YouTube-ster NikkieTutorials organiseert deze zaterdag het online gedeelte van het Eurovisiesongfestival. Het oorspronkelijke songfestival is vanwege corona afgelast. Er is een nieuwe programma: Europe Shine A Light, met bijdrages van de eenenveertig deelnemende landen, en een gezamenlijk lied om heel Europa te verenigen in deze moeilijke tijden. Ironisch. Want het evenement predikt Europa te verenigen, maar als Nikkie de Jager (echte naam van NikkieTutorials, transgender) geboren was in Hongarije zou ze vanaf deze maand niet meer als vrouw erkend zou worden.
Het nieuwe Eurovisiesongfestival moet de Europese solidariteit tijdens de coronacrisis symboliseren, maar de crisis toont vooral een ander onderwerp waar we verenigd tegen moeten vechten: de ondemocratische ideologie die we zien in de Poolse en Hongaarse regeringen, en die langzaam over heel Europa verspreid raakt. Hongarije trok zich overigens dit jaar terug uit het songfestival. President Orbán zou het songfestival te lhbti-vriendelijk vinden. Hoewel het anti-lhbti-sentiment in Polen ook sterk aanwezig is, neemt Polen nog wel deel aan het songfestival.
noodwet zonder einddatum
In 2018 publiceerde Judith Sargentini, toenmalig lid van het Europees Parlement, een rapport over de ondermijning van de democratie in Hongarije. Toen was al duidelijk dat zowel in Hongarije en Polen de democratie en rechtsstaat steeds verder afbrokkelde.
Sindsdien werd het alleen maar erger. Tijdens de coronacrisis nam Hongarije een nieuwe noodwet aan waarin de Hongaarse regering het recht kreeg om zonder parlement te regeren. Ook wordt het verspreiden van “nepnieuws” in Hongarije met de nieuwe noodwet bestraft met vijf jaar gevangenisstraf, en zijn de verkiezingen voor onbepaalde tijd uitgesteld. Aan deze nieuwe noodwet zit geen einddatum. Of de regering de noodtoestand opheft als het virus is verdwenen, is nog maar de vraag.
Ook de Poolse regering greep de coronacrisis gretig aan om hervormingen door te voeren. Zo probeerde ze de al strikte abortuswetgeving nog strikter te maken en het geven van seksuele voorlichting aan minderjarigen strafbaar te stellen. Gelukkig werden deze wetten niet doorgevoerd, maar helemaal weggestemd zijn ze niet. De dreiging van de wetten bestaat nog.
Waarom is dit belangrijk? Waarom moet de rest van Europa zich hier zorgen over maken? Sargentini noemde het ook al. Het antwoord is simpel: omdat het hier ook kan gebeuren. De Fidesz partij in Hongarije en de PiS in Polen zijn niet alleen in hun politieke ideologie. Ze inspireren vele andere partijen in Europa, en normaliseren hiermee hun ideologie.
Dit is al te zien aan de nieuwe titel van de Europese minister van migratie: “Promoting our European Way of Life”. Overigens was de titel eerst “Protecting our European Way of Life”. Dit is maar een titel, maar het toont wel diezelfde ideologie. Het idee dat er een bepaalde Europese manier van leven is: een conservatief gezin als hoeksteen van de samenleving. Alles wat niet binnen die norm valt, moet verdwijnen. Het promoten van deze manier van leven in deze landen gaat vaak onder dwang. In Polen zijn het de LGBT-vrije zones. Die werken binnen de kaders van de Europese wet. Ze zijn symbolisch, niemand wordt opgepakt. Maar dat betekent niet dat het minder beangstigend is.
In Hongarije mogen transgenders niet meer van geslacht veranderen. De Europese manier van leven is gedefinieerd aan de hand van conservatief christelijke maatstaven. Hiermee worden de liberale democratische waarden die ook Europees zijn, vergeten.
Het nieuwe normaal?
Het Humanistisch Verbond kijkt met verontwaardiging naar hoe vrijheden in Hongarije en Polen verdwijnen. Wij zien bij deze landen geen uitzondering, maar een begin. Een normalisering van een ideologie die mensenrechten ondermijnt. Vooral nu Europa bezig is met de coronacrisis worden de problemen in deze landen snel vergeten.
Tijdens deze crisis heeft bijna elke regering het over een nieuw normaal. Er wordt volop gespeculeerd over hoe die toekomst eruit zal zien. Normaliseer deze onvrijheden niet, maar werk samen aan een toekomst waarin iedereen zijn eigen leven kan invullen. Zodat het nieuwe normaal die van het vieren van vrijheden is. Laten we bewegen naar een Europa waar we samen zijn in al onze individuele verscheidenheid.
Een versie van dit artikel is op 15 mei geplaatst in Het Parool.
