Jongensbesnijdenis, weigerambtenaren, de rechten van SGP-vrouwen of ritueel slachten, het waren de ‘hete onderwerpen’ in het debat `Kerk en St(r)aat´ op 28 januari in de Rode Hoed. Voorzitter Boris van der Ham benadrukte het belang de bescherming van individuele vrijheid, bijvoorbeeld bij kinderen.
Het debat werd georganiseerd door ForumC en dagblad Trouw. Van der Ham ging in debat met de liberale rabbijn Tamarah Benima, de remonstrantse theoloog Tom Mikkers, auteur en hoogleraar Govert Buijs, bijzonder hoogleraar politieke filosofie & levensbeschouwing.
Secularisme aan de macht?
Volgens gespreksleider Elma Drayer is er ‘wat aan de hand’ met religie in de samenleving. In elke krant lees je gemopper over ‘christenpesten’ en ‘zelfgenoegzaam secularisme’. Gelovigen lijken bang dat ze zich moeten voegen naar seculiere opvattingen, nu ze zelf in de minderheid zijn en er een seculiere regering is. Maar moet religie achter de voordeur? De panelleden vinden van niet.
Ook Van der Ham niet: `Nederlanders willen onverbloemd hun standpunten uitdragen, waaronder hun levensovertuiging. Dat is goed, zolang je anderen je overtuiging niet oplegt. En de overheid moet geen partijen voortrekken´
Maar volgens Tom Mikkers is een neutrale overheid een mythe. Het secularisme is de geprivilegieerde partij geworden.Ook rabbijn Benima klaagt dat religieuze minderheden het onderspit delven. “Kleine gemeenschappen zoals de joodse en die van de SGP worden in een hoek gedrukt. De meerderheid is voor koopzondag, dus de andere mening moet gewoon het veld ruimen.”
De discussie wordt bepaald door onbegrip, onwetendheid en macht van het getal, vindt zij.
Pluralisme versus unitarisme
Na de eerste verbale schermutselingen geeft Buijs een lezing. Daarin onderscheidt hij twee modellen voor een politieke gemeenschap.
“Unitarisme gaat uit van eenheid, zoals eenzelfde god, cultuur, taal. De dissidenten waren voorheen de goddelozen, nu zijn het de gelovigen. Maar wie eenheid nastreeft oogst vaak strijd. Pluralisme laat zo veel mogelijk vrijheid en verscheidenheid toe, vanuit de gedachte dat wie pluraliteit toestaat eenheid zal oogsten.”
Seculieren die scheiding van kerk en staat voorstaan, zijn formeel pluralistisch maar feitelijk unitaristisch, vindt Buijs.”We moeten niet de seculiere overtuiging het alleenrecht geven bij de omroepen of in het onderwijs. Als alle diversiteit verdampt, word je buitengewoon kwetsbaar.”
Mikkers vindt dat pluralisme vraagt dat mensen zich niet alleen op hun rechten beroepen, maar echt naar elkaar luisteren. Maar verdraagzaamheid is moeilijk, vindt Buijs. Daarom moet pluralisme actief beschermd worden door de staat. Die mag ingrijpen in een religieuze gemeenschap, zoals bij de SPG waar vrouwen niet verkozen kunnen worden in besturen.
Buijs:”De absolute grens van de rechtsorde is dat er ruimte moet zijn voor iedereen. De bescherming geldt ook voor vrouwen, zeker als het gaat om een partij die deel uitmaakt van de wetgevende macht.”
Individu is de kleinste minderheid
Boris van der Ham onderschrijft dit punt van harte. De ultieme minderheid is het individu en diens rechten moeten beschermd worden door de staat. “Het kan niet zo zijn dat er een kring van gelovigen is waar een muurtje omheen gebouwd is, waar de overheid niets over mag zeggen. Dus moet de lesbische docente die ontslagen dreigt te wordt op een christelijke school, op bescherming kunnen rekenen van de overheid.”
Kinderrechten
Van der Ham: “Ook kinderen hebben recht op bescherming van hun individuele vrijheid. We kunnen best eisen dat er naast bijbelse waarheden op sommige scholen ook de evolutietheorie wordt onderwezen. Dan moet je in het veld van de (religieuze) gemeenschap treden.”
Hoewel Buijs vindt dat Van der Ham wat overdrijft met dit voorbeeld, is hij het wel eens met het uitgangspunt. “De waardigheid van de mens moet voor het individu gelden en in een rechtsgemeenschap moeten rechten van individuen beschermd worden.”
Maar humanisten maken ook deel uit van een gemeenschap, voegde Van der Ham in het verloop van het debat toe.
“Onlangs organiseerde we een prijsvraag in Den Haag. Dat ging over het bestrijden van eenzaamheid. Van de tien voorstellen die werden gedaan, waren er zeven van niet-kerkelijke of niet-religieuze signatuur. In de wet gaan we uit van het individu – maar het individu komt pas tot zijn recht door het samenleven in een gemeenschap.”
Dit is een samenvatting van het volledige verslag (1050 woorden) in PDF
– Interview in Trouw Religie hoeft niet achter de voordeur met Boris van der Ham
– Debat in Dichtbij Nederland op Radio 5, op 29 januari met Boris van der Ham
– Interview Nieuwwij.nl over relgie in publieke domein
Tags:#Humanisme#levensbeschouwing#Religie en kerk#Seculier#vrijheid van meningsuiting
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan