Polarisatie en verbinding

Het beoefenen van de dialoog vergt een onderzoekende en nieuwsgierige houding. Met aandacht en stilte luisteren naar de ander, vanuit gelijkheid en openheid. Belangrijke waarden binnen het humanisme.

Polarisatie is mensen eigen. Het hoeft ook helemaal niet erg te zijn. Sterker, polarisatie verrijkt. Het toont aan waar de schoen wringt. Het brengt botsende belangen in kaart en zorgt voor beweging. Zonder polarisatie kom je als samenleving niet verder.

Polarisatie wordt pas problematisch als er harde oordelen volgen. Feiten doen er dan niet meer toe, het gaat om de identiteit van de ander: de wappie, de gelukzoeker, de klimaatdrammer. Begrip verdwijnt, net als de bereidheid te luisteren. Het enige dat telt is het eigen absolute gelijk, waarbij we de sociale media als megafoon gebruiken.

Polarisatie kent verschillende vormen, waarbij de één problematischer is dan de andere:

Hoewel de gevoelde polarisatie sterker is dan de daadwerkelijke polarisatie, zit polarisatie wel in de lift. Het ontstaat op een glijdende schaal en drijft mensen stap voor stap uit elkaar.

Vaak gaat polarisatie over grote thema’s als klimaat en immigratie. Tegenwoordig zien we veel polarisatie rond het thema ‘gender’.

Over de oorzaak van polarisatie kun je verschillend denken: zijn het de onzekere tijden of hebben we het juist te goed?

Op zoek gaan naar verbinding
De mens kan niet zonder elkaar. Iedereen is van elkaar afhankelijk. Wie dit beseft, is vast ook meer bereid om rekening met elkaar te houden. Naar elkaar te luisteren. En misschien zelfs wel van elkaar te leren.

Ruimte geven aan meerstemmigheid
Zolang er ruimte blijft voor meerstemmigheid, is er een kans op toenadering. Dit betekent dat er in het debat ruimte moet zijn voor verschillende opvattingen. Die opvattingen mogen botsen, ze mogen radicaal verschillen. Maar er mag geen stem bij voorbaat worden buitengesloten. Meerstemmigheid in plaats van groepsdenken. Dat maakt ons als samenleving weerbaarder.

De ander ontmoeten
Veel mensen hebben de neiging om naar binnen te keren en het eigen gelijk bevestigd te zien. We moeten uit onze bubbel komen, letterlijk en figuurlijk, en de ander in levende lijve ontmoeten. Leer elkaar eerst kennen, dat maakt een wereld van verschil.

Het midden versterken
Verharding leidt tot polarisatiedruk, voelen dat je een standpunt moet kiezen. Je bent voor of tegen. Maar het midden spreekt met zachte stemmen. Ook die verdienen het gehoord te worden. Om te voorkomen dat we ons als samenleving laten gijzelen door de flanken is het zaak het midden te versterken.

De dialoog stimuleren
Tegenover polarisatie staat dialoog. Deze is niet bedoeld om de ander onderuit te halen of het gesprek te winnen. Dialoog slaagt alleen als je met oprechte nieuwsgierigheid naar elkaar luistert en bereid bent je eigen mening bij te stellen.

Hoe was het ook alweer? Communicatie is jezelf overtuigen van het gelijk van de ander.

Omdat we ons zorgen maken. En omdat we geloven in de kracht van humanistische waarden. Openheid voor andersdenkenden en de erkenning van onze verbondenheid zijn er daar twee van. Die zouden veel meer gehoord moeten worden. Als tegenwicht in deze tijd van muurvaste meningen. Humanisme is de stem die verloren dreigt te gaan in het midden, terwijl die juist zoveel te vertellen heeft.

Humanisten geloven in medemenselijkheid, respect voor elkaar en menselijke waardigheid. Zo benaderen we elkaar, zo gaan we met elkaar om.

Humanisten maken graag ruimte voor nuance. We zijn nieuwsgierig. Kritisch. In dichtgetimmerde meningen en onbetwistbare dogma’s geloven we niet, ook onze eigen waarheid blijven we bevragen.

Humanisten zijn goede luisteraars. We zijn altijd op zoek naar dialoog, met medestanders en andersdenkenden. Zo kom je vanzelf uit bij elkaar.

We willen het gesprek en de ontmoeting met anderen aanmoedigen. Veel mensen hebben de neiging om naar binnen te keren en het eigen gelijk bevestigd te zien. We willen mensen daarom uit hun fysieke en digitale bubbel trekken en echte ontmoeting stimuleren. Meerstemmigheid in plaats van groepsdenken. Dat maakt ons als samenleving weerbaarder.

Het programma Polarisatie en verbinding is nog volop in ontwikkeling. Dit is wat we nu al aanbieden:

Cursussen
Op verdiepingsdag ‘De dialoog’ oefenen we het voeren van een niet-polariserend gesprek. Hoe doe je dat eigenlijk, een goed gesprek voeren? Welke vaardigheden zijn nodig om niet in welles-nietes debatten te vervallen maar over te schakelen op verkennende en luisterende dialogen. Kijk voor een cursus bij jou in de buurt.

Lezingen
We organiseren allerlei lezingen en activiteiten in het land, waar mensen inspiratie kunnen opdoen en handvatten krijgen om verbindend met elkaar in gesprek te gaan. Bekijk de agenda.

Agenderen
We zoeken steeds opnieuw naar verbinding in maatschappelijke debatten. We bieden een platform aan meerstemmigheid, maar wel met zachte stemmen. We geven ruimte aan de ander en gaan de communicatie aan. Lees onze artikelen.