Staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) heeft het wetsvoorstel waarmee illegaal verblijf van vreemdelingen strafbaar wordt gesteld bij de Tweede Kamer ingediend. Hij denkt dat daardoor meer mensen terugkeren. Het voorstel stuit op maatschappelijk verzet, omdat meer belastende detenties het gevolg zijn. Bovendien keren er niet meer mensen terug naar het land van herkomst.
De PvdA-VVD regering wil de strafbaarstelling van illegaal verblijf alsnog invoeren om mensen zonder verblijfspapieren onder druk te zetten het land te verlaten. Maatschappelijke organisaties, gemeenten en de Adviescommissie Vreemdelingenzaken hebben gewaarschuwd dat dit leidt tot nieuwe problemen, in plaats van oplossingen.
Volgens de Memorie van Toelichting op de wet begaan vreemdelingen die illegaal in Nederland zijn, een overtreding. De sanctie daarop is een geldboete. Als de boete niet wordt betaald, is vervangende hechtenis tot vier maanden mogelijk. Vreemdelingen die tweemaal (of vaker) worden beboet omdat zij illegaal in Nederland zijn riskeren een zwaar inreisverbod. De duur van het zware inreisverbod is maximaal vijf jaar. Het niet naleven van dit inreisverbod is een misdrijf en kan worden bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of een geldboete.
Brede kritiek
Ook De Raad van State stelt vragen bij nut en noodzaak van deze wet blijkt uit een artikel op nu.nl en vraagt zich af wat `generieke strafbaarstelling toevoegt aan eerdere wetgeving die illegaal inreizen strafbaar stelt´. Daarnaast vraagt de Raad de maatschappelijke gevolgen van de maatregelen in kaart te brengen, zoals het gevaar dat mensen worden uitgebuit of dat de hulp bij terugkeer belemmerd wordt. De AdviesCommissie VreemdelingenZaken schreef eveneens een kritisch commentaar.
Gemeentelijke opvang
Tenslotte maken ook gemeenten maken zich zorgen. Zij worden al langer geconfronteerd met de gevolgen van falend overheidsbeleid. Het lukt de overheid in ongeveer de helft van de gevallen mensen uit te zetten die niet in Nederland mogen blijven. Daardoor hebben gemeenten te maken met zo´n 100.000 mensen illegalen die proberen te overleven. Zij leven in de marges van de samenleving, zonder recht op huisvesting of werk, ze zijn kwetsbaar voor uitbuiting en hebben geen perspectief.
Zodra de vertrektermijn van 28 dagen, nadat is besloten dat iemand geen verblijfsvergunning krijgt, is verlopen worden alle voorzieningen en hulp stopgezet, ongeacht of iemand kan vertrekken. De vrees is dat mensen door verdere strafbaarstelling van illegaliteit zichzelf onzichtbaar zullen willen maken waardoor hun kwetsbaarheid groter wordt en degenen die nog een kans hebben hun verblijf te legaliseren deze zullen missen uit angst voor straf. Zonder hulpverlening neemt de kans op terugkeer òf legaal verblijf alleen maar af.
Voorstel GroenLinks
In een initiatiefvoorstel voor een pro-actief vreemdelingenbeleid dat de Amsterdamse wethouder voor GroenLinks Van Doornik op 10 januari indiende staat: “Het bestaan van de Vluchtkerk in Amsterdam bewijst dat het landelijk vreemdelingenbeleid zwaar tekort schiet. Het Rijk heeft haar inspanningsverplichting om mensen op te vangen tot terugkeer naar eigen land of een verblijfsvergunning is gerealiseerd, die voortvloeit uit het in 2007 met gemeenten gesloten bestuursakkoord, onvoldoende ingevuld.”
Maatschappelijk verzet
Met de actie `wij zijn hier´ vragen betrokkenen het laatste half jaar zelf aandacht voor hun situatie. Ze worden gesteund door burgers, kunstenaars, maatschappelijke organisaties en ook de media brengen de patstelling waarin veel van de ze mensen leven breed naar buiten. Zowel de uitzichtloosheid en het gebrek aan oplossingen waarmee veel onuitzetbaren te maken hebben, als de veelvuldige en herhaalde detentie van deze groep leiden tot steeds meer politiek en maatschappelijk verzet.
Vreemdelingendetentie
Uit een artikel op www.human.nl blijkt dat 450 illegalen in 2011 zijn opgesloten in isoleercellen. Het gebruik van een isoleercel is omstreden. Los daarvan is het Humanistisch Verbond, samen met andere organisaties als Amnesty International, tegen de wijze waarop vreemdelingendetentie in Nederland wordt ingezet. Want detentie is een bijzonder zwaar middel en er zijn genoeg alternatieven. In de praktijk wordt vreemdelingendetentie bijna standaard toegepast voor uitgeprocedeerde asielzoekers (onuitzetbaren) die niet kunnen of willen vertrekken.
Over onuitzetbaren gaat de ‘Verloren Levens’ van Kees Vlaanderen. Vlaanderen maakte ook een film De Terugkeercoach over opvanghuizen in België waar men onuitzetbaren meer perspectief op een ander leven probeert te bieden.