‘Niemand kan bepalen hoe ik mijn leven leid’
De Iraakse Nemr (9) is een van de 400 asielkinderen in Nederland voor wie uitzetting dreigt. Samen met zijn vader Ayad bezoekt hij regelmatig de gespreksavonden die het Humanistisch Verbond organiseert voor vrijdenkers van over de hele wereld. Ayad:“Ik wil me vrij voelen. Ik leef maar één keer.“
Nemr is al ongeveer acht keer verhuisd. Hij is in Nederland geboren maar kan elk moment worden uitgezet naar Irak. En zo gaat hij van asielzoekerscentrum naar asielzoekerscentrum. Niet alleen zijn woonplaats is onzeker, het is zeer de vraag of hij überhaupt in Nederland kan blijven. Veel mensen kennen Nemr sinds hij een hoofdrol speelde in de documentaire Terug Naar Je Eige Land van Tim Hofman. Met deze documentaire vraagt Hofman aandacht voor de 400 in Nederland geboren asielkinderen. Hij pleit voor een soepeler kinderpardon. Nemr is het asielkind op wie Klaas Dijkhoff reageert met een laconiek “ja, dus?” nadat hij vertelt in Irak voor zijn leven te moeten vrezen.
Vrijdenkers
Regelmatig komt Nemr met zijn vader Ayad mee naar de bijeenkomsten voor internationale vrijdenkers georganiseerd door het Humanistisch Verbond. Hier komen mensen bij elkaar die hun geboorteland zijn ontvlucht omdat ze daar niet veilig of vrij waren vanwege het feit dat ze niet geloven.
Schipperend tussen Engels en Nederlands praten ze op deze avonden met elkaar over hun oude leven in Iran, Irak, Afghanistan, Kenia of Syrië. Het zijn openhartige gesprekken over discriminatie, onderdrukking en de eenzaamheid als niet-gelovige te leven onder een moslimregime. En ook over het verlies en gemis van familie, en hun hang naar een vrijer leven waarvoor ze alles achter hebben gelaten.
Niet drinken
Vlak voor een bijeenkomst spreek ik met ze af. Ayad vertelt over hoe hij in Irak werd gedwongen te trouwen met iemand in de familie. Trouwen wilde hij zeker, maar dan wel met zijn geliefde. Nemr treedt op als tolk voor zijn vader, en doet dat net zo innemend en gevat als in de documentaire.
Nemr vertelde in de documentaire dat Irak voor hen niet veilig is. Maar hoe zit het nou eigenlijk precies? Om onder het gedwongen huwelijk uit te komen reist de dan 28-jarige Ayad met zijn vriendin naar Syrië waar ze trouwen en een tamelijk rustig leven leiden. Tot ook daar een oorlog uitbreekt. Terug naar Irak wil en kan hij niet. Dus besluiten ze naar Nederland te gaan. Dat is nu tien jaar geleden.
In Irak werkte Ayad bij een olietransportbedrijf. Financieel zat het allemaal wel goed. In Irak dien je de moskee te bezoeken, dien je mee te doen met de ramadan, en mag je geen alcohol drinken en zeker niet met vrouwen omgaan. En dat staat Ayad tegen. “Als ik iets haat aan de islam”, zegt hij, “dan is het wel dat je niet mag drinken en niet met meisjes mag omgaan.” Het zijn precies de dingen waar hij op jonge leeftijd nieuwsgierig naar raakt.
Irak kent geen wetgeving zoals in Saoedi-Arabië, Afghanistan en nog elf andere landen waar de doodstraf staat op afvalligheid. Maar atheïsme uitdragen is er zeldzaam en risicovol. Het jaarlijkse rapport Freedom of Thought van de International Humanist and Ethical Union IHEU stelt dat niet-moslims worden gediscrimineerd en uitgesloten. Niet-geloven is een schande. Voor de familie, de omgeving.
Maar Nederland acht Irak weer veilig. Het tijdelijk rechtmatig verblijf vanwege de oorlog in Irak is dan ook verlopen. Ook voor het gezin van Ayad. Ook voor Nemr die nog nooit in Irak is geweest. Er dient een nieuwe aanvraag voor een vaste verblijfsstatus. Dit keer gericht op zijn atheïsme.
Ayad: “In Irak moet je leven naar de normen van de islam. Een atheïst wordt getreiterd. Ze irriteren je, en je wordt gedwongen te leven naar de regels van het geloof. Ik wil niet bij alles nadenken: kom ik hiervoor in de hel of de hemel terecht? Niemand zou moeten bepalen wat ik eet, wat voor vlees, wat ik drink, wat ik vind.”
Voorheen zou Ayad met zijn verhaal weinig kans hebben gemaakt omdat (on)geloof geen grond voor asiel was. Het Humanistisch Verbond roept al langer op om in de beoordeling van asielaanvragen ook oog te hebben voor de bescherming van niet-gelovigen. Dat is er gekomen met speciale richtlijnen voor een status op grond van geloof (en zo ook ongeloof).
baanbrekend
De Raad van State deed twee weken terug een baanbrekende uitspraak in de zaak van twee Afghaanse vrouwen en een Somalische vrouw. De rechter stelde dat de zaak van de drie vrouwen, wier asielaanvraag is afgekeurd, opnieuw moet worden bekeken. De vrouwen zeggen dat ze te verwesterd zijn om terug te worden gestuurd.
De Raad van State stelt dat als hun westerse leefstijl voortkomt uit godsdienstige of politieke overtuiging ze recht hebben op een verblijfsvergunning. De zaak heeft voornamelijk invloed op vrouwelijke asielzoekers met een ‘westerse’ levensstijl omdat zij nog meer kans maken om terug in het geboorteland te worden achtervolgd of lastiggevallen, soms met de dood tot gevolg. Toch is het verhaal van Ayad vergelijkbaar. Het enige contact dat hij nog heeft met zijn familie is eens per jaar een telefoontje met zijn moeder. Ze is oud, in de tachtig. Ze weet niet van zijn ongeloof. “Zo aan de telefoon is dat niet uit te leggen. Het is sowieso nauwelijks uit te leggen. Helemaal niet aan familie. Atheïsme lijkt er niet te bestaan. Niemand durft zich erover uit te spreken.”
En als je dat wel doet? Ayad refereert aan dat wat Nemr zij tegen Klaas Dijkhoff. “Het is daar niet normaal om je uit te spreken over de islam. Als je dat wel doet, ben je niet veilig. Maar dat is niet hoe ik met mijn gezin wil leven. Ik wil niet naar de moskee. Ik wil niet naar de kerk. Ik wil me vrij voelen. Ik leef maar één keer. Niemand zou moeten bepalen hoe ik mijn leven leid.”
Steun vrijdenkers in gevaar
Het Humanistisch Verbond komt op voor de vrijheid te geloven én niet te geloven wat je wilt in binnen- en buitenland. We bieden individuele steun aan vrijdenkers die in gevaar zijn en naar Nederland vluchten. We doen onderzoek, geven cursussen, en organiseren lotgenotengroepen. We zijn de enige organisatie die pal staat voor deze mensen. Ons werk is alleen mogelijk met hulp van onze leden. Word ook lid, meld je nu aan.
Tags: #Atheïsme #Autonomie #vrijdenken #vrijheid van meningsuiting
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.