“Kunnen we stoppen met management by spreadsheet en terug naar moraliteit? Wij zijn geen extremisten, maar het is ons bittere ernst,” vinden Gaemers en Borst. Want door een falend -neoliberaal-systeem stevenen we af op een moreel failliete samenleving
Ze laten in de Socrateslezing voorbeelden zien die aantonen dat er meer moraliteit nodig is. Van Daphne die met haar autisme weken lang in een isoleercel werd opgesloten, waardoor zij nu in een rolstoel zit, tot de dood van een baby als gevolg van zware mishandeling. En meer recentelijk de dood van Anne Faber. Het zijn geen incidenten: “dit is een terugkerende reeks pijnlijke gebeurtenissen, waarbij allerlei instanties langs elkaar heen werken.” Je ziet het in de zorg, in het onderwijs, bij de politie, de krijgsmacht, in de rechtspraak en in de toenemende armoede in ons land.
Neoliberale bubble
De rode draad hier is ‘dat het autonome individu de norm is geworden en dat we neoliberalisme tot onze identiteit hebben gemaakt.’ “We denken als consument en we gedragen ons ernaar, zodat we het systeem dat hieruit is ontstaan voortdurend bevestigen en uitbreiden.” En het is die neoliberale bubble, die ervoor zorgt dat we ons gemeenschapsgevoel verliezen, niet meer solidair zijn en bewoners van zorginstellingen niet de zorg geven die ze zouden moeten krijgen. In veel zorginstellingen is het dan ook goed mis en zijn Gaemers en Borst, twee jaar na hun manifest Scherp op ouderenzorg nog steeds boos.
De afstand tussen bestuurder en de werkvloer -lees verzorgenden en de bewoners- is enorm. “Soms zorgt een beslissing van een foute bestuurder (meestal zijn dat mannen) voor ontzettend vies eten dat hij zelf niet zou willen eten, noch zijn moeder zou willen voorzetten.”
Begin met deze oplossingen
- Verbied grote instellingen
- Start direct met de cultuurverandering in de zorg en beëindig de eenzijdige top-down aansturing. Bedwing daarbij de aanvechting om die nieuwe cultuur te laten ontwikkelen door landelijke koepels. Een krachtige cultuur ontwikkel je vanuit de praktijk. Daarbij is de inbreng van betrokkenen op ieder niveau belangrijk, maar het begint en eindigt met de wijsheid op de werkvloer.
- Herstel fatsoenlijk werkgeverschap. Medewerkers in de uitvoering zijn het menselijk kapitaal van een organisatie. Hun waarde is even belangrijk als financieel kapitaal.
- En voor wat betreft het arbeidsmarktprobleem in de zorg: geef iedereen na een jaar een vaste aanstelling. Honoreer de wens van iedere medewerker die een voltijds contract wil. Dit vergroot de binding met de kerntaak en de organisatie en verhoogt de kwaliteit van zorg.
Een verkorte weergave van deze lezing verscheen ook in NRC
