Zingeving in tijden van corona: Wie ben ik in deze crisis?
Het coronavirus zet ons leven op de kop. Hoe gaan de komende weken, misschien wel maanden eruitzien? De crisis kantelt ons denken, doorbreekt ons dagelijks ritme, en houdt ons een onvermijdelijke spiegel voor. Wat doet er volgens jou nu toe?
Wat voel ik?
Hamsteren is niet nodig. De overheid blijft het benadrukken. En toch heb je thuis zeven familiepakken wc-papier staan. Je was bang zonder te komen zitten, maar nu begint het toch te knagen. Waar heb je je door laten leiden? Reageerde je uit angst?
Je probeert zoveel mogelijk je dagelijkse routine aan te houden. Werken doe je nu vanuit huis. Toch wringt er iets. Wanneer je manager vraagt om met spoed ‘een excelletje’ te sturen met de groeiprognose van het vierde kwartaal, reageer je fel, aangebrand. Wat doen die cijfers er nu toe? Je werk lijkt ineens zo futiel.
Hopelijk ben je zelf nog gezond, maar je maakt je zorgen. Zorgen om je familie, vrienden, de alleenstaande buurman van verderop die net is geopereerd, de daklozen die het nu nog zwaarder hebben, het overwerkte zorgpersoneel. Hoe gaat het met hen? Je voelt je onrustig en hulpeloos.
Het is niet meer dan logisch dat je nu geconfronteerd wordt met allerlei emoties, en niet zo goed weet wat je er mee moet. Het zou toch veel handiger zijn als je vooral de ratio laat domineren in deze crisistijd? Toch moeten we onze emoties juist niet negeren.
Emoties bevatten namelijk veel informatie, zegt Martha Nussbaum. De Amerikaanse filosoof (1947) stelt dat emoties iets zeggen over wat we waardevol vinden. Ze zitten bomvol kennis over jezelf. Angst, boosheid, een gevoel van eenzaamheid – ze kunnen je inzicht geven in wat je van belang vindt. Door na te gaan welke emoties je voelt, kom je erachter wat je nu van waarde vindt. Je kunt ook helder krijgen welke rol je zou willen aannemen. Heb je behoefte aan rust en bezinning, of wil je hulp bieden?
Zijn er ook slechte emoties?
Uiteraard zijn er ook emoties die minder nuttig zijn dan anderen. Uit angst slaan sommige mensen tientallen mondkapjes in, terwijl ze vaak weten dat ziekenhuizen er een tekort aan hebben. Anderen blijven hamsteren, zelfs nu genoeg mensen met een cruciaal beroep aangeven dat er na werktijd al dagen niets meer is te vinden. Geen groente, geen fruit en geen wc-papier meer. Je benadeelt daarmee anderen. Daarom is het belangrijk te beseffen wat je emoties je vertellen, en wat je er vervolgens mee doet.
Emoties als basis van politieke gemeenschap
De emoties die je voelt zijn uniek, alleen van jou en subjectief, maar veel emoties hebben we ook met elkaar gemeen. Ze kunnen, zegt Nussbaum, daarom de basis vormen voor een politieke gemeenschap. We vinden allemaal dat er goed onderwijs moet zijn, basiszorg voor iedereen. Emoties kunnen worden ingezet voor het algemeen belang. Het mooie is: dat is in deze crisis al meteen zichtbaar. Van kleine acties, zoals collectief klappen voor het zorgpersoneel als blijk van waardering, tot aan boodschappen doen voor elkaar. Allemaal mooie, waardevolle acties waarin juist in een crisis de menselijkheid, het omzien naar elkaar, centraal staat.
“ Hoe nu verder? ”
Oefening
Neem vandaag en morgen 15 minuten de tijd om op te schrijven welke emoties je voelt, en/of hebt gevoeld sinds de start van de maatregelen rondom het coronavirus. Wat proberen die emoties je te vertellen. Welke wens of behoefte zit erachter. En is je gedrag de laatste dagen misschien veranderd? In positieve of negatieve zin?
Verder lezen
- Wat je las is natuurlijk een versimpelde versie van wat Martha Nussbaum bedoelt met ’the intelligence of emotions’. Ze heeft er een boek over geschreven: Upheavals of Thought: The Intelligence of Emotions.
- Wie is Martha Nussbaum? Lees meer over haar in de Humanistische Canon.
- Maak werk van levenskunst! Lees hier over wat levenskunst is en hoe je het kan toepassen in je eigen leven.
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.