Laatste levensfase
We duwen de dood het liefst zo ver mogelijk weg. Maar in welke fase van je leven jij je ook bevindt: je laatste fase komt er hoe dan ook aan. Dus je kunt de dood maar beter recht in de ogen kijken.
Sterfelijkheid. Aftakelen. Verlies. De dood. Dat zijn waarschijnlijk geen gespreksonderwerpen die je zomaar even tijdens de koffie voorbij ziet komen. Over onze laatste levensfase praten blijkt vaak lastig. En confronterend. Niet zelden gaat het met emoties van angst of verdriet gepaard.
Moeten we de dood dan maar zo ver mogelijk van ons afhouden? Die kant lijkt het in onze samenleving wel op te gaan. De dood valt steeds makkelijker uit te stellen, door de toenemende medische mogelijkheden. Het is ook minder zichtbaar. Het sterven vindt meestal plaats in instellingen als verpleeghuizen en hospices. Waar we vroeger onze doden thuis opborgen, gebeurt dit nu meestal in mortuaria. Uit onderzoek blijkt ook dat de ruime meerderheid van de Nederlanders het gesprek over de dood niet voert, of vaak te laat.
Doordat we de dood steeds verder wegstoppen naar de randen van ons denken en de maatschappij, is de schok des te groter als we er plots mee worden geconfronteerd. We missen zo de kans om ons op de dood voor te bereiden. Om stil te staan bij wat de dood voor jou en je naasten betekent. Om, met de dood voor ogen, meer uit het leven te halen.
“ Zoek de dood niet. De dood zal jou vinden. Maar zoek de weg die de dood tot een vervulling maakt. ”
Bij een goed leven hoort een goede dood
Wat vind ik belangrijk als ik ziek word? Zoveel mogelijk extra levensjaren of zoveel mogelijk goede? Hoe wil ik het liefst sterven? Wat betekent goede zorg voor mij en mijn naasten? Wat wil ik nalaten?
Het Humanistisch Verbond wil ruimte maken voor dit soort vragen. Nadenken over de dood vergroot de kwaliteit van je leven. Door je wensen op een rijtje te zetten, kun je beter richting geven aan je laatste levensfase. Ook wanneer je hier zelf niet meer goed toe in staat bent, doordat je bijvoorbeeld minder zelfredzaam wordt of alzheimer krijgt. Het geeft rust. Als jij weet wat je belangrijk vindt, kan je omgeving hier beter rekening mee houden. Het biedt verbinding en het verrijkt. Samen met je naasten en medemens het gesprek aangaan over de dood, brengt je dichter bij elkaar.
Tenslotte helpt nadenken over de dood jou om zin te geven aan je leven nú. Om de zin van de onzin te scheiden. Als je weet dat je leven eindig is, wat wil je er nu dan van maken? Wat maakt voor jou dat je aan je sterfbed kunt zeggen: mijn leven was het waard om geleefd te worden?
Een goede dood?
Wat een goede dood is betekent voor iedereen iets anders. Toch zijn er zaken die je laatste levensfase zo betekenisvol mogelijk kunnen maken. Zoals zo weinig mogelijk lijden, zoveel mogelijk zelf de auteur zijn van je leven en tijd doorbrengen met mensen die je dierbaar zijn. Ook een goede voorbereiding op de dood hoort daarbij. Het helpt om onder ogen te komen wat het betekent om te sterven en dat het leven echt ophoudt. Om er met anderen over te spreken, bijvoorbeeld over hoeveel levensverlengende behandeling je wel of niet wil. En om terug te kijken op het leven in al haar complexiteit. Dat alles kan niet zonder menswaardige zorg die zingeving en kwaliteit van leven hoog in het vaandel heeft staan.
“ Zoals een gevulde dag ons een goede nachtrust bezorgt, zo leidt een goedgevuld leven tot een zachte dood. ”
Wat we willen
(1) Op persoonlijk niveau willen we mensen tijdens hun leven ondersteunen om een plek te geven aan de dood. We gaan tegen de stroom van het wegstoppen van de dood in. We maken de dood zichtbaar, bespreekbaar en verminderen het ongemak eromheen. (2) Op maatschappelijk niveau bevorderen we het goede gesprek over de laatste levensfase en de dood, en investeren we in humanistische rituelen om betekenis te geven. We gaan voor een samenleving waar mensen samen voor kwaliteit van leven en waardig sterven zorgen. (3) Op politiek niveau blijven we ervoor strijden om eigen regie en menswaardigheid bij sterven een nog centralere plek te geven in de wetgeving, richtlijnen en uitvoering daarvan. Hierbij werken we samen met maatschappelijke partners.
Wat we doen
Het Humanistisch Verbond is een levensbeschouwelijke organisatie, die mensen van oudsher ondersteunt om richting te geven aan hun leven én hun dood. Dat doen we via inspiratie, handvatten en bijeenkomsten, maar ook via acties en campagnes.
Dienst Nalatenschappen en Executeurs
Wat moet er gebeuren als ik er niet meer ben? Wie regelt er alles na mijn overlijden, zoals mijn uitvaart? Als er in je omgeving niet direct iemand is om dit voor jou te regelen, kun je de juridische medewerkers van het Humanistisch Verbond als executeur inschakelen.
Campagnes voor de vrije keuze voor euthanasie
Het Humanistisch Verbond zet zich in voor de vrije keuze rondom euthanasie. Zo hebben we bijgedragen aan een zorgvuldige euthanasiewet: bij uitzichtloos lijden hebben mensen de mogelijkheid om zelf te kiezen hun leven te laten beëindigen. Toch zijn er ook mensen die om niet-medische redenen hun leven als voltooid zien. Wij voeren campagne om ook hen een vrije keuze te geven.
Waarom richt het Humanistisch Verbond zich op de laatste levensfase?
Het humanisme draait om zingeving. De vragen: wat vind ik belangrijk in het leven en hoe leid ik een zinvol leven gelden voor alle fases van het leven, inclusief de laatste. Die fase breekt voor iedereen op een andere leeftijd aan, voor sommigen gaat het om de fase na het zestigste levensjaar, voor anderen breekt die fase eerder aan of juist later. Waar het ons om gaat is de vraag hoe je die fase, die veelal gepaard gaat met verlies op verschillende fronten, zingevend kunnen invullen. We agenderen, brengen persoonlijke verhalen en helpen je hoe om te gaan met eindigheid.
We voeren ook campagne voor een menswaardig levenseinde voor iedereen. Zo hebben we ons jaren ingezet voor de vrije keuze rondom euthanasie, en dat doen we nog steeds. We strijden voor een samenleving waarin je vrij bent om te kiezen hoe je leeft én hoe je sterft.
Onze successen
Het Humanistisch Verbond zet zich al tientallen jaren in voor de vrijheid om over je eigen dood te beslissen. Zo stond het Humanistisch Verbond in de jaren negentig aan de wieg van de grote doorbraak van de euthanasiewet. In 2019 voerden we samen met journalist en doodkenner Henk Blanken actie voor uitbreiding van de euthanasiewet, specifiek rondom dementie. In 2021 is een nieuwe richtlijn euthanasie bij dementie opgesteld door de KNMG.
Dit kun jij doen
Het Humanistisch Verbond zet maatschappelijke thema’s op de (politieke) agenda, wil mensen inspireren en komt in actie wanneer dat nodig is.
- Bestel de Voor Hierna-box
- Kom naar de Verdiepingsdag Goed leven, goede dood
- Vraag de brochure Wie regelt alles na mijn overlijden? aan
- Blijf op de hoogte
- Kom naar onze activiteiten
- Word lid
- Zet je in als vrijwilliger
Nog meer inspiratie, acties en activiteiten:
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.