‘Vrijdenken is emancipatiedenken’
“Ook westerse vrouwen worden nog wel eens geconfronteerd met restanten uit de mannelijk-dominante cultuur”, merkte Nelleke Noordervliet op in de Vrijdenkerslezing 2012 op 13 oktober. Daarin portreteert ze vrouwen die de moed hadden in een mannenwereld ‘tegen de stroom in te gaan’.
“Het is nog steeds een onmiskenbaar feit, dat zelfs waar vrouwen in schijn een onafhankelijke en gelijkwaardige positie hebben veroverd, zij nog door de mannelijke collega’s minder serieus worden genomen en zeker niet als gelijke worden gezien en behandeld, hield Noordervliet haar overwegend mannelijk gehoor voor tijdens de Anton Constandse Vrijdenkerslezing 2012 onder de titel ‘Tegen de stroom in’.
De lezing wordt jaarlijks georganiseerd door De Vrije Gedachte. Reden te meer voor Noordervliet om op zoek te gaan naar inspirerende vrouwen uit de geschiedenis, zoals Christine de Pisan die rond 1400 een lans brak voor een gelijkwaardige behandeling van de vrouw en toegang tot onderwijs.
Recht op een goede opleiding
Vele eeuwen later zal Mary Wollstonecraft in haar voetsporen treden. Met A vindication of the rights of women leverde Wollstonecraft een bijdrage aan een internationaal debat. Tot dusver was het aanrecht de plaats van de vrouw in een mannenwereld. “Ook al was het traditie dat vrouwen dom en dwaas werden gehouden, de rechten van vrouwen konden niet op traditie worden gebaseerd, maar ze moesten aan vrouwen toevallen omdat ze redelijk waren en rechtvaardig. De rede en de ervaring leerden dat vrouwen ondanks ongelijke lichamelijke kracht, gelijke verstandelijke potentie hadden”, schrijft Noordervliet.
Aletta Jacobs
In Nederland is het Aletta Jacobs die de doorbraak forceerde. “Hoe moeizaam ook: tijdens Aletta’s leven zien we dat het eindelijk gaat lopen. Ze krijgt toegang tot de universiteit, ze wordt arts, ze promoveert en in haar kielzog volgt een heel cohort dappere vrouwen.”
Lange weg
Inmiddels, concludeert Noordervliet, zit het wel snor met de toegang van vrouwen tot een behoorlijke opleiding. Betekent dat we vrijdenkers in de hele wereld tevreden kunnen zijn? Nee, want de ondrukking van de vrouw in door godsdienst gedomineerde landen is nog niet te einde. Daarom moet vrijdenken ook altijd emancipatiedenken zijn. De roep om vrijheid die in de ‘Arabische Lente’ klonk moet een roep worden om de werkelijke bevrijding van de vrouwen daar, vindt Noordervliet.
“Dat het een lange weg wordt moge duidelijk zijn. Ook wij westerse vrouwen, levend in een paradijs van gelijkheid, worden nog wel eens geconfronteerd met restanten uit de mannelijk-dominante cultuur, die net als biologische eigenaardigheden worden doorgegeven zonder dat mannen zich daarvan bewust zijn. Mannen vinden zichzelf in ieder opzicht superieur. Liever gezegd: ze denken er eigenlijk niet bij na”, is de conclusie van Noordervliet.
Lees verder over Mary Wollstonecraft en Alleta Jacobs in de Humanistische Canon.
In OBA Live sprak ze met Theodor Holman over de lezing.
Noordervliet over het humanisme
In HUMUS 4/2009 (het ledenblad) gaat Nellke Noordervliet in op haar kijk op het leven en het humanisme. Ze gaat daarin op de kern van haar persoonlijke levensovertuiging. “Je wordt in de wereld geworpen en je weet niet wat de zin daarvan is. Je streeft al zoekend naar een leven dat jou en anderen in je omgeving geluk en bevrediging schenkt, waarbij we elkaar vasthouden tot het einde. Je moet steeds de vraag beantwoorden: hoe moet je leven, welke keuzes maak je?”
Tags: #gelijkwaardigheid #vrijdenken
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.