Vandaag is het Internationale Vrouwendag. De dag om stil te staan bij de positie van ‘de vrouw’ aan de hand van Simone de Beauvoirs ‘De Tweede Sekse’. Kijk maar eens goed naar Pauw & Witteman en u weet waarom haar werk nog steeds urgent is, vindt Esther Wit, hoofdredacteur van de Humanistische Canon.
Toegegeven, in de Humanistische Canon vinden we nauwelijks vrouwen. De Canon weerspiegelt onze geschiedenis en daarin is de vrouw altijd ‘De Tweede Sekse’ geweest, een extra categorie naast gewone mensen. Ook in de geschiedenis van het humanisme. Dat is voor humanisten ook een beetje schaamtevol.
Pauwiaanse omgang en smurfen
De titel ‘De Tweede Sekse’ geeft direc tde voornaamste en nog altijd relevante constatering van De Beauvoir weer: vrouwen vormen de ‘andere’, de ‘extra’ bovenop wat we normaal achten: de man. Naast belangrijke zaken als gelijke rechten en kansen, snijdt De Beauvoir een diepere laag aan. Want heeft u Jeroen Pauw bij Pauw&Witteman wel eens aan Plasterk horen vragen waarom hij zich als man kandidaat stelt voor het leiderschap van de PVDA? Nee, natuurlijk niet! Hij is immers een ‘gewone’ kandidaat. Albayrak echter, is een typische kandidaat: vrouw. Albayrak reageerde overigens nogal onhandig op de Pauwiaanse omgang met vrouwen, maar haar ergernis was te begrijpen. Ze werd niet als politica met ideeën geïnterviewd, maar als biologisch wezen. Dat is nu eenmaal ergerlijk.
De vrouw als ‘iets anders’ dan gebruikelijk, wil nog wel eens onzichtbaar blijven. In het smurfendorp bijvoorbeeld. Mocht u als kind naar de smurfen hebben gekeken (of dat nog steeds doen), dan weet u dat je talloze smurfen hebt. Al die smurfen hebben een typische eigenschap. Zo draagt hij bijvoorbeeld een bril, maakt hij muziek, bakt hij taarten of is hij vrouw. Hij heet dan smurfin en er is er welgeteld een van in het hele dorp. Inmiddels hebben we er overigens ook Oma smurf en Sassette, de kleutersmurfin (voor smurfin uiteraard).
Een beetje de tweede
Ook Simone de Beauvoir was een beetje ‘de tweede’, namelijk de minnares van Sartre. Elise van Alphen vraagt zich in de tekst uit de Canon over De Beauvoir af hoe we dit moeten interpreteren. Typisch – want wie zou Sartre introduceren als de minnaar van De Beauvoir – maar ook inzichtelijk. Anders dan de individualistische manier van denken van Sartre, was de Beauvoir een existentialist met een sociale insteek. We worden niet in ons eentje vrij, maar geven ons zelf vorm in relaties met anderen.
Is het in deze context niet wat vreemd om een speciale dag te hebben, waarin we aandacht vragen voor de positie van net iets meer dan de helft van de wereldbevolking? Ja, dat is vreemd. Maar dat geldt voor alle speciale dagen. En is het eigenlijk nog wel nodig? Dat mag u uiteraard zelf bepalen. Mijn eigen graadmeter is: zolang ik bij woorden als ‘directeur’, ‘chirurg’ en ‘minister’ nog steeds een man voor ogen zie, blijft het nodig.
Lees verder in de Humanistische Canon. Andere belangrijke vrouwen uit de Canon zijn Mary Wollstonecraft en Alleta Jacobs. Bekijk ook de tv-serie met denkers uit de Canon bij Durf te Denken.
Esther Wit, hoofdredacteur van de Humanistische Canon
Tags:#Filosofie#gelijkwaardigheid
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.