5 nuttige gedichten over de grote thema’s van het leven
Ooit ontdekt dat poëzie nuttig kan zijn? Een gedicht, een strofe, een enkele zin, geven houvast in tijden van vertwijfeling of verlies. Er zijn opbeurende gedichten, gedichten die troosten. Ze houden een spiegel op, en vormen een vertrekpunt naar meer poëzie die zich hardop laat lezen of zich zachtjes laat fluisteren. Probeer het eens met deze selectie.
Er zijn periodes dat je bewust op zoek bent. Wie ben ik? Waarom zijn we hier op aarde? Wat kunnen we ervan leren? Moeten we er iets van leren?
Het eerste gedicht over ‘goed leven’, van Nafiss Nia, geeft -natuurlijk- geen direct antwoord op die vragen. Ook de dichter tast en twijfelt.
“ Het besef dat je niet de enige bent met vragen, dat antwoorden mogelijk nieuwe vragen in zich dragen, helpt mij te relativeren. Daarin zit de kracht. ”
DWAAS
Vleugels die ik niet heb wil ik breken
het vliegen dat ik niet kan, stoppen
ik wil thee drinken met
noga die ik niet lust
mijn ogen dichtplakken van licht
afscheid nemen en slapen.
Ik wil terug naar het verloren moment
naar de vergeten lach
naar de tuin en de vijgenboom.
Maar ik ga huiverig voorwaarts
naar het blinde vooruitzicht
het voorspelbare toeval
het stille gezelschap
naar morgen met de hoop een tros druiven
te plukken in het ochtendgloren.
Waar vind je gedichten, die onze gemoedstoestand weerspiegelen? Of die juist een ander perspectief geven?
In het licht van de wereldliteratuur: Een humanistische bloemlezing (zie foto), staat vol met teksten, fragmenten en gedichten, verzameld door Nederlandse en Vlaamse humanisten. “Een aspect dat in deze bundel zeker niet mag ontbreken”, schreef de redactie in het voorwoord, “is ‘de schoonheid’.” De schoonheid van een vrouw, man of kind, de schoonheid van de natuur, vaak bezongen in het licht van de vergankelijkheid.
“ Fernando Pessoa (1888-1935) stelt de vraag of schoonheid wel bestaat. ”
Soms, op dagen van volmaakt en zeer scherp licht,
Waarop de dingen zo werkelijk zijn als ze maar kunnen zijn,
Vraag ik mij langzaam af
Waarom ik schoonheid toeken
Aan de dingen.
Een bloem, bijvoorbeeld, heeft die schoonheid?
Is er soms schoonheid in een vrucht?
Nee: ze hebben kleur en vorm
En ze bestaan, meer niet.
Schoonheid is de naam van iets dat niet bestaat
En die ik aan de dingen geef in ruil voor het genot dat zij mij geven.
Hij betekent niets.
Waarom dan zeg ik van de dingen: ze zijn mooi?
Ja, zelfs mij, die alleen van leven leeft,
Bezoeken, onzichtbaar, de leugens der mensen
Met betrekking tot de dingen,
Met betrekking tot de dingen die eenvoudigweg bestaan.
Hoe moeilijk is het jezelf te zijn en slechts het zichtbare te zien!
Dit baken van een naslagwerk is te bestellen via de website van het Humanistisch Verbond.
Een andere rijke bron om uit te putten, is Je bent mijn liefste woord. In deze dikke bloemlezing heeft voormalig Dichter des Vaderlands Anne Vegter (zie foto)
gedichten verzameld voor bijzondere momenten. “Nuttige gedichten”, noemt zij ze – voor de grote gebeurtenissen in ons leven. Ze bracht ze onder in twaalf thema’s, van geboorte tot dood, van liefde tot overspel, van geluk tot ongeluk, van opgroeien tot ouderdom.
“ In de categorie ‘geluk’, van Lieke Marsman (1990) ”
INDRUK MAKEN
Je achter op mijn fiets willen zetten en
langs alle plaatsen waar ik iets gedaan heb gaan
alleen de gelukkige jeugdfoto’s laten zien
iets uit je krijgen en zeggen dat het op sterk water moet
ik wil het bewaren
je tonen dat ik alles begrijp wat je nog niet kunt zeggen
de bekende gevoelens relativeren
alle grappen in mijn hoofd gemaakt verzamelen
en achteloos rondstrooien
tijdens een glas
je beter maken als je ziek wordt
fantaseren dat ik daar een opleiding toe volg
in twaalf talen
tolk zijn tussen wat jij benoemt
en ik me inbeeld
terwijl ik gitaar speel
met links en rechts
olympisch goud win
maar het afsta
vis leer eten en bereiden
en waarderen
een beter mens word
en je toelaat
Dit lekker mollige naslagwerk bevat hedendaagse gedichten, die je stuk voor stuk wilt koesteren, herlezen en citeren. Ze zijn toegankelijk, ook voor niet-doorgewinterde lezers. Een absolute aanrader dus, deze bloemlezing van het leven. De titel is een regel uit Remco Camperts gedicht Jij bent het woord.
Heeft Vegter zich laten inspireren door Vlaams poëziekenner Jozef Deleu? Al vanaf 1954, toen Deleu nog een jongeman was, noteerde hij de titels van gedichten die hem raakten. In 1976 publiceerde hij hieruit een eerste bloemlezing.
‘‘Zijn Nieuw Groot Verzenboek: 600 gedichten over leven, liefde en dood uit 2015 vormt een brug tussen de tijd toen poëzie alleen in kleine kring werd voorgedragen en de tijd van nu – waarin je dichters op het podium en via internet kunt zien en horen voordragen.’’
In 2014, tijdens de Nacht van de Poëzie (“Marathon voor de ziel”), ontroerde Remco Campert (1929) het publiek met de voordracht van zijn Lamento dat in 1992 verscheen in de bundel Rechterschoenen. Hier kun je zijn optreden terugzien.
Onderaan dit artikel staan bronnen waarin je zelf op zoek kunt naar gedichten die je aan het denken zetten, gedichten die je bijblijven, gedichten die je raken. Of ze daadwerkelijk troosten of anderszins nuttig zijn, is aan jou. Het door Deleu opgenomen gedicht van Herman Gorter (1864-1927) geeft hier evenmin zekerheid over.
“ ‘‘Poëzie is als het leven. Zekerheden zijn er niet.’’ ”
Ik wilde ik kon u iets geven
tot troost diep in uw leven,
maar ik heb woorden alleen,
namen, en dingen geen.
Nafiss Nia. ‘Dwaas’. Uit: Esfahan, mijn hoopstee. Nafiss Nia, Amsterdam, 2004.
Fernando Pessoa, ‘XXVI’. Uit: Gedichten. Uit het Portugees vertaald door August Willemsen. De Arbeiderspers, 1978.
Wim Coster, Agnes Coomans en Bert Gasenbeek. In het licht van de wereldliteratuur: Een humanistische bloemlezing. Papieren Tijger, 2016
Lieke Marsman. ‘Indruk maken’. Uit: De eerste letter. G.A. van Oorschot, 2014.
Anne Vegter. Je bent mijn liefste woord: Gedichten voor bijzondere momenten. Em. Querido’s Uitgeverij BV, 2016.
Remco Campert. ‘Lamento’. Uit: Rechterschoenen. De Bezige Bij, 1992.
Herman Gorter. Uit: Verzamelde lyriek tot 1905. Polak & Van Gennep, 1966.
Lees de recensie door Ingrid van der Graaf van Nieuw groot verzenboek, Jozef Deleu
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.