Een democratie werkt alleen als we zicht houden op een 'gezamenlijke goed'. Dat vindt de Franse filosoof en historicus Pierre Rosanvallon. Hij ontvangt op 23 november de tweejaarlijkse Spinozalens. Het Humanistisch Verbond ondersteunt de Spinozalens met een financiële bijdrage.
De jury erkent met deze prijs de bijdrage die Rosanvallon levert aan de ethische reflectie op onze democratie. Rosanvallon is vooral een historicus van de democratie. Oorspronkelijk vakbondsman met een politieke loopbaan in het verschiet, koos hij uiteindelijk voor de intellectuele arbeid. Maar de politiek is nooit ver te weg, want Rosanvallon houdt zich vooral bezig met ons gevoel voor democratie. Waarom hebben we eigenlijk een democratie en verwachten we ervan?
Werk in uitvoering
Een democratie is voortdurend werk in uitvoering. In ons taalgebruik vinden we uitgangspunten zoals gelijkheid heel vanzelfsprekend. Maar deze uitgangspunten vragen steeds om nieuwe voeding en motivatie. Ze zijn niet automatisch aanwezig.
Een democratie werkt alleen als we zicht houden op een 'gezamenlijke goed'. En bovendien moeten we dit gezamenlijke goed samen brengen met onze individuele projecten in een legitieme (en als legitiem ervaren) politieke orde. Als deze legitimiteit afwezig is functioneert het stelsel niet en hebben burgers er onvoldoende belang bij hun eigen projecten in samenhang met een gezamenlijke project (zoals de verzorgingsstaat) te zien.
In de Europese democratieën en in Europese Unie is het behoorlijk slecht gesteld met deze 'gevoelde legitimiteit'. Populistische bewegingen duiken op en van een gemeenschap van Europeanen is vooralsnog geen enkele sprake.
Er is geen blauwdruk
Rosanvallon beweegt voortdurend van een historisch grondslagen-onderzoek (waar komt ons idee van gelijkheid vandaan?) naar de huidige politiek en het functioneren van de democratie in de toekomst. Dat een gezonde en legitieme democratie iets vraagt van burgers, dat er geen blauwdruk bestaat die eeuwig functioneert en dat we dus steeds opnieuw met spanningen te maken krijgen, vraagt om een soepele en betrokken manier van denken.
Met dit laureaat heeft de jury van de Spinozalens opnieuw een geëngageerde winnaar gekozen. Net als de vorige winnaar Sennett, weet ook Rosanvallon onze instituties en praktijken creatief, krachtig en normatief te becommentariëren. Reden genoeg om deze prijs ook dit jaar weer financieel te steunen. Meer informatie over aanmelding vindt u op de site van de Rode Hoed