‘Bepaal zelf wat goed en fout is’
“Ik moet de vrijheid van ouders, en soms ook die van kinderen beknotten”, vertelt kinderrechter Wouter van der Haak (45). Als rechter heeft hij best veel vrijheid. “Je toetst aan vage normen het concrete belang van kinderen.”
Van der Haak is sinds januari 2013 kinderrechter bij het team Familie- & Jeugdrecht van de rechtbank Noord-Holland. Daarvoor was hij elf jaar lang bestuursrechter. Hij doet onder meer uitspraken over zeer ingrijpende ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen. Daarbij staat het belang van het kind voorop.
“Een kinderrechter zal ingrijpen als bijvoorbeeld een goede ontwikkeling, scholing of de lichamelijke integriteit in het geding zijn. Dat is vastgelegd in het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind. Nederland heeft dat verdrag ondertekend.“
Hoe vrij ben jij in je werk?
Als rechter zit je in een tamelijk dwingend keurslijf van zittingsroosters (glimlach).
Maar dat is vooral het tempo. Je bent behoorlijk vrij, omdat je toetst aan vage normen. Je moet in concrete zaken invulling geven aan het belang van het kind. Het zijn geen abc’jtes; je moet doorvragen bij de Raad van de Kinderbescherming, bij Bureau Jeugdzorg, bij ouders en natuurlijk ook bij kinderen. De eigen invulling van de rechter is belangrijk. Dat maakt het werk ook boeiend.
Wat vind je van die rol?
Nou, het maakt toch wel uit wie daar zit. Niet zozeer wat betreft de beslissing, maar zeker de manier waarop je mensen te woord worden staat en hoort. Ik vind het zelf belangrijk om de ouders te wijzen op hun verantwoordelijkheden, zeker als er een vechtscheiding is.
Ik kan me voorstellen dat het lastig kan zijn de verschillende belangen af te wegen?
Ja, ik heb wel eens het verzoek gehad om een kind direct na de geboorte uit huis te plaatsen. Een baby moet zich hechten, en idealiter krijgt het die kans ook bij de ouders. Dat is een natuurlijk proces. Door een uithuisplaatsing ontneem je het kind die kans. Er waren echter twee oudere kinderen bij dezelfde moeder thuis. Deze kinderen waren vijf en drie; ze hadden allebei verrotte gebitten en spraken nog niet voor hun derde. Dan kun je bijna voorspellen dat het andere kind eenzelfde lot zou treffen.
Botst je ‘professionele vrijheid’ wel eens met je eigen opvattingen?
Nee, dat knelt niet echt, maar ik kan me wel voorstellen dat het voor anderen anders is. Ik weet van vreemdelingenrechters die asielzaken behandelen dat zij soms grote moeite hebben met hun rol, omdat ze moeten werken met een beleid dat in hun ogen inhumaan is en de vrijheid van andere mensen ernstig beknot. Ikzelf vond het overigens ook lastig om vreemdelingenbewaringszaken te doen.
Wat is vrijheid voor jou?
Dat je kunt doen en laten wat je wilt. Het grootste gevoel van vrijheid ervaar ik tijdens lange rondreizen over de wereld… dat je alleen maar hoeft te denken: Waar gaan we heen? Hoe kom ik daar? Waar stap ik uit en waar gaan we eten en slapen? Er zit niemand op je te wachten, je hoeft niets te presteren. Je hoeft niet aan sociale conventies te voldoen. Er wordt niets van je verwacht. Als je vrij bent van verplichtingen en verwachtingen, kom je even los van alles.
‘Het is niet goed teveel vrijheid te bezitten’, zei Blaise Pascal. Wat vind je daarvan?
Veel kinderen gedijen niet goed bij te veel vrijheid. Je kunt het overal lezen. Bijna alle kinderen hebben een stabiele, voorspelbare omgeving nodig met voldoende structuur. Te veel vrijheid leidt tot grenzeloos gedrag. Aan de andere kant zie ik dat instellingen door grote mediazaken, zoals de moord op baby Savannah, vaker het zekere voor het onzekere nemen. Ze gaan soms te voorzichtig om met vrijheid. Het motto is: risico’s mijden. Daardoor worden vaker verlengingen van ondertoezichtstellingen gevraagd dan nodig is. Sommige mensen mag je niet loslaten, maar er is ook een redelijk aantal mensen dat op een gegeven moment de verantwoordelijkheid wel weer aankan.
Humanist Jaap van Praag en filosoof Sartre zeiden dat mensen veroordeeld zijn tot vrijheid. Wat doe jij met die veroordeling tot vrijheid?
“Je moet zelf bepalen wat goed en fout is. En je moet het doen met de mogelijkheden die je hebt. Ik heb meer respect voor mensen met beperkte mogelijkheden die alles eruit halen dan voor mensen die veel talent hebben, maar verder geen moeite doen.”
Achtergrond
Op 31 oktober organiseert het HV het jaarlijkse symposium voor alle humanistisch geestelijk verzorgers die namens het HV werken. Dit keer is het thema ‘vrijheid’. Tijdens het symposium vertellen enkele hgv-ers over hoe dit thema in hun werk speelt. In de aanloop naar het symposium interviewen wij telkens een andere beroepsbeoefenaar over hoe vrijheid in zijn of haar werkpraktijk speelt.
Tags: #hulp bij zelfdoding #kinderrechten #vrijheid #wetgeving
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.