Bied illegalen een perspectief

‘In beton gegoten onbarmhartigheid,’ Tweede Kamerlid Hans Spekman (PvdA) heeft geen goed woord over voor het asielbeleid van het kabinet. Want het uitgangspunt daarbij lijkt dat de schuld bij de illegale vreemdeling wordt gelegd. Spekman wil een individuele aanpak en alternatieven voor de zinloze vreemdelingendetentie.

In het interview in NRC Weekblad noemde u het asielbeleid ‘in beton gegoten onbarmhartigheid’?

Ik noem het onbarmhartig, omdat het uitgangspunt van het huidige asielbeleid is dat de schuld bij de illegale vreemdeling zelf wordt gelegd en niet bij de overheden; de Nederlandse of een andere overheid. Zeker als je illegaliteit strafbaar gaat stellen, en die plannen zijn er, geef je een keihard signaal af. 
En de term ‘in beton gegoten’ slaat natuurlijk op het regeerakkoord dat door de PVV bedongen is waarin geen enkele ruimte is voor het ontwikkelen van een menswaardig beleid. Een beleid dat bovendien ook nog eens niet effectief is.

Wat zullen de gevolgen van het strafbaar stellen van illegaliteit?

Rampzalig. Het helpt niet om mensen die niets aan hun situatie kunnen doen strafbaar te stellen, sterker nog, het werkt averechts. Mensen worden gecriminaliseerd en onttrekken zich aan je toezicht, terwijl je wilt bereiken dat de overlast afneemt. En dat je meer mensen tot terug kunt bewegen. Het idee is ook dat werkgevers kunnen worden aangepakt, maar dat lukt op deze manier ook niet. 

De gevolgen op menselijk niveau zijn groot. Een voorbeeld: onlangs deed een illegale man aangifte van de geboorte van zijn kind, maar dat kind was daarmee direct ook crimineel. Als dat gebeurt, doen mensen nooit meer aangifte en verdwijnen ze voor altijd in de illegaliteit.
En verder. Wat zeg je daarmee over mensen die illegalen helpen? Want die zijn ook strafbaar. Het is principieel onjuist, ook al heeft Leers al gezegd dat hij mensen die illegalen helpen niet zal aanpakken.Daarnaast zijn deze maatregelen duurder. 

Opvallend is het dat de energie zich niet richt op de groep illegalen die écht crimineel is. Staatssecretaris Teeven bleek in een recent debat niet op de hoogte van een TOP-100-lijst van criminelen illegalen van de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND).

Hoe kijkt u terug op het debat over het vreemdelingenbeleid van de Vaste Kamercommissie Migratie en Asiel op 26 januari?

Nou, minister Leers komt wel met de toezegging dat hij alternatieven en de criteria voor detentie wil onderzoeken. Maar ik zie liever dat de situatie van illegale vreemdelingen sneller verbetert. Nu moeten we nog tot juni 2011 wachten.

U zei in NRC Weekblad ook: Ook mensen die zielig zijn hebben trots en wil, ze deprimeren mij niet. Wat deprimeert u wel?

De zand-in-het kop-politiek van dit kabinet. Het hardnekkig vasthouden aan wat niet werkt. Detenties die geen effect hebben en niet leiden tot meer uitzettingen. Ik ontken niet dat er mensen zijn die ons land zullen moeten verlaten, maar de manier waarop dit nu gebeurt werkt in de hand dat ze juist verdwijnen in de illegaliteit, waar ze een uitzichtloos bestaan leiden en waar het gemakkelijk is om ze uit te buiten.

Het Humanistisch Verbond wil dat er alternatieven voor detentie ontwikkeld worden. Wat vindt u?

Ja, als wethouder in Utrecht heb ik de ‘methode Perspectief’ ontwikkeld die werkt en ook landelijk zou worden ingevoerd. Dat is een individuele en persoonlijke aanpak centraal waarbij openheid en verdieping centraal staat. Het blijkt dat als illegalen beter zicht krijgen op hun angsten, hun eigen motieven en de mogelijkheden die ze nog hebben, de ’terugkeerbereidheid’ toeneemt. Belangrijk bij onze aanpak was dat we in gesprek bleven met de minderjarige asielzoekers (AMA’s).

U wilt dat minderjarigen die langer dan acht jaar in Nederland zijn hier mogen blijven (het kindwortel initiatief). Is dat nu van de baan? 

Ik moet de wet opnieuw indienen en ga dat doen als het een goed moment is. Er moet een einde komen aan deze angstwereld voor kinderen en jongvolwassenen die geworteld zijn in Nederland. Een hopeloos, uitzichtloos bestaan wacht deze kinderen vaak.

Minister Leers maakt zich geen zorgen over de legitimiteit van zijn beleid, terwijl hij verschillende keren door Europese instanties op zijn vingers is getikt.

Ja, dat is al zes keer gebeurd. Kijk, rechten van kinderen kun je niet systematisch schenden, dat loopt een keer stuk. Maar ook zwangere vrouwen of zieke mensen hebben het zwaar in de illegaliteit. 

Tags: #Onuitzetbaren en illegaliteit #vreemdelingenbeleid en – detentie