Zembla bericht over situatie onuitzetbare vreemdelingen
Hoe gaan we om met vreemdelingen die ons land moeten verlaten? Dat was de belangrijkste vraag in de Zembla- uitzending `De gevangenen van gebouw 4´ over detentiecentrum Zeist die op 20 januari werd uitgezonden.
Dit detentiecentrum is één van de centra waar mensen zonder geldige verblijfsvergunning in vreemdelingendetentie gehouden worden in afwachting van hun uitzetting. We zien uitzichtloosheid, slechte medische omstandigheden en vooral onbegrip van de vreemdelingen. Want waarom worden ze opgesloten, terwijl ze geen strafbare feiten hebben gepleegd?
Uitwerking op mensen
En wat voor effect heeft herhaaldelijke detentie op mensen? Bijvoorbeeld op Khalid. Hij vluchtte in 2007 vanuit Somalië naar Nederland. Hij mocht niet blijven. De overheid probeerde hem achtereenvolgens uit te zetten naar Somalië, Kenia, Tanzania en Soedan. Tevergeefs. Telkens weer wordt hij opgepakt, vastgehouden in vreemdelingendetentie en op straat gezet als uitzetting niet lukt. In totaal zat hij 19 maanden vast. Inmiddels wil hij graag weg, want zegt hij. “Ik ben genoeg gestraft. Ik heb niets misdaan. Ik kan het niet meer aan.” Maar volgens hem lukt dat niet. Dus blijft hij hier en is hij altijd bang dat iemand hem naar de papieren vraagt die hij niet heeft, want dan belandt hij opnieuw in de cel.
‘Drang en dwang’
In het Nederlandse vreemdelingenbeleid wordt ervan uitgegaan dat wie actief meewerkt aan uitzetting terug kan naar het land van herkomst. Het beleid van `drang en dwang´, zoals Minister Leers het noemt, zou de terugkeerbereidheid vergroten. Het werkt niet: ruim de helft van de mensen die niet in Nederland mogen blijven, is onuitzetbaar. Daarnaast wordt dat gezien als hun eigen schuld.
Strafbeleid
Onlangs is het door de `Implementatie van de Europese Terugkeerrichtlijn´ wettelijk mogelijk gemaakt mensen een boete of gevangenisstraf te geven als ze hier illegaal blijven nadat ze een vertrekbevel hebben gekregen. Bij Khalid en duizenden anderen zien we dat dit strafbeleid niet werkt. Maar mensen worden wel kapot gemaakt. Daarom roept het Humanistisch Verbond op te zoeken naar alternatief beleid dat humaner en constructiever is. We schreven daarover de brochure ‘Onuitzetbaar:morele vragen over het vreemdelingenbeleid’ en organiseren morgen een symposium over het onderwerp in Den Haag.
Geen alternatieven
Al jaren bekritiseren we de praktijk om vreemdelingen die Nederland moeten verlaten langdurig en herhaaldelijk vast te houden in vreemdelingendetentie. Officieel is detentie een `ultimum remedium´ (uiterste middel), maar inmiddels is het de standaardoplossing geworden. Er wordt maar weinig gebruik gemaakt van alternatieven om mensen beschikbaar te houden voor uitzetting. En er wordt zeer beperkt ingezet op de ontwikkeling daarvan.
In reactie op nationale en internationale kritiek op het Nederlandse vreemdelingendetentie beleid zijn het afgelopen jaar wel kleine verbeteringen doorgevoerd. Zo mag men nu 2 uur bezoek per week krijgen in plaats van 1 en is er een eenvoudig bibliotheek aanbod gekomen. Maar het gevangenisregime is overeind gebleven, terwijl vreemdelingendetentie alleen bedoeld is om mensen beschikbaar te houden voor uitzetting en geen strafkarakter hoort te hebben. Samen met andere maatschappelijke organisaties roepen we op meer gebruik te maken van alternatieven. Hoe die eruit kunnen zien staat is internationaal onderzocht door Amnesty International en Justitia et Pax.
Beide rapporten worden binnenkort in de Tweede Kamer besproken. Minister Leers kwam op 22 december 2011 met een lang beloofde brief over alternatieven voor vreemdelingendetentie. Hij wil in een pilot alternatieven onderzoeken voor enkele zeer kwetsbare groepen. Dat is een stap maar geen oplossing voor de grote groep waarvoor dit uiterste middel niet nodig maar wel ontwrichtend is.
Protesten en onderzoek
In augustus 2011 protesteerde ongeveer veertig illegalen met een zitactie tegen hun uitzichtloze situatie en het strenge gevangenisregime in detentiecentrum Rotterdam. Nadat deze actie met geweld was neergeslagen, verspreidden 35 gevangenen een handgeschreven brief waarin zij uiting geven aan hun verontwaardiging. Naar aanleiding daarvan kondigde de nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer op 12 januari aan onderzoek te gaan doen naar vreemdelingendetentie. De ombudsman wil weten welke beperkingen vreemdelingen in detentie ervaren en hoe zich dat verhoudt tot hun rechten.
Constructiever beleid
Het Humanistisch Verbond vindt dat detentieomstandigheden verbeterd moeten worden voor de mensen die daarin als uiterste middel moeten worden vastgehouden. Maar principieel zijn wij tegen het detineren van mensen die geen strafbare feiten hebben gepleegd. We vinden daarom dat het vreemdelingenbeleid uit het spoor van criminalisering en straf-op-straf gehaald moet worden en dat er met frisse blik gekeken moet worden naar alternatieven voor detentie en voor het staande beleid, dat zich beperkt tot drang en dwang. Wij zijn ervan overtuigd dat een menswaardiger aanpak nodig is om mensenrechten te waarborgen. Maar ook dat die waarschijnlijk effectiever is omdat mensen vaak pas gaan bewegen als hun eigenwaarde en menselijkheid gewaarborgd worden ze perspectief zien.
Meer informatie en links
– Bekijk de uitzending van VARA Zembla op de website. Daar vindt u ook een dossier over het onderwerp.
– Lees onze brochure Onuitzetbaar: morele vragen over het vreemdelingenbeleid
– Meer informatie over het symposium van 24 januari 2012 vindt u in de flyer
– Amnesty en Justitia en Pax schreven kritische rapporten over vreemdelingendetentie.
Tags: #Onuitzetbaren en illegaliteit #vreemdelingenbeleid en – detentie
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.