Al in de Klassieke Oudheid werd nagedacht over de zin van het leven. Door Socrates en andere beroemde filosofen. In de Renaissance werden deze Griekse en Romeinse denkers herontdekt. De mensen die hun ideeën bestudeerden werden ‘humanisten’ genoemd.
Humanisme zet je aan het denken
Binnen het humanisme staat de mens in zijn omgeving centraal, met daaraan gekoppeld de rede, het denken en het gevoel. En niet onbelangrijk: de vrije wil. Een hogere macht, die een centrale rol speelt in religieuze levensbeschouwingen, maakt binnen het humanisme plaats voor de mens zelf. En die mens is, met al z’n vermogens, prima in staat zelf richting te geven aan zijn leven. Een humanist vertrouwt op het eigen kompas en maakt graag eigen keuzes, of het nu gaat om de liefde, de dood of het leven zelf.
Een humanist richt echter de blik niet alleen naar binnen. Minstens zo relevant is de vraag hoe je van betekenis kunt zijn voor de ander en de wereld waarin we leven.
Een lange traditie van vrijdenken
Het humanisme komt voort uit een lange traditie van vrijdenken. Vrijdenkers zijn mensen die zo onafhankelijk mogelijk proberen te zijn in hun denken. Tegen de stroom in, tegendraads en behoorlijk eigenwijs.
Vrijdenken is het omgekeerde van vasthouden aan dogma’s. Een dogma is een vaststaand geloofsartikel dat geen bewijs nodig heeft. Dogmatiek verandert de mens in volgzame en makke schapen, vonden de humanisten én vrijdenkers van het eerste uur: Erasmus, Spinoza, Descartes. Ze benadrukten hoe belangrijk het was om zélf na te denken en niet alles klakkeloos aan te nemen. Juist twijfel brengt de mens verder. Het stuwt de mens en wetenschap voort. En het zorgt voor verandering in de samenleving.
Een gezonde democratie kan daarom niet zonder vrijdenkers. Vrijdenkers durven tegen de stroom in te gaan en schudden de boel op. Ze zorgen ervoor dat een samenleving zich blijft ontwikkelen. Zonder vrijdenkers geen beweging.
“ Wie niet twijfelt, leert niet. ”
Ben ik een humanist?
Of je een humanist bent, bepaal je lekker zelf! Het humanisme is een brede, open en dynamische levensbeschouwing die staat voor waarden als vrijheid, verantwoordelijkheid, verbinding, empathie en openheid. Aan dichtgetimmerde dogma’s doet het humanisme niet. Humanisten baseren zich op wat ze zélf goed en zinvol vinden. Wat is mijn rol in de wereld? Hoe kijk ik naar de ander? Wat drijft mij?
Als Humanistisch Verbond onderschrijven we natuurlijk wel bepaalde uitgangspunten. Die vind je terug in de Verklaring van Amsterdam: een internationaal document opgesteld in 1952, herzien in 2002 en in 2022 voor het laatst bijgewerkt. Het zijn uitgangspunten die humanistische organisaties wereldwijd onderschrijven. Wij hebben ze hieronder samengevat in ‘de tien gouden tips van het humanisme’.
De tien ‘gouden tips’ van het humanisme
-
1. Maak goede keuzes
Humanisten laten zich motiveren door de overtuiging dat helpen beter is dan schade toebrengen. Kies er elke dag opnieuw voor om niet bij te dragen aan het leed op deze wereld. Doe beroep op typisch menselijke capaciteiten als medeleven en ratio om bij te dragen aan het welzijn van jezelf en de ander.
-
2. Omarm je vrijheid
Je bent vrij om je leven vorm te geven zoals jij dat wilt. Neem de vrijheid en ruimte voor jouw persoonlijke ontwikkeling. Zolang dit ook verenigbaar is met de rechten en vrijheden van anderen, geldt: hoe meer vrijheid, hoe beter!
-
3. Neem je verantwoordelijkheid
Je maakt deel uit van de natuur en van de aarde. Je hebt impact op de wereld om je heen, want alles is met elkaar verbonden. Persoonlijke vrijheid gaat dus altijd gepaard met verantwoordelijkheid. Draag niet alleen zorg voor jezelf, maar ook voor je medemensen, toekomstige generaties, alle levende wezens en de planeet
-
4. Durf te denken!
Humanisten beroepen zich op hun ratio om de mens en de wereld zo goed mogelijk te begrijpen. Vrij en wetenschappelijk onderzoek is hierbij van groot belang. Met andere woorden: durf te denken! Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je geen aandacht hoeft te besteden aan je ervaringen en gevoelens. Die zijn net zo menselijk als de rede.
-
5. Ga op zoek naar het goede leven
Wat vind jij belangrijk? Wat geeft je leven zin? Wie wil je zijn? Ga op zoek naar wat jou gelukkig maakt. Humanisten streven naar optimale levensvervulling. Ook hier geldt weer: zolang je hier anderen geen schade mee berokkent.
-
6. Blijf jezelf ontwikkelen
Persoonlijke ontwikkeling is een levenslange onderneming. Ontwikkel je creativiteit en verbeelding. Laat je transformeren door literatuur, muziek en kunst. Bewonder de natuur, laat jezelf erdoor tot rust brengen en koester haar. Span je lichamelijk in, zodat je je voldaan en verbonden voelt met anderen of je omgeving. Ga op zoek naar kennis en wijsheid, en de nederigheid en inzichten die dit oplevert.
-
7. Voorzie in je behoefte aan zingeving
Wat heeft het leven (en de dood) voor zin? Talrijke religies en levensbeschouwingen proberen hier een antwoord op te geven. Ook het humanisme richt zich op deze zoektocht. Het humanisme biedt een alternatief voor dogmatische religie, autoritair nationalisme, tribaal sektarisme en egoïstisch nihilisme. Spreekt dit je aan? Put dan uit de rijke humanistische traditie om richting te geven aan jouw leven.
-
8. Durf de waarheid te bevragen
Onze meningen berusten niet op een geopenbaarde waarheid die voor eeuwig vastligt. Niemand is onfeilbaar of alwetend. Blijf kennis vergaren over hoe de wereld en de mensheid in elkaar steken. Doe dat via een voortdurend proces van waarneming, studie en heroverweging.
-
9. Zet je in voor een betere wereld
Humanisten streven naar een betere wereld. Hoe zo’n betere wereld eruitziet, bepalen we samen. Via een volkomen vrije uiting en uitwisseling van ideeën. Via samenwerking met mensen die de humanistische waarden delen. Sta stil bij welke wereld jij wilt, en kom vervolgens in actie.
-
10. Geloof in de kracht van de mens
Ja, de mens is in staat om schade aan te richten. Maar de mens is evenzeer in staat om het goede te doen. Humanisten zijn ervan overtuigd dat de mensheid de problemen kan oplossen waarvoor wij staan. We beschikken over een onderzoekende geest, medeleven en verbeeldingskracht. Zet je capaciteiten in voor de bevordering van de vrede en het menselijk welzijn.
Humanisten in actie
Individuele vrijheid en persoonlijke ontwikkeling zijn belangrijk binnen het humanisme, maar de blik van de humanist is niet alleen naar binnen gericht. Minstens zo relevant is de vraag hoe je van betekenis kunt zijn voor de ander en de wereld waarin we leven. Want hoe kun je een menswaardig leven leiden als de ander daar niet toe in staat is?
De straat op
Sinds de oprichting in 1946 loopt het Humanistisch Verbond voor de troepen uit. Daarmee zijn in de Nederlandse samenleving verschillende vrijheden verkregen en individuele verankerd, zoals:
- gelijke rechten voor LHBTI+ mensen, zoals het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht
- vrije toegang tot abortuszorg
- euthanasie, zodat mensen over hun eigen dood kunnen beslissen
- een seculiere samenleving, waarin kerk en staat gescheiden zijn
- vrijheid van meningsuiting, zoals het opheffen van het verbod op godslastering
- openbaar onderwijs, waarbij kinderen van allerlei achtergronden bij elkaar komen en van elkaar leren.
Lees meer over wat we allemaal voor elkaar hebben gekregen op onze successenpagina.
Leven als humanist, hoe doe je dat?
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Meer weten over het Humanistisch Verbond? Vraag een gratis informatiepakket aan.
"*" geeft vereiste velden aan