Niet zomaar Europese verkiezingen
Mensenrechtenverdragen opzeggen, grenzen sluiten, de lhbtiq-gemeenschap ridiculiseren en uitsluiten: de humanistische waarden staan deze Europese verkiezingen op het spel. Kies jij voor een humane stem? Door Robbert Bodegraven, directeur van het Humanistisch Verbond.
In het jaar waarin meer dan de helft van de wereldbevolking zijn stem mag uitbrengen, komen ook de Europese verkiezingen dichterbij. Een feest van de democratie? Ja, maar dan wel één waarin de humanistische waarden waarop Europa is gebouwd op het spel staan. Zoals de democratie zelf, en de vrije samenleving. Deze verkiezingen gaan over wat die waarden ons waard zijn. Politici en hun campagneleiders laten dat nu onvoldoende zien. Daarin schuilt het gevaar dat waardenloze campagnes ruimte laten voor partijen die die Europese waarden het liefst helemaal overboord gooien.
Door en door humanistisch
De Europese Unie is een ‘waardengemeenschap’. Dat klinkt natuurlijk niet erg sexy, maar het is wel de essentie die ons al bijna tachtig jaar vrede geeft en waar het grootste deel van onze welvaart en vrijheid uit voortkomen. Die waardengemeenschap is bepalend voor onze manier van leven, elke dag opnieuw.
De Europese waarden werden vastgelegd in het Verdrag van Lissabon: eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, rechtsstaat, gelijkheid, en mensenrechten. Die waarden zie je terug in de samenleving door pluralisme en diversiteit toe te laten, discriminatie te verbieden en solidair met elkaar te zijn. Voor wie thuis is in het humanisme is dit rijtje een feest der herkenning. De Europese Unie is in opzet door en door humanistisch.
We staan op een tweesprong
Dat humanistische fundament staat bij de verkiezingen voor het Europees Parlement op een tweesprong: enerzijds zijn er de politici die de Europese humanistische waarden als uitgangspunt nemen en leidend maken. En anderzijds de politici die andere waarden hanteren en de Europese waardengemeenschap willen hervormen. Of simpelweg afschaffen.
In de komende verkiezingen is dat de belangrijke tweedeling. Ze gaan in de kern niet over migratie. Niet over een stikstofcrisis, noch over klimaatmaatregelen. Ze gaan zelfs niet over de oorlog op Europees grondgebied. De verkiezingen gaan over welke toekomst we willen. Niet over óf Europa een waardengemeenschap is, maar wélke waardengemeenschap.
Opportunisme
Helaas is het wachten op de politieke campagne die ons op het belang van die waarden wijst. Dat is een verwijt aan de politici en hun campagneleiders. Want zolang zij ons niet meenemen in zo’n brede visie, kapen politici die campagne voeren op opportunistische single issues deze verkiezingen. Met onderwerpen als migratie, veiligheid en nationalisme hopen ze zo veel mogelijk kiezers te vangen.
Dit soort single issues zijn belangrijk, maar het project Europa is ooit begonnen om te bouwen aan een toekomst waarin de waarden van vrijheid, mensenrechten en ‘nooit meer oorlog’ centraal staan. Politici moeten daar veel duidelijker over zijn. Want vanuit expliciet gemaakte waarden worden politieke standpunten voorspelbaar, begrijpelijk en consistent.
Aantasting van het Europese DNA
De politicus die zegt dat de grenzen dicht moeten en asielzoekers gekooid in gevangenissen opsluit, geeft daarmee impliciet te kennen dat hij waarden als mensenrechten of menswaardigheid onbelangrijk vindt. En de politicus die de democratie tijdelijk opzij wil zetten om klimaatbeleid versneld door te duwen, geeft aan die democratie op een tweede plan te willen zetten. Beiden maken met hun standpunten duidelijk dat ze de humanistische waarden uit het Europese DNA willen hervormen of afschaffen.
De partijen die dit willen, staan op winst in de peilingen. Ook in Nederland. Ze worden niet de grootste, maar groot genoeg om onmisbaar te zijn voor een meerderheid in het Europees Parlement. Dat is een enorm machtige positie. En hun agenda heeft direct gevolgen voor de samenleving waarin we leven. Mensenrechtenverdragen opzeggen, grenzen sluiten, de lhbtiq-gemeenschap ridiculiseren en uitsluiten: het zijn politieke keuzes die niet gecombineerd kunnen worden met de nu geldende Europese waarden van gelijkheid, mensenrechten en menswaardigheid.
Jouw stem telt
Wie zijn stem geeft aan partijen die de Europese waarden willen opdoeken, geeft een stem aan een toekomst met minder democratie en minder vrijheden. Eerst alleen voor groepen die in de verdrukking zitten, zoals asielzoekers en vluchtelingen. Daarna voor ons allemaal.
“ De politicus die zegt dat de grenzen dicht moeten en asielzoekers gekooid in gevangenissen opsluit, geeft daarmee impliciet te kennen dat hij waarden als mensenrechten of menswaardigheid onbelangrijk vindt. ”
