Dirk de Wachter: “De kunst van het leven is de kunst van het ongelukkig zijn”
Het leven toont zich in de lastige momenten, niet in een bubbelbad op een tropisch eiland. Psychiater en schrijver Dirk de Wachter geeft drie adviezen voor het vinden van geluk in een wereld die oneindig veel mogelijkheden biedt.
We hebben het goed. Sterker nog, we hebben het nog nooit zo goed gehad als nu, vindt psychiater en schrijver Dirk de Wachter. “In dit hoekje van de aardbol leven we in een tijd zonder armoede, zonder oorlog, zonder kindersterfte. Materieel hebben we alles wat we ons kunnen wensen. Het paradijs, zou je zeggen.” Maar toch is er iets aan de hand: we worden ziek. Massaal.
“ We lijden met z’n allen aan depressie, aan burn-outs. Iedereen gaat naar de therapeut en iedereen is aan de middelen. Antidepressiva, kalmeringsmiddelen, marihuana, en dat alles om maar het hoofd boven water weten te houden. ”
Een duivels dilemma: hoe word je gelukkig?
Door de vlotte secularisatie in Vlaanderen en Nederland is met de kerk de vanzelfsprekende zingeving weggevallen. “We zijn niet langer op aarde om het paradijs in het hiernamaals te verdienen. We proberen er nú iets van te maken, en voor veel mensen is dat moeilijk, vooral in de perioden dat het lastig gaat in het leven. Op die momenten komen ze bij mij.” De Wachter noemt het de interessantste paradox van deze tijd, een duivels dilemma:
“ ‘‘Hoe word je gelukkig in een tijd die je tegelijkertijd alles, maar ook niets te bieden heeft?’’ ”
Hij geeft ons drie adviezen:
1. Besef dat de maakbare ‘leukigheidswereld’ niet bestaat
Het feit dat we massaal burn-out raken, heeft volgens hem niet te maken met hoge werkdruk, maar met het gevoel van zinloosheid. Veel mensen denken dat ze niets bijdragen aan de wereld, en voelen zich leeg en onbestemd, juíst omdat ze alle vrijheid hebben. “Misschien maakt dat ook wel dat de twintigers van nu zo ongelukkig zijn,” zegt hij. “We maakten prinsjes en prinsesjes van hen. Verwenden hen extreem en verwarden dat met liefde. We riepen: ‘Ge kunt alles! Ge mag alles! Als het maar leuk is! Als ge maar gelukkig wordt! Ge kunt alle studies van de wereld doen! Alle jobs krijgen!’ Maar dat is natuurlijk helemaal niet waar. Die vrijheid is een illusie.”
“ De maakbare ‘leukigheidswereld’ die hun is voorgespiegeld, bestaat niet. ”
Vrijheid is de norm geworden in de samenleving van nu, en er worden geen grenzen meer gesteld waar we ons aan vast kunnen houden. Wees je dus bewust van het feit dat zo’n maakbare perfecte wereld niet bestaat.
2. Leer leven met de last van het aardse leven
Vaak toont het leven zich juist in de moeilijke momenten, meent De Wachter. “Als uw baas vervelend is, als het werk niet lukt, als uw moeder zeurt, als uw lief vervelend is, als uw kinderen niet slagen… We moeten leren leven met de lastigheid die zo eigen is aan het aardse leven. In die lastige momenten toont het leven zich, niet in het bubbelbad op een tropisch eiland.” Kijk bijvoorbeeld naar een goede relatie: ook die hebben moeilijke momenten, en het is juist in die lastige momenten waarop de liefde zich toont. “Hadden we geen lastigheden, dan hadden we geen liefde nodig. Dat is de paradox.”
“ Juist in de moeilijke momenten heb je behoefte aan die ander. ”
“En dan bedoel ik de liefde in brede zin: de betekenisvolle ander kan ook je buurman zijn, of je schoonmoeder, of een vriend.” Koester het ongeluk, want het zorgt vaak ook weer voor liefde.
3. Beteken iets voor een ander en wees kwetsbaar
“Je ontleent zin aan het leven door iets voor een ander te betekenen. Dat hoeven maar kleine dingen te zijn, gewoon even bij iemand langsgaan of iemand een prettige dag te bezorgen. En het is niet zuiver altruïstisch, welnee, ook jij gaat bij diegene weg met een goed gevoel, waarschijnlijk beter dan wanneer je van een festival komt. Via de achterdeur komt vreugde binnen. ‘Dasein is Mitsein’, zegt Heidegger. ‘Mit Einander sein.’ We hebben de ander nodig en die ander heeft mij nodig.” Daarbij is kwetsbaarheid heel belangrijk, de kwetsbaarheid om te durven zeggen dat je het niet alleen kunt en de ander nodig hebt. “Levinas zegt: ‘Alleen door de blik van de ander ontsnap je uit de beklemming van het zijn.’” Door met de ander te zijn, kun je dus even wegkomen uit de beklemming van je eigen leefwereld. “Maar dan moet je elkaar ook écht willen ontmoeten. Dus niet blijven appen en Facebooken, maar zeggen: ‘Het is droog, het café op de hoek is open, laten we elkaar zien. Menslief, ik heb u nodig.”
“ Zoek de ander op, letterlijk en figuurlijk. ”
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.