Spirituele motieven en morele beginselen zijn misschien wel meer dan ooit van belang, blijkt uit het pamflet ‘Eigentijds Idealisme: een afrekening met het cynisme in Nederland’, van cultuursocioloog Gabriël van den Brink. Zijn onderzoek sluit ‘wonderwel’ aan bij het Meerjarenbeleidsplan ‘Inspireren en Verbinden 2012 – 2017’ van het Humanistisch Verbond, schrijft Rein Zunderdorp in zijn blog.
Het pamflet van Van den Brink c.s. is een voorpublicatie van een omvangrijk onderzoek van de Universiteit van Tilburg. Uit het onderzoek blijkt dat juist in ons land veel mensen hoge idealen nastreven. Het zijn juist politici en de media die een cynisch mensbeeld hebben.
Het hogere
Een interessant onderdeel van de studie is de zoektocht naar het `hogere´: `een verbeelding van een geheel waarmee ik mij verbonden weet en waardoor ik mij geroepen voel tot onbaatzuchtig handelen´. Vervolgens onderscheiden de onderzoekers drie lagen in het geestelijk landschap.
– Ten eerste de laag van de sacrale (God, vaderland en werk) waarden, tot 1900 volledig dominant.
– Dan de laag van de sociale waarden (solidariteit, mensenrechten, goede sociale doelen), die een sterke groei in de 20ste eeuw doormaakte en de sacrale laag steeds verder verdrong.
– En dan de nieuwste en bovenste laag van `vitale waarden´ (liefde, lichaam, natuur), die vooral sinds de jaren ’60 terrein wint.
De onderzoekers wijzen erop dat de nog steeds groeiende belangstelling voor hogere (`spirituele´) waarden duidt op een succesvolle strijd tegen het nihilisme. Maar zij stellen ook (pagina. 45): “Wie alleen de sacrale en de sociale gedaante van het Hogere erkent, begrijpt nauwelijks wat er in Nederland aan het gebeuren is. Maatschappelijk gezien worden vitale waarden steeds belangrijker.
Wijzigingen in het liefdesleven, de jongerencultuur, de natuurbeleving en de sportbeoefening zijn daar tekenen van. Wetenschappelijk bezien begint zich een andere wereldbeeld te ontwikkelen, waarbij de biologische dimensie van het leven steeds relevanter wordt. Toch mogen we pas spreken van het Hogere (in onze definitie) als de natuurtoestand overstegen wordt. Daartoe is het disciplineren en sublimeren van onze vitale krachten noodzakelijk.”
De vitale revolutie
Het pamflet ‘Eigentijds Idealisme’ is een mooi aanknopingspunt voor discussies in over het Meerjarenbeleidsplan van het Humanistich Verbond, schrijft Rein Zunderdorp.
“Natuurlijk liep het Eigentijds Humanisme voorop bij de overgang van het Sacrale Hogere naar het Sociale Hogere. Het Samen Leven, de solidariteit, is en blijft een centraal kenmerk van het humanisme. Maar hoe staat het met onze bijdrage aan het Vitale Hogere? De humanistische nadruk op de rede, het rationele, het geestelijke boven het lichamelijke (ook al benadrukken wij dat daar geen wezenlijk verschil tussen bestaat), belemmert ons dat een rol te spelen in de Vitale revolutie en dreigen we de aansluiting te verliezen?”
Meer informatie
– Lees meer op over het onderzoek van Van den Brink op de site van de Amsterdam University Press.Gabriel van den Brink is vrijdagavond 13 januari te gast bij Wim Brands in het programma Brands met Boeken op Radio 1 van 19:00-20:00.
– Lees ook de bespreking van het boek in NRC Nieuwsblog
Tags: #Humanisme #levensbeschouwing #Religie en kerk
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.