Aandacht maakt het verschil in zorg voor ouderen
De druk bij mantelzorgers is te hoog, voor aandacht en zingeving is te weinig ruimte, vindt Carla Bellers. Ze is humanistisch geestelijk begeleider in een ziekenhuis en coacht artsen in opleiding. Ze komt dagelijks schrijnende verhalen tegen. Er is nog veel mis in de ouderenzorg. Het roer moet om.
Daarover gaat onderstaande column. Bellers droeg deze vrijdag 23 februari voor tijdens de middagbijeenkomst van het Humanistisch Verbond over betere ouderenzorg in Deventer. Naast Bellers waren aanwezig: Adelheid Roosen, Anyta Brouwer van Humanitas Deventer en PvdA-raadslid Bep Spa.
Denk samen met eigenzinnige denkers en doeners na over een gedurfde nieuwe visie op de plek van zorg in onze samenleving.
Op 12 en 16 maart volgen debatten in Rotterdam en Groningen met ervaringsdeskundigen als Hedy d’Ancona en Heleen van Royen, lokale politici, zorgprofessionals, beleidsmakers en geestelijk begeleiders.
Column
Ze heeft de pillen laten staan
Al jaren kom ik bij een vrouw uit Deventer, van inmiddels 90 jaar, op huisbezoek. Ik ken haar uit het ziekenhuis en we hadden meteen een bijzondere band. Het is een ontwikkelde en maatschappelijk betrokken vrouw, nog zelfstandig wonend met de nodige thuiszorg.
De laatste tijd gaat ze fysiek steeds meer achteruit en de druk op haar mantelzorgers neemt toe.
Laatst zei ze tegen mij: “Ik vind het heel moeilijk dat ik mijn omgeving zo moet belasten. Ze zijn allemaal zo druk en hebben een eigen leven. Ik wil dit niet. Ik wil niet dat ze hun eigen levens voor mij opofferen. Laat me maar gewoon doodgaan. Het is goed zo. Ik zou het liefste hier in mijn eigen huis willen sterven. Als jij daar nou eens voor zou kunnen zorgen…”
Omdat ik de betekenis achter haar woorden begrijp, lach ik en zeg ik: “Dat zou ik je ook gunnen, dat je hier zal sterven. Maar het is blijkbaar nog niet zo ver. En wat betreft jouw familie: ze zorgen graag voor je en willen je nog niet missen.”
In het gesprek dat volgt, praten we over de betekenis van haar fysieke achteruitgang en haar toenemende afhankelijkheid. Zo ook van de huisarts. Die kwam laatst op bezoek, luisterde niet goed naar haar verhaal, maar schreef wel medicatie voor. Voor haar neerslachtigheid en slaapproblemen.
Ze heeft de pillen laten staan.
Straks denken ze nog dat ik lastig ben
In de voortuin van het verpleeghuis zit ik naast een bewoner met wie ik een gesprek aanknoop. Eerst wat luchtig. Het is mooi weer, dat is vaak een goede start voor contact. Ondanks de heerlijke lentezon kijkt de dame zorgelijk.
Al gauw doet ze haar verhaal. “Ik ben na mijn revalidatie niet voldoende opgeknapt en nu moet ik hier blijven. Op de afdeling had ik een mooie eenpersoonskamer en ik dacht dat het op de begane grond net zo zou zijn. Maar nee… Ik snap best dat mijn kamergenoot er niks aan kan doen dat ze ‘s nachts zo spookt, maar ik doe geen oog dicht. Waar ben ik in beland? Waar heb ik dit aan verdiend? Wil God mij straffen?
En dan leggen ze je ‘s nachts in een luier. Weet u hoe dat voelt om te moeten slapen met een luier om? Ik voel me geen mens meer, voor mij hoeft het leven niet meer. Maar zegt u maar niks hoor. Ik wil niemand tegen me krijgen. Straks denken ze nog dat ik lastig ben. Dan ben ik nog verder van huis.”
Ik kan geen mensen doodmaken
In het hospice tref ik een man die euthanasie wil. Hij kijkt positief terug op zijn leven en wil zelf de regie voeren over zijn naderend einde. Ik luister en hoor zijn hartenkreet. Hij lijkt helder van geest en cognitief adequaat.
Toch twijfelen mijn collega’s aan zijn euthanasiewens. De arts is sowieso tegen. “Ik kan geen mensen doodmaken”, zegt ze. Hoogstens wordt er palliatieve sedatie aangeboden.
Een lange, lange tijd verstrijkt. Uiteindelijk is er een dokter die met de man in gesprek gaat en de euthanasiewens wil uitvoeren. En dan gebeurt er wat de man net niet wilde. In plaats van een gearrangeerde dood met een vooraf gekozen moment om afscheid te nemen van zijn dierbaren, wordt hij op een ochtend niet meer wakker.
De arts is opgelucht. “Toch een natuurlijk dood, hoe mooi is dat?”
Liefdevolle aandacht
In mijn werk als geestelijk begeleider kom ik dagelijks dit soort ervaringen en verhalen tegen. Verhalen van mensen waaruit blijkt dat er veel werk aan de winkel is als het gaat om goede zorgverlening. De kwaliteit van leven is direct verbonden aan liefdevolle aandacht en oprechte betrokkenheid.
Zonder de goedwillende zorgverleners tekort te willen doen, durf ik te stellen dat er veel mis is in de ouderenzorg. Ook ouderen die nog zelfstandig wonen staan vaak in de kou en zien door de bomen het bos niet meer. Er is een wirwar ontstaan aan regels en voorzieningen. Dat gaat ook de veelal overbelaste mantelzorger de pet te boven. Het roer moet om. Er moet beter geluisterd worden naar elkaar. Bezuinigen op personeel in de zorgsector in de eerste en tweede lijn is oliedom.
Levensvragen
Juist met voldoende menskracht, tijd en aandacht kunnen we het verschil maken. Mensen echt zien en horen, en voelen wat hen ten diepste beweegt. Dat is van essentieel belang. We kunnen elkaar trainen om levensvragen beter te herkennen en er goed mee om te gaan. Ik wens dat het oplichten van levensvragen, klein en groot, dagelijkse kost wordt in de zorg. Pas dan kan het unieke levensverhaal compleet verteld en beluisterd worden. Ik roep de gemeente Deventer op om aandacht voor levensvragen en zingeving onder kwetsbare ouderen én zorgprofessionals, hoog op de agenda te zetten en te faciliteren. Dit geldt voor alle omgevingen waarin kwetsbare ouderen leven. Zo kunnen duurdere vormen van zorg en eenzaamheidsproblematiek voorkomen worden.
Door onder meer het landelijk Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen is aangetoond dat het toevoegen van zingeving aan de zorg op termijn kostenbesparend is en de kwaliteit van leven én van werken in de zorg ten goede komt. Waar wachten we nog op?
Het Humanistisch Verbond staat voor en aanpak zonder betutteling, maar met échte aandacht voor wie we zijn, wat we willen en kunnen – ook als we ouder worden. Daarvoor is het belangrijk dat gemeenten, inwoners en professionals elkaar zo vroeg mogelijk vinden en samenwerken. Soms gebeurt dat al. Het positieve effect op de kwaliteit van leven en samenleven is spectaculair. Dus waarom niet overal? Praat hier over mee in de Rotterdam en Groningen.
Rotterdam: maandag 12 maart 2018
Gasten: oud PvdA-politicus en feminist Hedy d’Ancona, schrijver en documentairemaker Het Doet Zo Zeer Heleen van Royen, bestuursvoorzitter Stichting Humanitas Rotterdam Gijsbert van Herk, publicist Mohammed Benzakour, directeur Nationaal Programma Kwaliteitssprong Zuid Marco Pastors, wethouder Sven de Lange en geestelijk begeleider Neanske Tuinman. Moderator is sociaal ondernemer John Overmeer. Vind hier meer informatie over de gasten.
Locatie: ’t Klooster, Afrikaanderplein 7 in Rotterdam
Tijd: 19:00 – 22:00 uur
Tickets: 5 euro inclusief consumptie. Koop nu je ticket >>
Groningen: vrijdag 16 maart 2018
Gasten: Hedy d’Ancona, Carin Gaemers, wethouder Roeland van der Schaaf, directeur verzorgingshuizen De Hoven Jannie Nijlunsing, hoogleraar huisartsgeneeskunde Betty Meyboom en geestelijk begeleider Bas van der Sijde. Moderator is sociaal ondernemer John Overmeer. Vind hier meer informatie over de gasten.
Locatie: Floreshuis, Floresplein 19 in Groningen
Tijd: 14:00 – 17:00 uur
Tickets: Entree is gratis, graag hier aanmelden
Carla Bellers werkt sinds juli 2017 in het Flevoziekenhuis in Almere en nog steeds als Coach van coassistenten in het Deventer Ziekenhuis. Daarvoor was ze 7 jaar als hgb’er actief, waarna een korte periode als hogeschooldocent bij de HAN social work opleiding. Daarna 9 maanden in de ouderenzorg en het hospice in Deventer. Ze doet ook begeleidingstrajecten op maat in de eerstelijnszorg en verzorgt trainingen Moreel Beraad aan zorgprofessionals en geeft trainingen ‘Omgaan met levensvragen’ voor zorgprofessionals, mantelzorgers en vrijwilligers.
Beeld: Hollandse Hoogte. Teaterfestival Boulevard, internationaal stads- en zomertheaterfestival in Den Bosch. Kinderen bereiden hun act voor: Loket van Levensvragen
Tags: #Autonomie #gezondheidszorg #participatiesamenleving #Zelfbeschikking #Zingeving
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.