Onze antwoorden op de burgemeesters

Reactie van Eindhoven en ons antwoord

Aan het Humanistisch verbond,

De gemeente Eindhoven ontving de afgelopen dagen duizenden mails, gericht aan de burgemeester, over regels rondom demonstraties bij de abortuskliniek. Namens de burgemeester sturen wij u via deze weg een reactie.

De gemeente Eindhoven staat (al langere tijd) in nauw contact met de kliniek over demonstraties die daar plaatsvinden. Daarnaast is er ook goed overleg met de demonstranten. De situatie die in de mails wordt geschetst, herkennen zowel wij als de kliniek gelukkig niet in Eindhoven. De groep demonstranten in Eindhoven is klein (2-4 personen) en ze houden zich over het algemeen goed aan de gemaakte afspraken. Naast reguliere voorwaarden die gelden bij demonstraties zijn dat in dit geval specifiek de volgende afspraken:
1. Bezoekers en personeel van Mildred Clinics (de abortuskliniek) worden tijdens de manifestatie niet onevenredig gehinderd. De organisatie ziet daarop toe.
2. De in- en uitgangen van Mildred Clinics (de abortuskliniek) worden niet geblokkeerd en blijven voor een ieder vrij toegankelijk.

Samen met de kliniek is gekeken naar de specifieke situatie in Eindhoven en naar de mogelijkheden die hier zijn. Leidraad daarbij is de Wet Openbare Manifestaties (WOM).
Het instellen van een bufferzone houdt in dat je als overheid een manifestatie op voorhand beperkt. Om dat te doen, moet er een duidelijke aanleiding zijn. De WOM staat dat alleen toe ter voorkoming van wanordelijkheden, ter bescherming van de gezondheid en ter bescherming van het verkeer. Voor het standaard instellen van een bufferzone is tot nu toe in Eindhoven op grond daarvan te weinig juridische grondslag.

Naast het beschermen van het recht om te demonstreren, voelt de burgemeester natuurlijk ook een verantwoordelijkheid richting de bezoekers. Zij moeten zonder zich geïntimideerd of belemmerd te voelen een bezoek aan de kliniek kunnen brengen. Vanuit de kliniek hebben we vernomen dat vrouwen meestal geen melding willen/durven maken wanneer zij zich geïntimideerd of belemmerd hebben gevoeld bij het bezoek aan de kliniek. Dit is een belangrijk gegeven.
In Eindhoven is het trottoir voor de kliniek erg smal. Daardoor kunnen bezoekers niet altijd voldoende ongehinderd de kliniek bezoeken als er demonstranten staan. In toekomstige beschikkingen op manifestaties zal de burgemeester daarom een gebied aanwijzen op de overkant van de weg waar de demonstranten kunnen demonstreren. De doorgang naar de kliniek blijft dan altijd vrij voor bezoekers.
Hiermee blijven we binnen de kaders van de Wet Openbaarheid Manifestaties zoals nabijheid en zichts-, en gehoorafstand en kunnen we ook recht doen aan de vrijheden van privacy en onaantastbaarheid van het eigen lichaam.

Met vriendelijke groet,
Namens J.A. Jorritsma, burgemeester van Eindhoven

–
Ons antwoord

Beste burgemeester Jorritsma,
Hartelijk dank voor uw antwoord. Het is fantastisch nieuws dat u besloten heeft tot aanvullende maatregelen, waardoor de demonstraties op verdere afstand van de kliniek zullen plaatsvinden. Hartelijk dank voor uw vlotte optreden, het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We weten dat dit voor gemeenten soms een lastige politieke afweging oplevert, waarbij ook het demonstratierecht goed beschermd dient te worden.

U geeft aan dat de door ons beschreven situatie in Eindhoven niet voorkomt. Toch is uit onze onderzoeken gebleken dat ook bij de kliniek daar ongeregeldheden plaatsvinden. Echter, zoals u zelf ook aangeeft, voelen veel vrouwen een drempel om hier melding van te maken. Een vaste, ruime zone (of demonstratievakken op afstand) zorgt voor een zo klein mogelijke kans op incidenten. We zijn daarom zeer verheugd dat Eindhoven nu deze stap zet.

We vragen u, en uiteraard uw gemeenteraad, daarom of u de situatie ter plekke wilt blijven monitoren en evalueren om te bekijken of de huidige en nieuwe maatregelen in de toekomst afdoende blijken. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Arnhem, Heemstede en Utrecht inmiddels ruime bufferzones, die voldoen aan de WOM en standhouden bij de rechter.

Uiteraard zouden we hierover graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. We blijven graag in contact en uiteraard kunt u onze organisatie ook altijd benaderen.

Reactie van Amsterdam en ons antwoord

Geachte meneer, mevrouw,

U heeft mij geschreven over het instellen van een bufferzone bij demonstraties rondom abortusklinieken.
Zoals u weet ben ik verantwoordelijk voor het demonstratierecht in Amsterdam en kan ik op basis van 3 doelcriteria (vrees voor wanordelijkheden, belang van gezondheid en belang van het verkeer) beperkingen en voorschriften stellen aan een demonstratie. Demonstreren is in Amsterdam een groot goed. Juist daarom wil ik dit mogelijk maken. De situatie omtrent abortusklinieken kent, zoals u ook benoemt, een botsing van rechten die de afweging bemoeilijkt.

In Amsterdam vindt iedere maand een demonstratie bij de abortuskliniek plaats. Hierbij worden op basis van de Wet openbare manifestaties (Wom) en het internationaalrechtelijke
uitgangspunt van gezichts- en gehoorafstand voorschriften gesteld. Dit betekent in de praktijk dat er aan de overzijde van de straat ruimte voor demonstranten beschikbaar is, zodat zij op enige afstand gebruik kunnen maken van hun demonstratierecht. Hierover maken wij duidelijke afspraken met de organisator van een demonstratie, die waar nodig worden bevestigd middels een voorschrift op grond van de Wet openbare manifestaties. In die zin is er in Amsterdam dus al sprake van een bufferzone tussen demontranten en de ingang van een kliniek.

Intimidatie is te allen tijde onacceptabel, evenals het ongewenst aanspreken van de bezoekers van de kliniek. Samen met de politie monitoren we de situatie in Amsterdam actief en indien zich situaties voordoen die niet toelaatbaar zijn, wordt daartegen opgetreden. Sinds 2020 zijn er ook afspraken met de abortuskliniek zelf. Een van die afspraken betreft dat zij het melden indien er sprake is van intimidatie en overlast in het kader van een demonstratie. Zover mij bekend, heeft de kliniek zich recentelijk niet bij ons gemeld.

Ik ga ervan uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,
Femke Halsema
Burgemeester Amsterdam
–
Ons antwoord
Beste burgemeester Halsema,

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. We zijn op de hoogte dat de kliniek in Amsterdam ook een bufferzone heeft. We hebben er voor gekozen om Amsterdam toch in deze actie mee te nemen, omdat er in onze ogen een kans ligt om de maatregelen nog verder te versterken.

Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We begrijpen uiteraard dat u zich moet houden aan het demonstratierecht en de betogingen binnen hoor- en zichtafstand moeten kunnen worden gehouden van het beoogde doel. Andere steden laten zien dat dat gelukkig niet onverenigbaar is met ruimere bufferzones. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Utrecht en Arnhem inmiddels ruime bufferzones. Daar worden anti-abortusactivisten op honderd tot vijfhonderd afstand gehouden.

U geeft aan dat de kliniek zich niet recent gemeld heeft heeft over ongeregeldheden. Echter voelen veel vrouwen een drempel om hier melding van te maken, en weten we dat het ook afgelopen jaar nog voorkwam. Een ruimere zone zorgt voor een zo klein mogelijke kans op incidenten, zodat na melding ingrijpen niet nodig is. Elk slachtoffer is er immers een teveel.

De duizenden burgers die u e-mailen vragen u dan ook om nogmaals de plaatselijke situatie te onderzoeken en te kijken of vergroting van de Amsterdamse bufferzone mogelijk is. Wij zouden graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. Op deze pagina is aanvullende informatie over de afweging van deze botsende grondrechten te vinden, waaronder de factsheet van de VNG en de uitspraak van de rechter. Als u daar voor open staat, gaan wij graag het gesprek met u aan.

Reactie van Den Haag en ons antwoord

Geachte leden van het humanistisch verbond,

Vriendelijk dank voor uw mailberichten. Samen met de andere leden van het Haagse college sta ik pal voor het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en het functioneren van de kliniek die in Den Haag is gevestigd aan de Van Beverningkstraat.

In zijn algemeenheid geldt dat niet lichtvaardig overgegaan kan worden tot het stellen van beperkingen aan demonstraties.

In het verleden gold al de afspraak dat niet direct voor de ingang van de kliniek mocht worden gedemonstreerd, maar aan de overzijde van de straat. Ik heb vorig jaar aanleiding gezien de algehele situatie rond deze demonstratie(locatie) opnieuw te onderzoeken, ook in het licht van de toen geldende corona-maatregelen. Daaruit bleek dat de karakteristieken deze locatie minder geschikt maken voor demonstraties. Hoewel het hier gaat om een kleine demonstratie die gemiddeld twee uur per maand wordt gehouden, stond deze op een smalle stoep, pal voor een woonhuis waardoor wijkbewoners en andere passanten zich nauwelijks aan de demonstratie konden onttrekken. Dit klemde des te meer doordat naleving van de afstandsnorm van 1,5 meter door passerende mensen zo in het geding kwam.

Dit heeft in oktober 2020 tot het besluit geleid dat de demonstratie niet meer in de Van Beverningkstraat kon plaatsvinden, maar op de middenberm van de verderop gelegen Willem de Zwijgerlaan. Deze locatie ligt op meer dan 100 meter van de kliniek en daar is voldoende ruimte om de demonstratie goed te kunnen faciliteren.

Er is destijds ook contact opgenomen met de abortuskliniek om er op te wijzen dat het te allen tijde mogelijk is om eventuele klachten over het gedrag van de demonstranten te melden bij de politie en de gemeente. Aan de kliniek is een direct telefoonnummer verstrekt om klachten ook laagdrempelig en rechtstreeks bij de gemeente kenbaar te kunnen maken. Er zijn tot op heden geen klachten gemeld.

Ik ga er van uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

Jan van Zanen

Burgemeester Den Haag
–

Ons antwoord
Beste burgemeester Van Zanen,

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We weten dat dit voor gemeenten soms een lastige politieke afweging oplevert, waarbij ook het demonstratierecht goed beschermd dient te worden. Daarom bieden wij graag handvatten en expertise. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Arnhem, Utrecht, Groningen en Haarlem inmiddels ruime bufferzones. We zijn op de hoogte dat de kliniek in Den Haag ook een bufferzone heeft.

Het is goed dat deze in 2020 vergroot is naar een afstand van honderd meter. Volgens onze informatie is deze vergroting ingesteld vanwege de 1,5 meter maatregel. Kunt u ons de toezegging doen dat de zone van honderd meter ook na corona de vaste situatie blijft en dat daarop gehandhaafd zal worden?

Wij weten van andere gemeenten dat dit mogelijk is. Een vaste, ruime zone zorgt voor een zo klein mogelijke kans op incidenten zoals die nu nog plaatsvinden in Den Haag (Zo horen wij dat demonstranten onder andere bij vrouwen die voorrijden op het raampje kloppen). De burgers die u e-mailen vragen u dan ook om de mogelijkheden voor permanente verbetering van de plaatselijke situatie verder te onderzoeken. Uiteraard zouden we hierover graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise.

Reactie van Enschede en ons antwoord

Geachte mailer,

Dank voor uw mailbericht waarin u, net als veel andere mensen die mij op gelijke wijze benaderd hebben, uw zorgen uit over de wijze waarop in de nabijheid van de abortuskliniek in Enschede gedemonstreerd kan worden. U vraagt terecht begrip voor de kwetsbare situatie waarin bezoekers van de kliniek zich bevinden, maar signaleert ook het belang van vrijheid van meningsuiting en het recht op demonstratie. Vanuit dat dilemma wordt in Enschede zorgvuldig gekeken naar iedere melding voor een demonstratie, zo ook voor demonstraties bij de kliniek. Daarbij past het de gemeente niet een inhoudelijk oordeel te geven over het onderwerp van een demonstratie.

Uw mail doet mij overigens vermoeden dat u niet op de hoogte bent van de Enschedese praktijk, noch van de afspraken zoals we die in Enschede hebben gemaakt. In november bijvoorbeeld heeft de gemeenteraad immers nog een motie aangenomen – met steun van het college – waarin een equivalent van een bufferzone is overeengekomen. (Zie de berichtgeving in de media, bijvoorbeeld: WWW.1TWENTE.NL/ARTIKEL/1018915/BUFFERZONE-BIJ-ABORTUSKLINIEK-IN-ENSCHEDE-MOET-DEMONSTRANTEN-OP-GEPASTE-AFSTAND-HOUDEN).
De situatie ter plekke maakt een vaste toegewezen demonstratiezone op enige honderden meters onmogelijk. Maar er wordt wel degelijk per keer een demonstratieplek afgesproken of aangewezen op afstand van de kliniek. Mijns inziens is er daarmee de facto sprake van een, zij het bescheiden, bufferzone.

Met de stichting die met enige regelmaat demonstreert bij de kliniek en met medewerkers van de kliniek, heeft de gemeente regelmatig en goed contact. In dat overleg worden afspraken gemaakt over de locatie van de betoging en de bejegening van bezoekers aan de kliniek. Voor zover wij weten, houden de demonstranten zich aan de gemaakte afspraken en kunnen bezoekers de kliniek veilig bereiken. Op het moment dat dat niet het geval is, dan is er direct contact tussen kliniek en gemeente en wordt waar nodig om bijstand van de politie gevraagd.

Zolang demonstrerende partijen zich aan de gemaakt afspraken houden, zie ik geen grond waarop ik het recht op demonstratie kan of moet inperken. In Enschede kennen we geen situatie waarin bij iedere abortusdemonstratie gevreesd moet worden voor wanordelijkheden. De door u aangehaalde voorbeelden zijn mijns inziens niet uit de praktijk in Enschede voortgekomen. Ik beschouw uw mail dan ook als een steun in de rug van ons beleid

Ik heb de betrokken medewerkers van de gemeente gevraagd er bij voortduring op toe te zien dat gemaakte afspraken door organisatoren van demonstraties worden nagekomen en de belangen van bezoekers aan de kliniek ruimhartig worden gerespecteerd.

Met vriendelijke groet,
drs. Th.J.F.M. Bovens
Burgemeester van Enschede

–
Ons antwoord
Beste burgemeester Bovens,

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We weten dat dit voor gemeenten soms een lastige politieke afweging oplevert, waarbij uiteraard ook het demonstratierecht goed beschermd dient te worden. Daarom bieden wij graag handvatten en expertise. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes en politieke partijen, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Arnhem, Utrecht, Groningen en Haarlem inmiddels ruime bufferzones. We zijn op de hoogte dat de raad in Enschede sinds november ook gevraagd heeft om nieuwe maatregelen, dat is mooi nieuws. We hebben er voor gekozen om Enschede toch in deze actie mee te nemen, omdat er in onze ogen een kans ligt om de maatregelen nog verder te versterken.

We begrijpen uiteraard dat u zich moet houden aan het demonstratierecht en de betogingen binnen hoor- en zichtafstand moeten kunnen worden gehouden van het beoogde doel. Andere steden laten zien dat dat gelukkig niet onverenigbaar is met ruimere bufferzones, zoals Arnhem en in Utrecht. Daar worden anti-abortusactivisten op honderd tot vijfhonderd afstand gehouden.

Graag ga ik nog in op uw opmerkingen over de lokale situatie. U geeft aan dat wij ons baseren op achterhaalde informatie. We zijn er van op de hoogte dat uw gemeente in november deze motie heeft overgenomen. De informatie waarop wij het verzoek baseren om de zone in Enschede te verruimen, is onder andere op uw uitspraak die in de media verscheen dat partijen ‘niet teveel van de zone moeten verwachten’ en dat deze aan de overkant van de straat zou komen. Als deze informatie inmiddels niet meer correct blijkt, dan horen wij dat graag en zullen we dat uiteraard toevoegen aan het artikel op onze website.

In uw antwoord schrijft u dat Enschede geen situatie kent waarin bij iedere abortusdemonstratie gevreesd moet worden voor wanordelijkheden. Uit onze rondvraag bij de klinieken heeft de kliniek in Enschede in 2020 helaas aan ons aangegeven dat zij wel overlast van demonstranten ervaren. Dat ging over bezoekers die werden aangesproken, nageroepen en folders overhandigd krijgen.

De burgers die u e-mailen vragen u dan ook om de mogelijkheden voor de plaatselijke situatie verder te onderzoeken. Wij zouden hierover graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. Op deze pagina is aanvullende informatie over de afweging van deze botsende grondrechten te vinden, waaronder de factsheet van de VNG en de uitspraak van de rechter. Als u daar voor open staat gaan wij daarnaast ook graag het gesprek met u aan.

Reactie van Rotterdam en ons antwoord

Geachte heer, mevrouw,

Naar aanleiding van uw campagne om aandacht te vragen voor demonstraties bij abortusklinieken zijn er bij de gemeente Rotterdam honderden e-mails binnengekomen. Het is niet mogelijk om op alle meldingen een reactie te sturen, maar graag reageren wij op de inhoud van de brief, die u als initiatiefnemer van deze actie heeft opgesteld.

In de brief wordt ten eerste gesteld dat er in Rotterdam geen duidelijke regels zijn omtrent demonstraties voor de abortuskliniek en uw voorstel om een bufferzone te gebruiken. Dit klopt echter niet. Sinds 2016 geldt er een bufferzone voor demonstraties bij de abortuskliniek in Rotterdam. De demonstranten mogen niet direct voor de ingang van het verzamelgebouw, waar de abortuskliniek huisvest, demonstreren. Zij dienen aan de overzijde op het rode plein voor het verzamelgebouw plaats te nemen.

Vervolgens geeft u aan dat de huidige regels onvoldoende zijn en u stelt voor om een ruimere bufferzone in te stellen.

De locatie van de demonstraten is op hoor- en zichtafstand en zo’n 8 meter vanaf de ingang. Door deze locatie aan te wijzen wordt gewaarborgd dat enerzijds de demonstranten goed te zien en te horen zijn voor de bezoekers van de abortuskliniek en anderzijds dat deze bezoekers zelf de keuze hebben om wel of niet op de betogers af te stappen. Daarnaast biedt het opleggen van deze locatie werknemers en bezoekers van alle andere bedrijven in het verzamelgebouw de mogelijkheid om ongestoord bij de centrale ingang te komen.

Het recht tot betoging beoogt de deelnemers aan een betoging in staat te stellen om gemeenschappelijke beleefde gedachten en wensen op politiek of maatschappelijk gebied uit te dragen in de publieke ruimte. In deze uitspraak (HAA 20/3209) oordeelt de rechtbank dat het aanspreken van de individuele bezoeksters van de abortuskliniek niet meer het uitdragen van gemeenschappelijke wensen of gedachten op politiek of maatschappelijk gebied betreft, maar het aankaarten van een individuele zaak bij een individueel persoon. Dit valt niet onder het betogingsrecht. Dit impliceert dat de betogers tijdens hun demonstratie individuele bezoekers niet mogen aanspreken over de persoonlijke kwestie.

Naar aanleiding van deze uitspraak hebben we het volgende voorschrift in het bewijs van kennisgeving opgenomen: ‘De deelnemers van de manifestatie spreken individuele bezoekers van de abortuskliniek niet direct aan op het onderwerp. Mochten de demonstranten zich in de praktijk niet aanhouden, dan kan hier handhavend tegen worden opgetreden.’

Wij staan in nauw contact met de kliniek en de politie. De politie blijft de situatie monitoren. Indien nodig, dan kan het bewijs van kennisgeving worden aangepast.

Ik vertrouw erop u voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,
Ahmed Aboutaleb

–
Ons antwoord

Beste burgemeester Aboutaleb,

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. We zijn op de hoogte dat de kliniek in Rotterdam sinds 2016 een bufferzone van enkele meters heeft. We hebben er voor gekozen om Rotterdam toch in deze actie mee te nemen, omdat er in onze ogen een kans ligt om de maatregelen nog verder te versterken.

Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek dmv bufferzones. We begrijpen uiteraard dat u zich moet houden aan het demonstratierecht en de betogingen binnen hoor- en zichtafstand moeten kunnen worden gehouden van het beoogde doel. Andere steden laten zien dat dat gelukkig niet onverenigbaar is met ruimere bufferzones. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Utrecht en Arnhem inmiddels ruime bufferzones. Daar worden anti-abortusactivisten op honderd tot vijfhonderd afstand gehouden.

Bij onze rondvraag langs de klinieken gaf de kliniek in Rotterdam vorig jaar nog aan dat het aantal demonstraties aanhoudt of zelfs toeneemt. De directeur gaf toen aan: “De afspraak is dat ze aan de overkant staan, als een soort kleine bufferzone, maar daar houden ze zich niet aan. Ze gaan als ze worden aangesproken bijvoorbeeld weer eventjes naar de overkant van de straat, en dan weer terug’. (…) Ze duwen kaartjes in de handen van onze patiënten bij binnenkomst. Kliniekbezoekers vinden dat heel vervelend. In Rotterdam houden zij zich zich niet aan de ‘bufferzone’, want ze staan pal voor de deur.”

Een ruimere zone zorgt voor een zo klein mogelijke kans op incidenten. Elk slachtoffer is er immers een teveel. De duizenden burgers die u e-mailden vragen u dan ook om nogmaals de plaatselijke situatie te onderzoeken en te kijken of vergroting van de Amsterdamse bufferzone mogelijk is. Wij zouden graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. Als u daar voor open staat, gaan wij graag het gesprek met u aan.

Reactie van Zwolle en ons antwoord

Geachte heer Bodegraven,

Op donderdag 2 december heeft u de gemeente Zwolle op de hoogte gesteld van uw campagne. Deze campagne is gericht op het creëren van (media)aandacht voor bufferzones bij abortusklinieken.

Inmiddels heb ik al diverse e-mail berichten ontvangen van uw achterban over hetzelfde onderwerp. Ik kan niet iedereen persoonlijk benaderen maar ik zal mijn standpunt hieronder kort aan u toelichten.

In Zwolle is al geruime tijd een bufferzone ingesteld. Dit als resultaat van diverse gesprekken met zowel betogende partijen als met de betrokken kliniek. Ook zijn afspraken gemaakt met de betogende partijen en voorschriften opgesteld om betogingen rondom de kliniek ordentelijk te laten verlopen. Tot op heden is er geen sprake geweest van ernstige wanordelijkheden die strengere voorschriften rechtvaardigen. Als burgemeester dien ik de omstandigheden van het geval te beoordelen en op basis van relevante informatie de belangen af te wegen bij het opnemen van beperkingen en voorschriften van gemelde betogingen. Met de huidige afspraken, voorschriften aan de gemelde betogingen en een gedegen toezicht op betogingen voldoet de reeds ingevoerde bufferzone; bezoekers aan de kliniek kunnen vrijelijk de kliniek benaderen en betogers kunnen hun boodschap uitdragen.

Peter Snijders,
Burgemeester

–
Ons antwoord
Beste burgemeester Snijders,

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We weten dat dit voor gemeenten soms een lastige politieke afweging oplevert, waarbij ook het demonstratierecht goed beschermd dient te worden. Daarom bieden wij graag handvatten en expertise. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Arnhem, Utrecht, Groningen en Haarlem inmiddels ruime bufferzones. We zijn op de hoogte dat de kliniek in Zwolle ook een bufferzone heeft, maar we hebben er voor gekozen om Zwolle toch in deze actie mee te nemen, omdat er in onze ogen nog ruimte is voor verbetering.

Zo stond dit bijvoorbeeld in een artikel van de Stentor dat demonstranten aan de overkant van de weg staan te schreeuwen, en vrouwen intimideert door op de autoraampjes te kloppen. De afdeling Zwolle van het Humanistisch Verbond heeft bovendien veelvuldig klachten ontvangen over de bufferzone. Ons landelijke bureau heeft toen contact opgenomen met de kliniek en die heeft de klachten telefonisch bevestigd.

De burgers die u e-mailen vragen u dan ook om nogmaals de plaatselijke situatie te onderzoeken. Wij zouden graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. Op deze pagina is aanvullende informatie over de afweging van deze botsende grondrechten te vinden, waaronder de factsheet van de VNG en de uitspraak van de rechter. Als u daar voor open staat, gaan wij graag het gesprek met u aan.

Reactie van Den Bosch en ons antwoord

Geachte heer/dame,

U vraagt ons om een bufferzone voor de abortuskliniek in onze gemeente. Zodat mensen die de kliniek bezoeken, dat zonder gevoel van intimidatie kunnen doen. En dat mensen die tegen abortus willen demonsteren, daarvoor ook ruimte kunnen krijgen.

Bij de abortuskliniek in ’s-Hertogenbosch mag gedemonstreerd worden, onder de voorwaarde dat zij zich alleen aan de overkant van de straat ophouden op het daar gelegen plein. Zij mogen de straat niet oversteken en mensen die de kliniek bezoeken, niet aanspreken.

Op deze manier voorzien we in een buffer, en ons beeld is dat dit goed gaat. Wanneer er demonstranten zijn, houden zij zich goed aan genoemde afspraken. Mensen die de kliniek bezoeken, hoeven dus niet door een haag van anti-abortus demonstranten, zoals u in uw mails aangeeft.

Dat is de korte toelichting. Meer juridisch onderbouwd, geldt het volgende:
De burgemeester is het bevoegd orgaan om te beslissen omtrent demonstraties. De burgemeester is verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid, ook bij demonstraties. Een burgemeester doet dit bij alle demonstraties ongeacht de inhoud. De inhoud an sich is voor de burgemeester geen reden om verregaande voorschriften of beperkingen op te leggen aan een demonstratie. De (eventuele) verstoring van de openbare orde is dat daarentegen wel.
Binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch hebben zich nog geen openbare orde problemen voorgedaan met betrekking tot demonstraties bij abortusklinieken. Het recht van demonstratie is vastgelegd in onze Grondwet en daarmee een groot goed.
Echter, ook het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer is een grondrecht. Ook dit recht dient de burgemeester te beschermen. Het grondrecht van de ene persoon eindigt, daar waar dat recht van een ander begint.
Om deze reden legt de burgemeester bij demonstraties tegen abortus in de nabijheid van de abortuskliniek de voorwaarde op dat de demonstranten zich alleen aan de overkant van de straat mogen ophouden op het daar gelegen plein. Zij mogen de straat niet oversteken en mogen bezoekers van de kliniek niet aanspreken. Op dit moment voldoen deze voorwaarden en houden demonstranten zich aan deze voorwaarden.
Daarnaast zijn de demonstranten altijd in zicht, omdat het kantoor waar Stadstoezicht is gevestigd op korte afstand ligt. Ook zijn er goede afspraken gemaakt met de kliniek en hebben we een rechtstreekse lijn. De burgemeester ziet om die redenen op dit moment geen noodzaak om andere nadere voorschriften op te leggen. Dit kan anders worden, wanneer de voorwaarden consequent geschonden worden waardoor de burgemeester genoodzaakt is om de openbare orde te handhaven.

Namens de burgemeester van Den Bosch

–
Ons antwoord

Hartelijk dank voor uw antwoord. Het Humanistisch Verbond waardeert het zeer dat u zich over dit onderwerp ontfermt. Het is goed om te horen dat de kliniek in Den Bosch regels heeft waardoor de demonstranten op enkele meters van de ingang staan. We hebben gekozen om Den Bosch toch in deze actie mee te nemen, omdat er in onze ogen een kans ligt om de maatregelen nog verder te versterken. 

Sinds 2018 zetten we ons in voor de bescherming van bezoekers van een abortuskliniek. We begrijpen uiteraard dat u zich moet houden aan het demonstratierecht en de betogingen binnen hoor- en zichtafstand moeten kunnen worden gehouden van het beoogde doel. Andere steden laten zien dat dat gelukkig niet onverenigbaar is met ruimere bufferzones. Onder andere dankzij een expertmeeting met de VNG, de inzet van petities, interviews in de media, gesprekken met gemeentes, de Tweede Kamer en de klinieken zijn er onder andere in Utrecht en Arnhem inmiddels ruime bufferzones. Daar worden anti-abortusactivisten op honderd tot vijfhonderd afstand gehouden. 

Bij de kliniek in Den Bosch staan de demonstranten op enkele meters. Wij pleiten echt voor ruime bufferzones. Als een bezoeker naar de kliniek toe gaat en er staan aan de overkant demonstranten met bijvoorbeeld een bordje met ‘abortus is moord’ erop, heeft dat heel veel impact.We weten van meerdere gemeenten dat anti-abortusdemonstranten bovendien bij kleine zones geregeld de marge opzoeken, of overtreden. Een ruimere zone zorgt voor een zo klein mogelijke kans op incidenten, ook met het oog op de toekomst. Elk slachtoffer is er immers een teveel.  

De duizenden burgers die u e-mailden vragen u dan ook om nogmaals de plaatselijke situatie te onderzoeken en te kijken of vergroting van de bufferzone mogelijk is. Wij zouden graag met u meedenken vanuit onze opgebouwde expertise. Als u daar voor open staat, gaan wij graag het gesprek met u aan.  

Reactie van Almere en ons antwoord

Geachte heer, mevrouw,

Dank voor uw mail, waarin u aandacht vraagt voor de manifestaties van anti-abortus groeperingen bij de abortuskliniek in Almere.

In Almere is op dit moment geen sprake van wanordelijkheden en zien wij geen noodzaak en geen proportionaliteit voor het instellen van een juridische bufferzone. Indien zich in de toekomst onwenselijke situaties voordoen, dan nemen wij een juridische bufferzone zeker in overweging, zoals wij in het verleden ook al eens gedaan hebben.

Wij begrijpen heel goed dat de manifestaties onprettig zijn voor cliënten. Tegelijkertijd kan het recht van demonstratie in Nederland niet zomaar worden ingeperkt. De wet stelt dat dit alleen mag in geval van: bescherming van gezondheid, doorstroming van het verkeer en voorkomen van wanordelijkheden (Art 2 Wet openbare manifestaties).

Ik vertrouw erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Burgemeester Weerwind

Reactie van Roermond

Burgemeester Donders-de Leest van Roermond laat via een woordvoerder het volgende weten: “We hebben in het verleden een bufferzone ingesteld en weer opgeheven omdat het doel van de bufferzone was bereikt. Sindsdien is het instellen niet meer nodig gebleken. Mocht daar verandering in komen, dan kunnen we hem opnieuw instellen.”