Direct naar de inhoud
Word lid
Robbert Bodegraven

Spiritualiteit, rijmt dat wel met humanisme?

Type content: Nieuws Categorieën: Inspiratie voor het leven Nieuws Gepubliceerd op:

Spiritualiteit is een breed begrip. Directeur Robbert Bodegraven legt uit wat het Humanistisch Verbond eronder verstaat. In ieder geval heeft het niets te maken met iets bovennatuurlijks. “Spiritueel humanisme gaat om het verruimen van onze menselijke vermogens.”

Zijn we uitgedacht? Humanisten waren toch juist van de ratio?

“Zeker. En dat blijft zo. Laten we vooral ook onze hersenen blijven gebruiken. Maar mens zijn is meer dan de rationele processen die in ons hoofd plaatsvinden. Soms moet je uit je hoofd stappen.”

Hoe doe je dat, uit je hoofd stappen?

“Heel simpel. Door je open te stellen voor ervaringen en je te laten raken. Dat kan bijvoorbeeld door het maken van een boswandeling of naar een museum te gaan.”

Hoe verhoudt spiritualiteit zich ten opzichte van de ratio?

“We blijven geloven in het rationele vermogen van de mens, daar willen we niets aan afdoen, maar we willen ook meer aandacht voor ervaringen die je boven de dagelijkse werkelijkheid uittillen. Ervaringen die je raken zorgen voor verdieping en gevoelens van verbinding. Daar is trouwens niets zweverigs aan. Je hebt het bijvoorbeeld al tijdens een intens gesprek met iemand. Dan kun je je enorm verbonden voelen met elkaar. Zelf ervaar ik het tijdens het luisteren van muziek. Dan voel ik me soms diep geraakt. En als ik door een bos loop en even stil sta bij een boom, dan realiseer ik me hoe onder de grond alles met elkaar verbonden is. Dat zijn niet alleen rationele ervaringen, maar ook gevoelde ervaringen die we allemaal wel herkennen in zekere zin.”

Alles is met elkaar verbonden. De vraag is: hoe ervaar je dat?

Zijn we die verbinding dan kwijtgeraakt, zoals met de natuur?

“In onze westerse wereld al een hele tijd. We zijn nu tegen onze eigen grenzen aangelopen. Kijk naar de klimaatcrisis, de voedselcrisis en de biodiversiteitscrisis. We hebben andere invalshoeken nodig. En dat lijkt nu pas tot ons door te dringen. Nu we de rekening krijgen van het antropocentrisch denken, waarbij we de mens bovenaan de piramide zetten. Maar we staan als mens niet aan de top van die piramide. Sterker, er is zelfs helemaal geen piramide. Alles is met elkaar verbonden. De vraag is: hoe ervaar je dat? Hoe voelen we ons weer verbonden met het grotere geheel?”

Hoe gaat het Humanistisch Verbond uiting geven aan het thema ‘spiritualiteit’?

“De nieuwste HUMAN INC., ons magazine, is eraan gewijd. Iedereen die geïnteresseerd is kan gratis een proefnummer bestellen. En dit jaar komen we met een landelijke campagne, waarbij we mensen op allerlei manieren verleiden bij tijd en wijle uit hun hoofd te komen en verbinding te maken. Met zichzelf, de ander en de natuur.”

HUMAN INC. magazine over spiritualiteit

Het nummer ‘Trage vragen, aarzelende antwoorden’ gaat over die spirituele vonk waarnaar we allemaal op zoek zijn. Met o.a Anne-Mei The, Susan Smit, Reinoud Eleveld en Irene Agyeman

Aandacht voor spiritualiteit, is dat geen breuk met het verleden?

“Voor de echte kenners niet. Mensen die zich met de humanistische geschiedenis bezighouden, weten dat humanisten altijd al aandacht hadden voor de mens in verbinding met zijn omgeving, de natuur en de kosmos, een woord dat oprichter van het Humanistisch Verbond Jaap van Praag gebruikte. Niets nieuws onder de zon dus. De aandacht voor spiritualiteit was alleen een beetje weggezakt.”

Waarom was er al die jaren geen aandacht voor?

“Een verklaring kan zijn dat het humanisme in Nederland onder andere is voortgekomen uit een strijd van buitenkerkelijken. Dus alles wat maar neigt naar het metafysische, waar religies zich mee bezighouden, daar moesten humanisten in Nederland lange tijd niets van weten.”

Wij gaan niet uit van een hogere macht. Spiritueel humanisme is heel aards en horizontaal gericht.

De achterban bestaat nog altijd voor een deel uit uitgesproken atheïsten. Hoe gaan deze leden reageren op de aandacht voor spiritualiteit binnen het Humanistisch Verbond?

“Dat kan inderdaad spannend zijn. Dus laat ik meteen een misverstand uit de wereld helpen. We gaan niet uit van een hogere macht die ons handelen stuurt. Spiritueel humanisme is juist heel aards en horizontaal gericht. Gelovigen kijken omhoog, wij naar binnen en vooral ook naar buiten. Het leven speelt zich voor ons af in het hier en nu, op deze aarde, in die dunne laag waarin we kunnen leven als mens: de kosmos. In die beperkte ruimte moeten we met elkaar het goede leven proberen vorm te geven.”

Voor ons is spiritualiteit breder dan alleen een verkenning van jezelf. Spiritueel humanisme is naar buiten gericht.

Toch nog even, wat maakt spiritueel humanisme anders? Er zijn genoeg yogascholen en retraites?

“Voor ons is spiritualiteit breder dan alleen een verkenning van jezelf. Als je alleen op je kamertje gaat mediteren, schiet je voor ons tekort. Spiritueel humanisme is naar buiten gericht. Laat ik het anders zeggen, minder veroordelend: verbinding maken met jezelf is de basis. Het laat je ontdekken wie je bent en wat je belangrijk vindt in het leven. Een humanist zal de eigen waarden vervolgens concreet maken door bij te dragen aan een menswaardige, vrije en rechtvaardige wereld. Zo’n wereld kun je op een rationele manier proberen vorm te geven, wat we jarenlang hebben gedaan, maar ook op een andere manier. Door de ervaring centraal te stellen maken we ruimte voor nieuwe invalshoeken.”

Over het Humanistisch Verbond

Het Humanistisch Verbond activeert en inspireert. We helpen jou in je zoektocht naar wat jij van waarde vindt in het leven. Wat is volgens jou een goed en zinvol leven? Wie wil ik zijn en hoe wil ik omgaan met anderen, mijn omgeving en de natuur?

Het Humanistisch Verbond is de vereniging voor mensen die bewust in het leven staan, betrokken zijn, een goed en zinvol leven willen nastreven, vragen durven stellen, en niets als vanzelfsprekend aannemen. Mensen zonder vastgespijkerde dogma’s dus, maar met een open en vrije geest.

Nicolline van der Spek
Nicolline van der Spek
Freelance journalist

Deel dit

Tags: #Humanisme #Spiritualiteit #verbinding

A list of posts

  • ‘hé, vertel eens?’

  • Polarisatie en Verbinding – Marishelle Lieberwerth

  • Voorzitter Mardjan Seighali treedt terug

Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.

Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.