Zoals uitgesproken op de interreligieuze herdenking voor het vredespaleis in Den Haag:
“Er is geen geluid intenser dan het geluid van een kind dat huilt in de nacht. Behalve dan misschien de stilte van een kind dat níet meer huilt.
Ouders overal ter wereld kennen dat geluid, die stilte. In tijden van vrede betekent het: troosten, geruststellen, opnieuw laten inslapen. In tijden van oorlog verandert hetzelfde gebaar – een hand op een borstkas, een fluisterend woord – in een wanhopige poging om de dood buiten te houden.
Dat is de meest rauwe waarheid van oorlog: hij breekt door wat heilig zou moeten zijn. Hij berooft ouders van hun vermogen om te beschermen. Hij rooft kinderen hun recht op zorgeloze slaap, op spel, op toekomst. En hij snijdt dwars door de diepste menselijke band heen – die tussen wie liefheeft en wie beschermd wil worden.
Daarom herdenken wij vandaag. Niet alleen de doden, maar ook de levenden die dagelijks moeten vechten om hun menselijkheid te behouden. Niet alleen de slachtoffers van één oorlog, maar van alle oorlogen – omdat pijn geen paspoort draagt.
Herdenken moet meer zijn dan een stil ritueel. Het moet óók een oproep zijn. Een oproep om te weigeren de blik af te wenden. Om de pijn van de ander niet te reduceren tot een nieuwsbericht, een getal, een ver-van-ons-bed. Want elk kind dat wordt begraven, elk lichaam dat onder puin vandaan wordt gehaald, betekent een wereld die instort – voor iemand, ergens.
Humanisme vraagt ons om dat onder ogen te zien. Het herinnert ons eraan dat ieder mens waardigheid bezit. En dat vrede geen gegeven is, maar een werkwoord, Een keuze die wij steeds opnieuw maken. Met ons volle bewustzijn.
Humanisme betekent weigeren mee te gaan in de logica van ontmenselijking. Het betekent zeggen: jij bent mens, zoals ik mens ben. Het betekent kiezen voor dialoog waar stilte verleidelijk lijkt, voor solidariteit waar onverschilligheid gemakkelijker zou zijn. Het betekent beseffen dat vrede niet begint bij verdragen of muren, maar bij de moed om elkaar in de ogen te kijken en te zeggen: jij mag bestaan.
Vandaag, hier, bij het Vredespaleis, spreken wij daarom een belofte uit. Een belofte dat wij onze kinderen niet nalaten aan die logica van haat en geweld. Een belofte dat wij elkaar vasthouden, juist wanneer angst en wanhoop ons uit elkaar lijken te drijven. Een belofte dat wij trouw blijven aan onze menselijkheid – ook als de wereld om ons heen die dreigt te verliezen.
Laat dit onze erfenis zijn:
Dat we niet zwijgen waar we hadden moeten spreken.
Dat we niet wegkijken waar we hadden moeten zien.
Dat we, in het gezicht van de pijn van de ander, blijven zeggen:
Jij bent mens. Jij mag bestaan.
En dat we daarmee, tegen alle duisternis in, de kinderen van vandaag een toekomst aanreiken. Een toekomst die de moeite waard is om voor te leven. Een toekomst van vrede.”
