Verklaring van Amsterdam

Humanistische organisaties en verenigingen wereldwijd werken vanuit de grondbeginselen van het moderne humanisme. Die zijn opgesteld in de Verklaring van Amsterdam. De Verklaring werd opgesteld in 1952. In dat jaar werd in Amsterdam door het Humanistisch Verbond de koepelorganisatie Humanists International opgericht, waar internationale humanistische organisaties samenwerken aan het wereldwijd versterken van humanistische waarden.

De Verklaring van Amsterdam van 1952 was een kind van die tijd. De tekst was opgesteld in de wereld van internationale machtspolitiek en de Koude Oorlog en stelde dat ‘humanisten er vertrouwen in hebben dat de huidige crisis kan worden overwonnen’. Geheel in de geest van het humanisme – wars van dogma, positief over ontwikkelingen en progressie – is die verklaring in 2002 en onlangs weer in 2022 verder bijgewerkt om aan de realiteiten van de huidige tijd te voldoen.

Op de vijftigste verjaardag van het oprichtingscongres in 2002 werd door de leden van de International Humanist and Ethical Union (zoals Humanists International toen heette) de nieuwe Verklaring van Amsterdam 2002 opgesteld. Tot 2022 was dat de officiële beginselverklaring van het internationale humanisme.

Op de zeventigste verjaardag van het oprichtingscongres in 2022 hebben de leden en aangesloten organisaties van Humanists International zich op het wereldcongres in Glasgow opnieuw over de tekst gebogen en zijn ze op democratische wijze tot een nieuwe versie gekomen, de Verklaring van Amsterdam 2022. Het is deze tekst die nu onze definitieve beginselverklaring vormt.

Humanistische waarden en overtuigingen zijn zo oud als de mensheid en hebben wereldwijd een lange geschiedenis. Het moderne humanisme is de culminatie van deze oude tradities van rationeel denken over ethiek en zingeving, die een bron van inspiratie zijn geweest voor tal van ’s werelds grootste denkers, kunstenaars en hervormers, en is nauw verweven met de opkomst van de moderne wetenschap. Als wereldwijde humanistische beweging willen wij alle mensen bewust maken van deze kernpunten van het humanistisch wereldbeeld:

• We gaan ervan uit dat ethische keuzes inherent zijn aan het menselijk bestaan, gebaseerd op het feit dat alle levende wezens zowel tot lijden als welbevinden in staat zijn, gemotiveerd door het besef dat helpen beter is dan schade toebrengen, daartoe in staat gesteld door medeleven en de ratio, en zonder daarvoor een stimulans van buitenaf nodig te hebben.
• We onderschrijven de waarde en waardigheid van het individu en het recht van ieder mens op de grootst mogelijke vrijheid en de grootst mogelijke ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, voor zover die verenigbaar zijn met de rechten van anderen. Daarom maken wij ons sterk voor vrede, democratie, de rechtsstaat en de universele rechten van de mens.
• We verwerpen alle vormen van vooroordeel en racisme en het onrecht dat daaruit voortvloeit. Wij streven juist naar het welzijn en de verbondenheid van de hele mensheid in al haar verscheidenheid en individualiteit.
• We zijn van mening dat persoonlijke vrijheid gepaard moet gaan met een verantwoordelijkheid aan de samenleving. Een vrij mens heeft verplichtingen jegens anderen, en wij vinden dat we een zorgplicht hebben voor de hele mensheid, inclusief toekomstige generaties en daarbuiten ook voor alle levende wezens.
• We erkennen dat we deel uitmaken van de natuur en aanvaarden onze verantwoordelijkheid voor de impact die wij hebben op de wereld om ons heen.

• We zijn ervan overtuigd dat in het rationeel denken en handelen van de mens de oplossingen liggen voor de problemen in de wereld. Wij pleiten ervoor om deze problemen te benaderen met vrij en wetenschappelijk onderzoek, in het besef dat de wetenschap weliswaar de middelen verschaft, maar menselijke waarden het doel moeten bepalen. Wij willen wetenschap en technologie inzetten ter verbetering van het menselijk welzijn, en nooit harteloos of destructief.

• Wij hechten waarde aan iedere bron van individueel geluk en levensvervulling die anderen geen schade berokkent, en zijn van mening dat persoonlijke ontwikkeling in de vorm van een ethische en op creativiteit gerichte manier van leven een levenslange onderneming is.
• Wij hechten daarom veel waarde aan artistieke creativiteit en verbeelding en erkennen de transformerende kracht van literatuur, muziek, beeldende kunst en podiumkunsten. We koesteren de schoonheid van de natuur en haar vermogen om ons met bewondering en ontzag te vervullen en tot rust te brengen. We waarderen lichamelijke inspanning, zowel individueel als in groepsverband, en de mogelijkheden die dat biedt voor het vinden van voldoening en verbondenheid. We hebben hoge achting voor de zoektocht naar kennis en de wijsheid, nederigheid en inzichten die dit oplevert.

4. Humanisme voorziet in de wijdverbreide behoefte aan een bron voor zingeving als alternatief voor dogmatische religie, autoritair nationalisme, tribaal sektarisme en egoïstisch nihilisme

• Al zijn we ervan overtuigd dat de behartiging van het menselijk welzijn tijdloos is, onze meningen berusten niet op een geopenbaarde waarheid die voor eeuwig vastligt. Humanisten erkennen dat niemand onfeilbaar of alwetend is en dat kennis van de wereld en de mensheid alleen vergaard kan worden in een voortdurend proces van waarneming, studie en heroverweging.
• Daarom onttrekken wij ons niet aan een kritische blik en willen we ons wereldbeeld ook niet aan de hele mensheid opdringen. Integendeel, wij zetten ons in voor een volkomen vrije uiting en uitwisseling van ideeën en we zoeken de samenwerking met mensen met andere levensovertuigingen die onze waarden delen, dit alles in het teken van het streven naar een betere wereld.
• We zijn ervan overtuigd dat de mensheid in staat is de problemen waar wij voor staan op te lossen met vrij en wetenschappelijk onderzoek, medeleven en verbeeldingskracht in dienst van de bevordering van de vrede en het menselijk welzijn.
• We roepen iedereen die deze overtuigingen deelt op om zich bij ons aan te sluiten in dit inspirerende streven.