‘Ik ga ervan uit dat alles waarde heeft’
“Deze opleiding bevestigt mijn idee dat ik niet alle antwoorden heb op de vragen die je misschien wel moet kunnen beantwoorden om een goed mens te zijn.” Jiery van Roon doet de basisopleiding `Humanistische filosofie´, een samenwerking tussen de Internationale School Voor Wijsbegeerte (ISVW) en het Humanistisch Verbond.
In het ‘dagelijks leven’ is zij communicatieadviseur bij Staatsbosbeheer. Na een studie biologie studeerde ze een aantal jaar filosofie, en stapte over naar ‘Humanistische filosofie’ aan de ISVW. Van het humanisme had ze wel gehoord, maar wist er het fijne niet van. “Het ondogmatische en open karakter van het humanisme en de cursus spreekt me aan. Daarnaast vind ik de vraag ‘ Wat is moraal?’ heel interessant. Waarom zou je eigenlijk ‘goed doen’?”
Een pasklaar antwoord daarop heeft ze niet, of toch? Ze bladert even in haar logboek met aantekeningen. “Ik denk dat ‘het goede’ doen een evolutionair voordeel geeft. Onder het goede doen, versta ik dan even dat je ‘alles doet wat redelijkerwijs te verwachten is om anderen en de natuur niet te schaden’. Indachtig John Stuart Mill inderdaad. Over wat dan ‘redelijkerwijs’ is kun je weer over filosoferen natuurlijk. Maar ik zie het ‘moreel slechte’ als een uitzondering, iets tegennatuurlijks.”
Niet oordelen
Belangrijk voor Van Roon is het morele idee dat ze als mens niet kan oordelen dat een ander, of de natuur, minderwaardig is en dat ze dus de autonomie van die ander, of van de natuur, niet mag schaden.
Van Roon: “Wat geeft mij het recht om dat oordeel te geven? Het enige wat ik kan doen is ‘als het ware uit voorzorg’ aan te nemen dat alles waarde heeft, en er dus zorgvuldig mee om dien te gaan.”
Dat heeft niet zozeer met het toekennen van ‘rechten’ (zoals dierenrechten) te maken. “Ik vind `recht´ een raar woord. Het is immers ook iets wat wij als mensen vanuit een antropocentrisch wereldbeeld verzinnen, niet iets wat een intrinsieke eigenschap is van diegene of datgene waaraan we een recht toekennen. Maar dat ik waarde toeken aan anderen en aan andere dingen die autonoom ontstaan, betekent wel dat ik het tot mijn verantwoordelijkheid reken om die autonomie (redelijkerwijs) niet te dwarsbomen.”
Geen heilig boontje
“Maar ik ben natuurlijk geen heilig boontje”, verontschuldigt Van Roon zich. “Ik ga op vakantie en rijdt auto. En ik vind vlees helaas ontzettend lekker en ik denk dat een mens is gemaakt als carnivoor. Maar ik heb ook een volkstuintje waarin ik samen met anderen mijn eigen groenten kweek en ik eet zeer weinig vlees vanwege de ecologische impact die dat heeft. Minder vlees eten helpt al enorm om je invloed op de natuur te verkleinen. Kortom: Ik probeer een balans te vinden die bij me past.”
Gelijkwaardigheid
In het humanisme staan zelfbeschikking, vrijheid, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid centraal. Heb je iets speciaals met die één van die waarden?
“Nou, je moet ze altijd in verband zien met elkaar, maar over gelijkwaardigheid zei filosofe Marieke Borren tijdens de cursus interessante dingen. Haar vraag was of de term `gelijkwaardigheid´ nog iets toevoegt naast `gelijkheid´. Een vrouw is geen man, en toch hebben we het over gelijkheid. Moeten vrouwen zich dan maar als man gaan gedragen, of moeten we accepteren dat er verschillen zijn en het beste uit beiden halen? Ik geloof erin dat dat kan. Maar: de SGP heeft het in het beginselenprogramma ook over `gelijkwaardigheid´ tussen mannen en vrouwen, maar kennen de geslachten een totaal andere rol toe. Hoe kun je verschil accepteren en tegelijkertijd voorkomen dat er ongelijkheid ontstaat?”
Weekend
De postulaten van Jaap van Praag, een van de oprichters van het Humanistisch Verbond, vormen de rode draad van cursus van zes weekenden. Het volgend weekend, 13 en 14 april, staat het postulaat natuurlijkheid en het ervaarbare centraal. Daarin komen de moderne erfgenamen van Darwin – zoals Nietzsche en Huxley – aanbod. Zjin leggen nadruk op de natuurlijkheid van de mens. Hoe verhoudt deze natuurlijkheid zich tot de `cultuurgegevenheid´ van de mens?
Tags:#Duurzaamheid en milieu#ethiek#Humanisme#Zingeving
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan