Fresco’s Paradijs: recensie
Ecensent Esther Wit vond landbouw een noodzakelijk kwaad. Na de eerste aflevering van Fresco’s Paradijs (De bron), die omroep Human op 13 oktober uitzond, denkt ze er anders over. ‘Hier komt mijn eten vandaan.’
Louise Fresco klopt op een deur, loopt naar binnen en vraagt – in het Frans – naar het nummer van Paris Match over de hongersnood in Biafra. Zo begint de eerste aflevering van de zesdelige Human-serie ‘Fresco’s Paradijs’.
Hongersnood in Biafra
Hongersnood was niet mijn eerste associatie bij een programma over voedsel met ‘paradijs’ in de titel. Maar het blijkt de bron van Fresco’s levenslange toewijding aan het thema ‘voedsel’. De foto’s van hongerende kinderen staan in haar geheugen gegrift. ‘Ik had ook doctor kunnen worden’, vertelt ze, maar ze koos voor de kern van het probleem; te weinig eten. Omroep Human trok met Fresco over de wereld om de achtergronden van ons eten zichtbaar te maken. Want zowel de enorme milieubelasting, als de voortdurend dreigende honger vragen om inzicht in onze voedselproductie.
Het ontstaan van de landbouw
De eerste aflevering begint bij het begin: de mens die van jager en verzamelaar en in de bronstijd landbouwer werd. Mede dankzij de landbouw heersen we nu over de aarde. Eerste stop is Spitsbergen. Achter een wat onwerkelijke metalen deur midden in een ijsberg, liggen alle bestaande gewassen en hun voorgangers opgeslagen. Fresco mag niet naar binnen; nieuwe regels. Dat valt tegen.
De volgende stop: Turkije. Tussen de Tigris en de Eufraat ontstond de eerste landbouw. Dankzij het nieuwe beroep van boer – die meer eten produceerde dan hij zelf nodig had – hoefde niet iedereen voortdurend naar eten te zoeken. Er ontstonden steden, een administratie, specialisaties en handwerkers, gevoed door de boer. Er kwam een regering; het water moest eerlijk verdeeld worden, met bijbehorende regels en controles. Landbouw, een centrale overheid en cultuur, ze gaan samen op.
De typische Human-stijl is herkenbaar. Met een tot traagheid dwingende camerabeweging komen beelden voorbij die niet direct een helder verhaal vertellen. Steeds vraag ik me af: Wat Fresco doet in deze lange gang, in dit rotsige ijslandschap, op deze droge heuvels? De vaart komt met Fresco zelf. Ze vertelt. Ze vertelt snel, soms wat onwennig, meegenomen door haar eigen enthousiasme. Langzaam groeit het thema.
Fresco schuwt niet dilemma’s aan te snijden. In het tweestromenland waar de landbouw ontstond, werden recentelijk dammen gebouwd en stuwmeren aangelegd. Het historische landschap, inclusief de huizen van bewoners die inmiddels onder water staan. Zijn die dammen moreel goed en duurzaam of niet? Zijn de ingrepen in het landschap natuurlijk of niet?
Ze geeft geen antwoord maar verlegt de aandacht naar een andere morele horizon. ‘Moderne’ irrigatie brengt landbouw en dat is precies de bron die dit gebied zo’n rijke historie gaf. Modernisering en verandering zijn niet uit zichzelf ‘goed’ of ‘slecht’. Het gedeelde land dient verschillende belangen, het is gemeenschapsgoed en vraagt een publiek beheer. Het besef van de publieke aard van ons land is de beste garantie voor zowel duurzaamheid als voedselzekerheid.
Op andere gedachten gebracht?
Ik vond landbouw een noodzakelijk kwaad; geef mij maar de natuur! Voor Fresco is landbouw een geweldige vinding, misschien wel de belangrijkste uit de menselijke geschiedenis. Als ik nu langs landbouwgronden fiets denk ik nog steeds; liever een bos. Maar ook: hier komt mijn eten vandaan, dat verdient waardering. Bekijk de aflevering op uitzendinggmist
Tags: #Duurzaamheid en milieu #ethiek #voeding #wetenschap en onderzoek
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan