Grondleggers van het humanisme: van Boeddha tot Arendt
Het boek Kopstukken van het Humanisme bundelt de belangrijkste inzichten van oude filosofen waar het modern humanisme op voortbouwt. Een interview met de schrijver, Jos de Wit.
Historicus Jos de Wit (1960) is leerkracht humanistisch onderwijs en geeft humanistische cursussen. Nu heeft hij ook een boek geschreven: Kopstukken van het Humanisme, over de volgens hem tien belangrijke historische personen die van invloed zijn geweest op het humanisme.
Zoals dat gaat in 2020, spreek ik De Wit via een online telefoongesprek over zijn boek dat volgens hemzelf een “beknopte weergave” is. Toch worden zowel de historische context, een korte levensloop, de belangrijkste gedachten en de invloed op het huidige humanisme van de filosofen beschreven. Het is een geordend overzicht, makkelijk te lezen en het maakt duidelijk wat deze filosofen hebben bijgedragen aan het huidige humanisme. Natuurlijk is zo’n beknopte weergave van humanistische kopstukken niet volledig: er heeft een selectie plaatsgevonden van tien filosofen, waaronder Boeddha, Socrates, Erasmus en anderen.
Op de vraag waarom dit boek er moest komen, antwoordt de Wit: “Het humanisme is een moderne organisatie, maar de levensbeschouwing rust op de schouders van allerlei filosofen uit de geschiedenis. Die wilde ik graag bundelen.” In de cursusreeks Kopstukken van het Humanisme maakt de Wit deze historische wortels duidelijk doordat hij verschillende filosofen, hun gedachtegoed en hun relatie tot het humanisme behandelt. Naast zijn cursisten ziet hij ook belangstelling bij zijn collega’s van het humanistisch vormingsonderwijs en andere humanisten om meer te leren over filosofen die aan de grondslag van het humanisme liggen. Het boek maakt dit toegankelijk voor een groot publiek.
Daarnaast noemt de Wit het humanisme wereldomvattend, iets wat hij ook graag duidelijk wil maken met het boek. “Het humanistische gedachtegoed is heel oud en wereldwijd. Het heeft ook wortels in de Indische oudheid en in de Islam.” Naast de bekende filosofen uit de Humanistische Canon zoals Socrates, Voltaire, Sartre, Marx en Erasmus, heeft de Wit daarom ook Siddharta (Boeddha) en Averroës meegenomen in de selectie.
“ Het humanisme is een moderne organisatie, maar de levensbeschouwing rust op de schouders van allerlei filosofen uit de geschiedenis ”
Vraag vanuit de cursus naar het includeren van wereldwijde denkers en ook vrouwelijke denkers leidde tot een uitbereiding van cursussen en uiteindelijk ook tot de huidige selectie filosofen in het boek. De selectie van de tien filosofen is dus divers, maar met één filosoof uit het Oosten, één uit het Midden-Oosten en één vrouw, had het nog wel diverser kunnen zijn. “Je moet altijd kiezen”, aldus de Wit. “Ik geef nu een cursus over vier vrouwen uit de Verlichting. Dat zijn vrouwen die er net zo goed in hadden gepast.” Hoe heeft hij de selectie nu dan gemaakt? “Ik kijk naar hun leven en bekendheid. Ook de mate waarop ze nu nog bekend zijn. Niet elke filosoof uit de oudheid is even bekend in deze tijd. Dat geldt ook voor de vier vrouwen uit de Verlichting: daar zitten een paar bij waar veel mensen nog nooit van gehoord hebben, zoals Belle van Zuylen, Marie-Olympe de Gouges of Germaine de Staël.”
Tot slot vraag ik de Wit welke specifieke wijsheid van alle tien kopstukken hij zou willen meegeven aan de lezers van dit interview. “De slogan van het Humanistisch Verbond ‘Vrij denken, samen leven’, dat is toch waar het in essentie bij al die filosofen op neer komt.” Waar sommige filosofen meer nadruk hebben gelegd op het zelf willen denken en zelf verantwoordelijkheid nemen voor je leven, benadrukten anderen meer het samen leven. Een andere invalshoek, maar het komt beide neer op de essentie van het humanisme: “Je moet zelf verantwoordelijkheid nemen voor je leven en je doet dat altijd samen met anderen.”
Het boek Kopstukken van het Humanisme is te koop bij de boekwinkels, ook online. Raadpleeg je favoriete boekwinkel, zelfs als ze het niet op voorraad hebben kunnen ze het altijd bestellen.
Om meer te weten te komen over de basis van het humanisme kunt u het boek van Jos de Wit lezen en/of een van onze cursussen volge
Humanistische Cursussen
Sinds 2003 geeft de Wit de cursus Kopstukken van het Humanisme voor afdelingen van het Humanistisch Verbond. Inmiddels geeft hij ook de opvolger ‘Andere Kopstukken van het Humanisme’ en cursussen zoals ‘Vrouwen van de Verlichting’. Deze cursussen zijn terug te vinden in onze agenda.
Tags:#cursus#Filosofie#Humanisme#Humanistisch Vormingsonderwijs#jos de wit
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.