Polarisatie en verbinding
Meningen lijken soms muurvast te zitten. De keuze is voor of tegen. Wij versus zij. We willen deze stroom van tegenstelling en antipathie doorbreken. Door de mens achter de mening te blijven zien.
Wij-zij denken
We leven in een tijd van grote veranderingen. Klimaatverandering, de coronapandemie, mondiale spanningen, de razendsnelle ontwikkeling van Artificiële Intelligentie. Deze veranderingen dringen in allerlei vormen door in ons dagelijkse leven en dwingen ons om keuzes te maken en positie in te nemen. Ga jij nog met het vliegtuig op reis? Laat jij je vaccineren of niet? Vertrouw jij het journaal nog in tijden van desinformatie en deep fakes?
De keuze is voor of tegen. In de versnelling of op de rem. Idealistisch of realistisch. Een duidelijke positie innemen is vaak een manier om met de onzekerheden van onze tijd om te gaan. Daar is op zich niets mis mee: tegenovergestelde meningen mogen er zijn en zorgen voor vernieuwing in onze samenleving. Maar het kan er ook toe leiden dat mensen zich giftig tegen elkaar beginnen af te zetten. Dan spreken we van polarisatie: een vijandig wij-zij denken.
‘Met zulke types valt toch niet te praten’
Bij wij-zij denken wordt de ander weggezet als wappie, gelukzoeker, klimaatdrammer. Mensen met een bepaalde mening of positie krijgen een label opgeplakt. ‘Die laat zich niet vaccineren, toch niet wéér zo’n complotdenker.’ ‘Die drinkt havermelk, echt zo’n klimaatdrammer.’ ‘Die heeft een boerderij met koeien, vast weer zo’n dierenbeul.’
Dat is een kleine stap naar ‘ik weet toch al wat diegene vindt’ en ‘met zulke types valt echt niet te praten.’ Zie je de ander nog wel als serieuze gesprekspartner? Of gewoon als mens, net als jij?
“ Achter iedere eenzijdige mening schuilt een veelzijdig levensverhaal. ”
Is het wel zo zwart-wit?
Bij polarisatie zie je de ander als tegenpool. Een mens bestaat echter uit vele polen. Anders gezegd: een mens heeft meerdere petten op. Een voorbeeld. Als je je pet van ‘duurzame burger’ opzet, probeer je je vleesconsumptie te verminderen. Maar dan heb je ook nog je pet van ‘ouder’, en je kind vindt spekjes bij de eieren heel erg lekker. En je bent ook een mens met weinig inkomen. Weer een andere pet, weer een ander deel van jezelf. Koop je dan toch maar die kiloknaller in de supermarkt?
Meningen zitten dus toch niet zo muurvast. Onze meningen zijn onderdeel van een complex en veelzijdig weefsel van overtuigingen, twijfels, vermoedens en emoties. Dat noemen we ook wel innerlijke meerstemmigheid. Al deze stemmen kun je niet zomaar vatten in zwart of wit, wij of zij.
“ Als je de tegenstrijdige impulsen in jezelf niet onderdrukt, maar ernaar luistert, dan is dat ook het begin van luisteren naar anderen. ”
Wat we willen
Met het Humanistisch Verbond willen we de muurvaste meningen en het wij-zij denken bevragen. Heb jij dan nooit zelf met tegenstrijdige meningen geworsteld? Vind jij het ook vervelend om op basis van een mening in een hokje te worden geduwd? Je hoeft het niet met de ander eens te zijn. Maar je hoeft de ander ook niet af te schrijven op basis van een mening. Want een mens is véél meer dan dat.
“ Ooit een mening de hand geschud of een standpunt recht in de ogen gekeken? Verwar de ander niet met z’n mening. ”
Wat we doen
We overbruggen de afstand tussen ‘wij’ en ‘zij’. We nodigen je uit om verder te kijken dan een botsende mening. Door vragen te stellen. Door te luisteren. Zowel naar jezelf, als naar de ander. Het programma Polarisatie en verbinding is nog volop in ontwikkeling. Dit is wat we nu al aanbieden:
Waarom richt het Humanistisch Verbond zich op polarisatie en verbinding?
Polarisatie. Iedereen heeft er tegenwoordig de mond vol van. Je zou bijna geloven dat we het niet meer kunnen: een beetje leuk met elkaar samenleven. Het geroep op sociale media is hier een toonbeeld van. Mensen lijken er lijnrecht tegenover elkaar te staan en ‘de ander’ met muurvaste meningen te bevechten. Voorbeelden van vijandig wij-zij denken zijn er genoeg. Maar wil dat zeggen dat we steeds verder uit elkaar drijven?
Hoe gepolariseerd is de samenleving eigenlijk echt?
Als je er de cijfers op naslaat, lijkt het wel mee te vallen met de polarisatie. In het algemeen nemen tegenstellingen in politieke opvattingen niet toe tussen Nederlandse burgers, en neemt wij-zij denken slechts mondjesmaat toe. Het vertrouwen in de politiek is historisch laag maar is ook veranderlijk, afhankelijk van het concrete functioneren van de politiek. Het vertrouwen in burgers onderling is juist erg hoog en zelfs groeiend.
De gevoelde polarisatie is vaak veel groter dan de daadwerkelijke polarisatie. Alleen: hoe meer je hoort over polarisatie… hoe meer je ook gaat geloven dat we echt niet meer door één deur kunnen. Waardoor je nog meer op je hoede bent voor mensen die een andere mening hebben of ‘anders’ zijn. Een self fulfilling prophecy, heet dat.
Het Humanistisch Verbond wil deze trend doorbreken. We zijn in de eerste plaats allemaal mens. Van oudsher strijdt de humanistische beweging voor medemenselijkheid, voor respect voor elkaar. We gaan ook nu tegen de stroom van antipathie en tegenstelling in. We kiezen ervoor om de ander als gelijkwaardig mens te blijven zien – ook al heeft die een andere mening.
Dit kun jij doen
Het Humanistisch Verbond zet maatschappelijke thema’s op de (politieke) agenda, wil mensen inspireren en komt in actie wanneer dat nodig is.
- Oefen de dialoog
- Boek de workshop ‘Leer omgaan met polarisatie’
- Blijf op de hoogte
- Kom naar onze activiteiten
- Word lid
- Zet je in als vrijwilliger
Nog meer inspiratie, acties en activiteiten:
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan