in een van zijn beste rollen- is een thuisverpleger die ernstig zieke mensen verzorgt. Hij oefent dit basale en intieme werk met engelengeduld uit. Hij gaat er zo in op dat het nog zijn enige reden voor bestaan lijkt. Thuis op de bank staart hij als verdoofd voor zich uit. Wie is deze man eigenlijk? Waarom geeft hij zichzelf zo weg. Prikkelende vragen die ook iets zeggen over hoe we in ons werk kunnen staan:
Kunnen we ook té betrokken zijn? Is er een grens aan nabijheid? En als je zo opgaat in je werk, wat blijft er dan van jou over?
I Daniel Blake
In onze zoektocht naar betekenisvol werk vergeten we vaak waar het in de basis om gaat. In de eerst en laatste plaats werken we om in ons levensonderhoud te kunnen voorzien. Wanneer we buiten het arbeidsproces terechtkomen, heeft dit een geweldige impact op ons leven. I Daniel Blake (2016, Ken Louch) brengt deze harde realiteit in beeld. De 59-jarige timmerman Daniel heeft een zwak hart en wil graag aan de slag. Afhankelijk zijn van overheidssteun, gekmakende bureaucratie, onzekerheid over de toekomst; al deze dingen doen iets met wie hij is en zijn gevoel van eigenwaarde. Het is niet alleen fysiek overleven, maar ook mentaal: ‘When you lose your self-respect, you’re done for.’ Toch is dit geen deprimerende film. Integendeel, het is een ode aan de veerkracht en vindingrijkheid van mensen. Hij toont hoe kwetsbare mensen in moeilijke omstandigheden dankzij verbondenheid en vriendschap overeind blijven en hun waardigheid weten te behouden.
Tot slot, kijk ook deze prachtige korte online documentaire.
The Watchmaker (2017, Marie-Cécile Embleton, 9 minuten)
De Iraanse Londenaar Faramarz brengt zijn dag door met het repareren van oude mechanische horloges. Zijn bespiegelingen over het leven geven je een nieuwe kijk op werk. Belangrijkste boodschap: Doe de dingen die je doet met aandacht.