Een atheïstische tempel in hartje London: dat is het visioen van Alain de Botton. Max Pam en andere athëisten, zoals Richard Dawkins vinden het maar niets. Esther Wit (Humanistisch Verbond) vindt het juist goed dat een atheïst zijn kritische vermogens inzet voor een opbouwend plan. Haar oproep: word creathëist!
Je hoeft het natuurlijk geen goed idee te vinden, zo’n atheïstische tempel van Alain de Botton. Max Pam vindt het bijvoorbeeld een slecht idee, of een ‘onzinnig plan’ waarin we onze ‘saamhorigheidsgevoelens kunnen botvieren’. Talloze atheïsten vinden het niks. Dawkins en verschillende humanisten hebben dan ook al protest aangetekend. Ze vinden het “misplaced for non-believers to build quasi-religious buildings, because atheists did not need temples to probe the meaning of life.”
In The Guardian zegt Dawkins: “I think there are better things to spend this kind of money on. If you are going to spend money on atheism you could improve secular eductaion and build non-religious schools which teach rational, skeptical critical thinking.” Je kunt het dus een slecht plan vinden. Je mag ook best dat hele boek van Alain de Botton over atheïstische rituelen een stom boek vinden. Misschien heb je wel een hekel aan De Botton omdat hij kritiek op jou heeft. Je bent dan als atheïst niet alleen maar boos op religies, maar ook nog eens op het idee van een andere atheïst. Je bent als het ware een niet-godsdienstige die het niet eens is met de niet-godsdienstigheid van een andere niet-godsdienstige. Dat mag allemaal. Je kunt daar het hele internet mee volschrijven. Ik doe dat zelf ook wel eens.
De mens als randje goud
Maar ik vind het verfrissend, zo’n mooie tempel. Ik ben wel benieuwd. De eerste opzet is die van een ’tempel van perspectief’ midden in het financiële centrum van London, waarin de tijd visueel wordt gemaakt: hoe lang bestaat de aarde en hoe kort de mens? Het bestaan van de mens wordt in het hoge gebouw met een minuscuul goud randje weergegeven: we zijn hier absurd kort, maar wel van goud.
In de financiële wereld is een beetje perspectief nooit weg. Je eigen rol op aarde in perspectief zien betekent niet dat we de mens minachten en kleiner maken. We kunnen onze rol als een dun, kwetsbaar en wonderlijk laagje goud zien, in een onbegrijpelijk lange tijdsspanne. Ik vind dat mooi.
Misschien kunnen we een andere naam bedenken als het woord ’tempel’ ons niet aanstaat. Floris vd Berg suggereert ‘atheïsme-gebouw’, dat is al iets. En als we net als Dawkins belang hechten aan seculier onderwijs, dan kunnen we onderwijs over zo’n tempel geven, of zelfs in de tempel of hoe we het dan ook noemen. Over het belang van perspectief in het kader van de evolutietheorie, ik noem maar wat.
Ik vind het een atheïstische tempel creatief. Ik ben toe aan een atheïst die zijn kritische vermogens inzet voor een opbouwend plan. Misschien kunnen we het idee van de ene atheïst zelfs als aanleiding gebruiken om zelf op verder te denken.
Waarom meteen zo zuur reageren?
Overal ‘nee’ op zeggen wordt een dogma
Omdat kritiek natuurlijk nodig blijft, kunnen we de plekken aanwijzen waarin we kritiek geritualiseerd hebben, zoals op universiteiten en in parlementen, in blogs en kranten. Gelukkig weten we dat rituelen de neiging hebben om te verstarren en dogmatisch te worden. Dat is het nadeel aan rituelen. Sommige atheïsten bijvoorbeeld, verstarren wel eens wat in hun kritiek. Overal ‘nee’ op zeggen wordt dan een dogma. De ene atheïst ziet niet alleen in religies, maar ook in het idee van de andere atheïst een aanleiding om ‘nee’ te zeggen. Dat heeft misschien iets met die ‘a’ te maken. Daarom is het goed dat er eens iemand met een ander idee komt. Een voorstel, een initiatief. Iemand die zegt: ik ben atheïst, maar ik ben uitgekeken op de bestaande atheïstische rituelen. Ik geloof niet in God, maar kan daar niet mijn hele leven mee vullen. Ik hou erg van boeken met argumenten, maar ik hou ook van architectuur en van mooie locaties waar je samen iets kunt delen: ik ga dat combineren!
Ik kijk er naar uit. Een nieuwe generatie atheïsten met frisse plannen. De ‘a’ van ‘nee’, kan dan een ‘a’ van ‘anders’ of van ‘aha!’ of ‘ja!’ worden. Omdat atheïsten niet van dogma’s houden, proberen ze iets nieuws, ze worden creatheïst. Ik wil maar zeggen: atheïsten aller landen, verenigt u! Denk vrij en ongebonden, ga voor de a+ en wordt creatheïst!
Esther Wit is programmamedewerker van het Humanistisch Verbond
Meer lezen?
Lees de reactie van Max Pam en meer informatie op human.nl
Tags: #levensbeschouwing
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.