Socrateslezing
De Socrateslezing geeft commentaar op maatschappelijke ontwikkelingen vanuit een humanistisch perspectief. Bekende Nederlandse – en internationale – schrijvers, filosofen, wetenschappers en kunstenaars, zowel denkers als doeners, gaven de lezing.
Eerdere Socrateslezingen
Anthony Pinn: met alleen vriendelijk zijn bestrijden we racisme niet
Hoogleraar en humanistische denker Anthony Pinn gaf de Socrateslezing 2023. Over het schurende ongemak tussen humanisme en racisme. Met ook Zaïre Krieger, Fadoua Alaoui en anderen.
Ben jij tegen racisme? Een humanist zal op deze vraag luid en duidelijk zeggen: natuurlijk ben ik tegen! Als humanist sta je voor vrijheid en gelijkheid, en wanneer je merkt dat er van racisme sprake is, spreek je je daarover uit. Goed bedoeld, zal Anthony Pinn tegen je zeggen, maar het is niet genoeg.
Rob Wijnberg: een hoopvol alternatief
Rob Wijnberg gaf de Socrateslezing 2021: ‘Een hoopvol alternatief’. Volgens Wijnberg is waarheid door de eeuwen heen een product geworden.
Henk Blanken
Door corona ging de Socrateslezing met Henk Blanken helaas niet door. Gelukkig is de lezing er wel. Lees de lezing van Henk Blanken: Armpje drukken met God.
Carin Gaemers en Hugo Borst: de moraal ís het verhaal
Als je een oudere met dementie, die nog prima zelf naar de wc kan een luier aantrekt is die persoon gegarandeerd binnen twee, drie weken incontinent, waarschuwen Gaemers en Borst. En dat is aan de orde van de dag in veel zorginstellingen. Het is één van de schrijnende voorbeelden die verwijzen naar een falend systeem, waarmee ‘we afstevenen op een moreel failliete samenleving’. Hun Socrateslezing is dan ook een pleidooi de dominantie van het neoliberalisme in de collectieve sector te doorbreken, zodat de moraliteit weer kan terugkeren. “Wij zijn geen extremisten, maar het is ons bittere ernst.”
Paul Scheffer: macht zonder moraal is niet duurzaam
Autoritaire regimes zijn in opmars. Daardoor staat humaniteit lijnrecht tegenover de soevereiniteit van een staat. Wat betekent dat voor mensenrechten? Hoogleraar Europese studies en publicist Paul Scheffer ging aan de hand van recente geschiedenis op zoek een antwoord in de Socrateslezing van het Humanistisch Verbond op 3 december. “Macht zonder moraal is niet duurzaam.”
Stine Jensen: #metoo en #youtoo – wij zijn de verandering
#Metoo is niet voorbij, we zitten er nog middenin. Dus moeten we misbruik blijven rapporteren, écht werk maken van gelijke machtsverdeling tussen mannen en vrouwen. Maar ook oefenen met waarden als integriteit, empathie en sociale intelligentie, te beginnen op school. Dat hield filosoof en schrijver Stine Jensen haar publiek voor tijdens de Socrateslezing voor 300 mensen in de Rode Hoed.
Joris Luyendijk: 'Kom uit die behaaglijke trein!
Kaas, tulpen, waterbeheer en mensenrechten. Althans, andere landen wijzen op het belang van die rechten. Daar is Nederland goed in. Maar zijn we niet te lang blind geweest voor onze eigen morele fouten – in Indonesië bijvoorbeeld. En waarom hebben we geen goede antwoorden op racisme of populisme? Joris Luyendijk hield in de Socrateslezing zevenhonderd mensen in het Nationaal Theater in Den Haag een spiegel voor.
Veelgestelde vragen
-
Hoe is de Socrateslezing ontstaan?
Het startpunt van de traditie van de Socrates-lezing is 1984, toen de humanistische Stichting Socrates, een werkstichting van het Humanistisch Verbond, de lezing voor de eerste keer organiseerde. Tegenwoordig organiseert het Humanistisch Verbond de lezing
-
Wie hielden de Socrateslezing?
Wetenschappers, filosofen, journalisten en publicisten. Vele mannen en vrouwen hielden de Socrateslezing. Hans Achterhuis, Anil Ramdas, Stine Jensen, Roger van Boxtel, Fernando Savater, en Lodewijk de Waal, Hedy dÁncona, Joep Dohmen, Beate Roessler & Britta Böhler Rutger Claassen & Arnold Heertje,Bas Heijne. Philipp Blom, Rob Tielman, Vincent Icke, Louise Fresco, Susan Neiman, Maajid Nawaz en Evelien Tonkens.
-
Welke thema’s komen aan de orde?
Dat kan van alles zijn zolang de lezing maar commentaar geeft op de samenleving vanuit humanistisch perspectief. De participatiesamenleving, #metoo, Bildung, wetenschap en waarheid, de rol van ouderen, het klimaat of de voedselvoorziening, de invloed van techniek op de mens, de radicale islam en de rol van vrijheid van levensovertuiging.
-
Wat heeft de Socrateslezing met de Stichting Socrates te maken?
De stichting Socrates organiseerden tussen 1983 en 2003 19 keer de Socrateslezing. Sinds enige jaren doet het Humanistisch Verbond dit alleen maar soms wel in samenwerking met humanistische partners.