Stel in het nieuwe parlementaire jaar niet ‘de poppetjes’ centraal, maar de waarden waar beleid op gebaseerd is.
Schaamte is de emotie die laat zien: ik reflecteer op mijn eigen gedrag en dat van anderen, ik denk erover na en ik realiseer me dat wat ik deed niet fraai was. Dat geeft ruimte tot verandering. Kennen politici de schaamte nog wel?
Het ontluisterende begin van het nieuwe kabinet Schoof met een debat over de regeringsverklaring staat ons nog helder voor ogen. Beschuldigingen over en weer, scheldpartijen, moties van wantrouwen en gedwongen schorsing om de gemoederen te bedaren. Het schaamrood stond menigeen op de kaken.
Hebben de Kamerleden gebloosd na het ontluisterende debat? Hebben ze getoond dat ze zich schaamden over het niveau van omgang? Ik heb het helaas niet waargenomen. Met uitzondering van CDA-leider Bontebal, die zo moedig was zijn schaamte onder woorden te brengen. Maar wat zagen we bij partijleiders Wilders en Yesilgöz? Hoe uitten premier Schoof of twitteraar Agema hun schaamte? We zagen het niet.
Het zomerreces had kunnen helpen en aanzetten tot reflectie. Maar direct na hervatting van de werkzaamheden waren we getuige van een reeks anonieme lekken uit het coalitieoverleg. Omtzigt werd geroosterd door zijn politieke bondgenoten. Ook de lange warme zomer heeft de gewenste bezinning kennelijk niet gebracht.
Die bezinning en de reflectie op het eigen gedrag is wel noodzakelijk om het weer te hebben over waar het in politiek en landsbestuur voor alles over moet gaan. Over de waarden die we aan de basis leggen van de samenleving die we vorm willen geven. Want rond waarden is waar we verbinding vinden. Niet aan politiek en beleid van de korte termijn mediasuccesjes, niet aan persoonlijke verdachtmakingen en scheldpartijen. Waar we naar snakken zijn de uitgesproken verhalen over hoe we de samenleving mooier en menswaardiger kunnen maken. Een politicus die dat weer durft is de schaamte voorbij.
Daar mag over gestreden worden. Zijn alle mensen gelijkwaardig, of heeft de ene groep meer rechten dan de ander? Willen we een samenleving waarin we veel diversiteit toelaten, of willen we begrenzen en uniformiteit? Strekt onze solidariteit zich uit tot de eigen groep of gaan solidariteit over grenzen heen? De antwoorden op zulke vragen hangen af van de politieke waarden die je kiest en belangrijk maakt. En daarover moet de politieke strijd gaan.
Daarom roepen we de politici die na Prinsjesdag debatteren in het belangrijkste debat van het jaar op: wees schaamteloos eerlijk over de visie waarmee je het land vorm wilt geven. Beziel ons met een betekenisvol verhaal over wat ons bindt en waar we gezamenlijk naartoe gaan. Durf voor onpopulaire maar noodzakelijke maatregelen uit te komen. Leg uit waarom het nodig is en hoe het bijdraagt aan het Nederland van de toekomst.
En ga de strijd op waarden niet uit de weg. De een doet dat op basis van de humanistische waarden waar we als vrije, democratische samenleving zo ver mee gekomen zijn: vrijheid, verantwoordelijkheid, diversiteit, verbinding en gelijkwaardigheid. De ander kiest voor andere waarden, zoals begrenzing, veiligheid en uniformiteit. Het mag, die verschillen. Sterker nog: die waarden moeten met elkaar botsen, juist in onze Tweede Kamer.
Het is aan onze politici om te laten zien dat dit nieuwe politieke jaar anders wordt dan de voorgaande. Stel niet ‘de poppetjes’ in het nieuwe kabinet centraal, maar de waarden waar het gewenste beleid op gebaseerd is. Laat de strijd moedig en kwetsbaar zijn. Alleen zo kunnen we ons als burgers weer verbinden aan de politiek. Niet op basis van vluchtige sympathieën voor de ene of de andere persoon, maar op basis van duurzame verbondenheid aan de waarden waar we in geloven. Schaamteloos.
