Kijk uit voor beeldvorming!

Ik heb vandaag mijn Akai tv/dvd combi uit 2001 het huis uitgezet. Niet omdat ik niet van beelden hou, nee, integendeel, ik ben verslaafd aan beelden. Maar het immobiliserende effect van tv zorgt ervoor dat ik niet al mijn talenten verwezenlijk, is er nog iets waar ik weerstand aan wil bieden: dat is `beeldvorming´

Door Reine Rek

Beeldvorming blijkt namelijk een groot probleem te zijn. Velen van ons zijn er slachtoffer van. Ouderen, niet in de laatste plaats zijn. Positieve beeldvorming is blijkbaar een minder groot probleem. Niet verwonderlijk dat er daarom verschillende clubs ten strijden trekken tegen negatieve beeldvorming van ouderen. Het probleem is namelijk dat die beeldvorming invloed heeft op hun zelfbeeld. 

Lange leve kunst

Kunst en cultuur kunnen buitengewoon goed bijdragen aan een zinvolle beleving van de latere levensfase en tegenwicht bieden aan negatieve beeldvorming,  zo blijkt uit het initiatief ‘Lang leve kunst’. Het is een `pleidooi voor positievere beeldvorming, meer kennisdeling en meer mogelijkheden voor ouderen´.

Een prima idee. Maar het probleem met beeldvorming is alleen dat je niet precies kunt bepalen waar die vandaan komt. Er is niet één regisseur die bepaalt uit welke hoek er gefilmd wordt, wat het plot is en wie de hoofdrolspelers. De beelden die ons beïnvloeden hebben verschillende oorsprongen. Denk aan ons cultureel erfgoed of de oude heks uit sprookjes, of je persoonlijke geschiedenis. Wat voor man was je opa? Had je er überhaupt één? Daarnaast spelen de sociale media en en massamedia een grote rol. We worden met plaatjes, bewegende beelden en beeldtaal bestookt.

Deze bronnen van  beelden krijgen veel aandacht. De één ziet de media als het grote kwaad. De ander vindt de enorme directe communicatie via beelden een groot goed. De werking van beelden is in zichzelf waardevrij, maar het effect niet. Als je als vrouw maar lang genoeg alleen slanke vrouwen op billboards ziet, krijg je vanzelf het gevoel dat dit is hoe een vrouw er uit moet zien. Hoe je het ook went of keert beelden zijn niet weg te denken uit onze communicatie en manier van denken.

De ziel krijgt voeten

Terug naar het Lang leve kunst. Wat kan dit initiatief nu succesvol maken? Hoe kunnen zij beeldvorming beïnvloeden? De vraag is of je dat kan plannen? Er zijn zoveel invloeden dat het moeilijk te overzien is waar je moet beginnen. Wat mij betreft beginnen ze in ieder geval met het boek goed. Er is namelijk gebruik gemaakt van prachtig beeldmateriaal en vormgeving. Onder andere foto´s van Karsten Thormaehlen uit zijn Happy at 100-serie en uit het fotoboek ‘De Ziel krijgt voeten’ van Remco Campert en Cleo Campert.

Beeldvorming bestrijden met beelden

In dat boek komen verschillende cultuurprojecten met en door ouderen aan de orde. Mooie verhalen maar naar mijn idee kun je beeldvorming het beste met beelden beïnvloeden. Dat hebben de makers van het boek ook begrepen. Ondanks mijn liefde voor beelden is de tv de deur uit gegaan. Niet omdat ik beelden wil buitensluiten maar omdat ik meer controle wil over de beelden die me vormen. Een boek kan ik net iets gemakkelijker open en dicht doen. 

Reine Rek is programmamedewerker Visie en Beleid bij het Humanistisch Verbond

Tags: #beeldvorming #kritisch denken #kunst