“Zingeving en humanisering gaan bij ons hand in hand”
Fris even mijn geheugen op, waarom werd het Humanistisch Verbond opgericht in 1946?
“Jaap van Praag, een van de oprichters, had het over de kleine strijd en de grote strijd. De kleine strijd was om de rechten goed te regelen van buitenkerkelijken – toen nog een absolute minderheid. Die kleine strijd is inmiddels wel zo’n beetje gestreden. De grote strijd was de strijd tegen het nihilisme. Na de Tweede Wereldoorlog, met als absoluut dieptepunt de Holocaust, waren veel mensen hun ankers kwijtgeraakt. De mensheid, zo was maar weer eens gebleken, bleek tot verschrikkelijke dingen in staat. Mensen waren hun vertrouwen in een vreedzame toekomst kwijtgeraakt en vervielen tot een nihilistische grondhouding. De oprichters wilden een tegenbeweging creëren die veerkracht terug-bracht bij mensen, een beweging die wilde nadenken over de vraag: hoe maken we de wereld eerlijker, rechtvaardiger, vreedzamer?”
Die grote strijd lijkt me nog niet gestreden.
“Inderdaad, misschien is die wel nijpender dan ooit. Denk bijvoorbeeld aan de klimaatcrisis, waardoor mensen ook weer dreigen te vervallen in nihilisme. Zo van: ik kan wel een vliegreis skippen en minder vlees eten, maar dat zet toch weinig zoden aan de dijk. Dan geraak je al snel in een na-ons-de-zondvloedmodus. Aan ons de taak die opdracht opnieuw te formuleren. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen hoopvol blijven zonder naïef te zijn? Zonder te ontkennen dat er grote opgaves liggen? Hoe kunnen we eraan bijdragen dat mensen op een weerbare en optimistische manier in het leven blijven staan?”
Je blijft optimistisch?
“Zeker. Niet dat we denken dat alles vanzelf goed komt, maar we zijn ervan overtuigd dat je kunt kiezen voor het goede leven. Dat er toekomst is.”
Je wil een beweging maken van het Humanistisch Verbond. Wat bedoel je daarmee?
“We willen met méér mensen dan alleen onze 17.000 leden een steen in de rivier verleggen. We willen openstaan voor iedereen. In de afgelopen periode hebben we met heel veel mensen gepraat: leden, niet-leden, met andere al dan niet humanistische organisaties, met humanistisch geestelijk verzorgers: wat moet er gebeuren? Wat worden onze keuzes en prioriteiten? Met al die input hebben we onze strategie weer op scherp gezet.”
En wat wordt de strategie?
“Allereerst willen we ons richten op zingeving. We willen iedereen faciliteren die wil nadenken over de vraag: wat betekent zingeving in mijn eigen leven en in de samenleving? Hoe geef ik zin aan de dingen die ik doe? Die vraag naar het goede leven is een eeuwenoude: de Grieken hadden het al over het goede, het ware en het schone. Mensen die het leven als zinloos ervaren lopen een groter risico te vervallen in nihilisme. Want dan zeg je met zoveel woorden: het maakt toch niet uit wat ik doe. Als je gestimuleerd wordt na te denken over: hoe draag ik bij aan het goede, dan word je onderdeel van een mensheid die streeft naar oplossingen. Dat willen we creëren als beweging. Tegelijk willen we bijdragen aan een rechtvaardige samenleving. Humanisering noemen we dat. Die twee – zingeving en humanisering – gaan altijd samen bij ons.”
Hoe gaan die hand in hand?
“In Nederland heb je veel clubs die zich bezighouden met zingeving. Mindfulness, meditatie, new age-achtige dingen. Ze richten de blik naar binnen, helpen je een balans te vinden bij de onrust en tegenstrijdigheden die je in jezelf ervaart. Er zijn ook organisaties die zich inzetten voor een betere wereld: Greenpeace, Milieudefensie, politieke partijen, noem maar op. Ze zijn naar buiten gericht, willen de samenleving beter en rechtvaardiger maken. We zeggen: het een kan niet zonder het ander. Daarin willen we ons onderscheiden in onze kernprogramma’s in de komende jaren.”
Wat worden de kernprogramma’s?
“Ecohumanisme wordt een belangrijk thema. Hoe helpen we mensen de innerlijke drive te vinden om een goed en zinvol leven te leiden dat óók goed is voor het klimaat en de planeet? Polarisatie en verbinding is een ander kernprogramma: hoe kunnen we polarisatie bestrijden en in verbinding met elkaar komen?
Daarnaast zien we geestelijke verzorging als onze kerntaak. Humanistisch geestelijk begeleiders willen hun zorg uitbreiden, overal zijn waar mensen het moeilijk hebben. Jongeren bijvoorbeeld kunnen echt depressief worden door klimaatverandering, die willen we graag helpen. HVG’ers zijn erin gespecialiseerd om gesprekken te voeren over existentiële vragen. En dan hebben we nog het thema vrijheid en zelfbeschikking. Daarin moeten we prioriteiten gaan kiezen. Bijvoorbeeld de laatste fase in je leven, een belangrijk thema in ons vergrijzend land. En dan denk ik niet alleen aan euthanasie, maar ook aan hoe je mensen kunt helpen zinvol oud te worden in deze periode die vaak in het teken staat van verlies. Verlies van dierbaren, van lichamelijke en geestelijke functies. Wat betekent zelfbeschikking in die fase? Maar vrijheid gaat ook over mensen die buiten de geaccepteerde norm vallen. De andersdenkenden, de andersvoelenden. Het moet dus ook over de emancipatie van achtergestelde groepen gaan.”
Gaat er al met al bij het Humanistisch Verbond veel veranderen?
“Laten we eerlijk zijn: onze bekendheid, daar kunnen we nog wel wat aan doen. En onze beloften waren niet altijd even duidelijk. Dat is niet goed voor een organisatie. En we hebben een missie: we willen iets bijdragen, iets veranderen aan de samenleving. Daarom gaan we voort op de ingeslagen weg, maar scherper zichtbaar worden in die levensbeschouwelijke zingeving in combinatie met humanisering. Hoe we dat concreet gaat invullen, wat we de mensen gaan aanbieden, hoe we iedereen erbij gaan betrekken – dat wordt de volgende stap. Iedereen wordt bij deze uitgenodigd om zijn ideeën hierover te spuien. Mijn deur staat open.”
Robbert Bodegraven is sinds 2021 directeur van het Humanistisch Verbond. Hiervoor was Bodegraven directeur van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks en onder andere directeur beleidsbeïnvloeding en campagnes bij War Child. Hij is bereikbaar via [email protected]
Kom naar de Ledendag op 25 juni 2022
Op 25 juni 2022 vindt een speciale editie van de Algemene Ledendag plaats. In Amersfoort wordt die dag bepaald waar het Humanistisch Verbond zich de komende jaren op gaat richten. Als lid heeft u het laatste woord. U stemt over de nieuwe koers. Ook zijn er workshops, prikkelende gesprekken, en muziek van Maaike Ouboter. Ga naar humanistischverbond.nl/ledendag en meld u aan. Ook online te volgen!
Tags: #Humanisme #robbert bodegraven #strategie #toekomst #Zingeving
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.