Voor het eerst in 20 jaar houdt een humanist de overweging bij de Nationale Dodenherdenking.
Dat is bijzonder, en de overdenking vindt ook nog eens plaats in het jaar dat het Humanistisch Verbond 75 jaar bestaat. De eer is aan Erwin Kamp. Hij is sinds 5 jaar hoofd humanistisch geestelijke verzorging bij defensie.
Hoe bijzonder is het dat jij op 4 mei spreekt op de officiële herdenkingsbijeenkomst?
“Voor de humanistische beweging is dat heel bijzonder. Het is traditie dat elk jaar bij de herdenking een hoofd van de geestelijke verzorging van defensie een overweging uitspreekt. Toch ging de afgelopen 20 jaar de uitnodiging naar een rabbijn, dominee of aalmoezenier. Het is niet de eerste keer dat een humanist spreekt. In 1998 was dat mijn voorganger is Joost de Vries. Op hem was achteraf kritiek. Zijn bijdrage eindigde zonder gebed. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Sindsdien is er een lange tijd verstreken.”
Waar hebben we de uitnodiging nu eindelijk aan te danken?
“Eigenlijk is het niet meer dan normaal dat de uitnodiging er is. Nederland is inmiddels grotendeels seculier. Het Humanistisch Verbond is 75 jaar terug opgericht om mensen weer hoop en veerkracht te bieden. Maar ook voor de emancipatie van buitenkerkelijken – de zogenaamde kleine strijd. Veel hebben we sindsdien voor elkaar gekregen, en toch is de behandeling van alle levensbeschouwingen nog altijd niet gelijkwaardig. Tot vorig jaar was het niet mogelijk voor humanistisch geestelijk verzorgers bij defensie om te solliciteren op een plek in Duitsland of op Aruba – deze landen werden gezien als voornamelijk christelijk en dus niet geschikt voor andere levensbeschouwelijke geestelijk verzorgers. Ik ben blij dat door een goede samenwerking dit nu wel kan. Ik streef naar een gelijkwaardige behandeling. En dus spreek ik op 4 mei namens alle levensbeschouwingen. Ook namens hen die er nog niet hebben mogen staan, zoals mijn collega van de boeddhistische geestelijk verzorging.
“ Als je vrijheid wilt behouden, moet je weten waar je vandaan komt. Daarom vertel ik over Jaap van Praag. ”
Je hebt slechts een paar minuten om je boodschap over te brengen.
Ik wist meteen waar ik het over wilde hebben. Of beter: over wie. Het Humanistisch Verbond heeft een duidelijke relatie tot de Tweede Wereldoorlog. Tijdens zijn onderduiken streed een van de oprichters van het Humanistisch Verbond, Jaap van Praag, seculier joods, voor zijn vrijheid en die van anderen. Hij geloofde in de mens als veerkrachtig en weerbaar, en zag het goede in de mens. Hij was bevlogen, en wist mensen te engageren om iets voor elkaar te krijgen. Ik voel echt dat ik daar straks sta op de schouders van de oprichter, en andere voorgangers die die strijd voor vrijheid hebben geleverd. Als je vrijheid wilt behouden, moet je weten waar je vandaan komt. Daarom vertel ik over Jaap van Praag.”
Welke rol speelt humanisme in jouw leven?
“Ik ben humanistisch opgevoed, ging naar een openbare school waar ik HVO kreeg en later ben ik aan de Universiteit voor Humanistiek gaan studeren. De studie heeft me gevormd. Humanisme helpt me richting te geven in mijn denken en doen. Ik wil een voorbeeld geven. Sinds mijn 23ste ben ik actief lid van het Humanistisch Verbond en ik voel mij nog altijd thuis bij de beweging. Mijn zoon nadert inmiddels ook die leeftijd. Ik vraag soms gekscherend: ‘wordt het niet eens tijd dat jij je ook aanmeldt?’”
En, heb je hem bijna zover?
“Uiteraard mag hij die keuze helemaal zelf maken. Er zit zeker een humanist in hem, maar hij wil niet in een hokje worden gestopt. Dat hoor ik vaker. Toch zul je je soms moeten verenigen als je je sterker wilt maken.”
De Herdenkingsbijeenkomst vindt voor de kranslegging op de Dam plaats en wordt live via NPO 1 vanaf 18.45 uur op 4 mei 2021 uitgezonden.
Wat is geestelijke verzorging?
Geestelijk verzorgers zijn professionele zingevers. Ze houden zich bezig met levensvragen en helpen mensen hun eigen situatie te onderzoeken en te ontdekken. Ze werken in alle lagen van de samenleving, zowel binnen als buiten organisaties. In de gevangenis, het leger, in de zorg, bij uitval door ziekte, maar ook in de eerstelijnszorg, in de psychiatrie en als zelfstandig professionals.
Hoe maken humanistisch geestelijk verzorgers het verschil?
Humanistisch geestelijk verzorgers zoeken de kracht in de mens zelf en staan voor medemenselijkheid en aandacht. Zij laten zich inspireren door humanistische waarden als eigenheid, autonomie, gelijkwaardigheid en open waarneming. Lees hier meer.
Wie was Jaap van Praag?
In 1946 is het Humanistisch Verbond opgericht mede door Jaap van Praag. Hij groeide uit tot het gezicht, de stem en de pen van het Nederlandse humanisme.
Jaap van Praag werd geboren op 11 mei 1911 in Amsterdam en groeide daar op in een modern niet-godsdienstig joods en socialistisch milieu. Tijdens zijn onderduiken in de Tweede Wereldoorlog schreef hij het boek ‘Modern humanisme: een Renaissance’. Het baanbrekende werk werd in 1947 gepubliceerd en werd het fundament voor de oprichting van het Verbond.
Hoe dacht Van Praag over vrijheid? Zijn levensovertuiging lijkt gevoed te worden door een voortdurend besef van het kwaad dat mensen elkaar kunnen aandoen. Tegelijk sprak hij over vertrouwen en een nieuwe toekomst. Misschien wel het meest intrigerende van Van Praags denken is zijn geloof in de vorming tot menselijkheid. Dit positieve ideaal wordt niet waargemaakt vanuit het idee van eeuwige morele wetten maar ook niet op basis van pure en grenzeloze vrijheid. Het gaat om de begeleiding tot autonomie: de vrijheid om eigen kaders en perspectieven te ontwikkelen. Die eenmaal gewonnen vrijheid vraagt om inhoud, om inspiratie hoe deze vrijheid in te vullen. Vrijheid kan niet zonder concrete actie.
Tags: #humanistische geestelijke begeleiding (HGV) #vrijheid
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.