Erno Eskens is filosoof, politicoloog, auteur en uitgever bij Noordhoek. In het HUMA-café spreekt hij over het turbulente leven en de denkbeelden van Franciscus van den Enden (1602-1674) – nagenoeg vergeten denker en activist, en leraar van onder andere Spinoza. Van den Enden was een pionier van het democratisch denken (gelijkheidsdenken) en maakte deel uit van de kring van onorthodoxe figuren waarin Spinoza zich bewoog.
‘Spinoza werd de leerling van Van den Enden waarschijnlijk op het moment dat hij uit de synagoge werd gegooid. Van den Ende vond dat ieder mens als individu tot zijn recht moest komen: onder dwingelandij kan niemand floreren, wat wij nodig hebben is evengelijkheid.’
We hebben weer levendig en vruchtbaar gediscussieerd naar aanleiding van deze vragen uit de zaal:
“Van den Enden nam een voorbeeld aan inheemse volkeren voor het ontwikkelen van zijn opvattingen over democratie. Dat leidt mij tot de vraag: hoe zou de wereld eruit hebben gezien als inheemse volkeren ons hadden ontdekt?”
“Als je dit hoort, snap je zoveel meer over onze tijd. Kunnen we wel zonder grondige kennis van onze geschiedenis?”
“Van den Enden wilde kritisch en onafhankelijk denken. Welke ideeën van van den Enden zelf zouden óns nu kunnen helpen kritischer te denken?”
“Van den Enden hield een pleidooi voor de rede. Natuurlijk kan je daar veel mee. Maar heeft de rede antwoorden op alles? Bijvoorbeeld op existentiële vragen?”
“Is van den Endens idee van ‘gelijkelijkheid’ niet het enige wat nodig is voor een betere wereld? Als we ons echt inleven in anderen?”
Als dat met terugwerkende kracht zou kunnen, zou ik ook graag met Franciscus van den Enden de kroeg in gaan. Voor mij was hij toch de grote ontdekking tijdens het schrijven van ‘Denkers en dwalers’.
Over Humanistisch Verbond Amsterdam
Vanuit Humanistisch Verbond afdeling Amsterdam Amstelland organiseren we regelmatig activiteiten. Iedere derde week van de maand (behalve in juli en augustus) een HUMA-café bij Perdu, met lezingen en debatten. Daarnaast kun je inspiratie opdoen en je geest verrijken bij cursussen, een open café, filosofische wandelingen, fietstochten en meer. Zowel leden als niet-leden zijn van harte welkom. Nu op de agenda:
Blijf op de hoogte van HUMA-café edities, cursussen en ander nieuws
Maandelijks sturen we een nieuwsbrief uit vanuit Humanistisch Verbond Amsterdam Amstelland. Om je te inspireren met nieuws over onze activiteiten, cursussen, verdiepingsdagen en thema’s waarover we met elkaar nadenken en spreken. Iedereen kan zich aanmelden, of je nou lid bent of niet.
☑ We gaan zorgvuldig om met je gegevens, je kunt je op elk gewenst moment weer uitschrijven.
