“De economie van nu jaagt de verlangens aan, terwijl deze juist een vorm moeten krijgen om tot rust te komen,” vindt filosoof Coen Simon. Hij schreef‘Schuldgevoel’, het essay van de Maand van de Filosofie. Op 17 april houdt hij een lezing bij het Humanistisch Verbond in Apeldoorn.
Simon beschrijft de economie in zijn essay als machine waaruit alles te halen is, zolang we er de juiste hoeveelheid muntjes in gooien. Hij noemt het voorbeeld van een stuk kip. “Wanneer het middel geld niet zou bestaan zou ik voor een stuk kip een kippenren moeten kopen, kippen moeten voeren, laten groeien, slachten, plukken en bereiden. Het verlangen zou samenvallen met hindernissen die ik ervoor moet nemen,” vertelt hij aan de webredactie van human.nl
Alles krijgen
Volgens Simon ligt de nadruk tegenwoordig op van alles krijgen – niet op de wijze waarop het wordt verkregen. “We vergeten dat we alles wat we hebben niet zonder meer verdienen.” Met de schuldencrisis als indirect gevolg. Want dat is niet alleen een crisis in een systeem dat krediet op krediet stapelt, maar ze is vooral het gevolg van het uit het zicht verdwijnen van de onderlinge menselijke betrekkingen die achter elke economische transactie schuilgaan.”
Als er geld heen en weer is geschoven lijkt niemand nog bij iemand in het krijt te staan, legt Simon uit. Geld neemt die schuld over. “Het wekt de suggestie dat we kunnen leven zonder iets op te maken en dat niks voorbij gaat, als we maar nieuw geld hebben. Terwijl grondstoffen van voorbijgaande aard zijn. Wanneer iemand een Ipad koopt weet hij of zij ondertussen wel dat het niet helemaal in de haak is. Dat er mogelijk kleine kinderen ver weg hebben lopen te ploeteren voor het ding en veel grondstoffen worden verbruikt voor de productie.”
Huishouding van lusten en lasten
Ons verlangen naar een meetbare werkelijkheid heeft de economie afgebracht van haar oorspronkelijke vorm: een huishouding van lusten en lasten. Simon: “Voordat langzaam de relatie tussen heren en boeren zakelijker en losser werd diende men in de feodale maatschappij in hechte verbanden te leven om hun huishouden draaiende te houden. Zo konden ze bijvoorbeeld niet zomaar hun seksuele lust achterna zonder hun vrouw tot onvrede te stemmen.”
Verlangens zijn volgens Simon vaak onuitputtelijk en tegenstrijdig, en die kunnen niet altijd nagejaagd worden. Het was belangrijker dat het huishouden goed op orde was.
Simon: “Die structuur zorgde ervoor dat er een vorm kwam waarin verlangens een plek kregen. Vergelijkbaar met het bespelen van muziek, je geeft een maat aan vanaf het moment dat je met een stuk begint. De economie van nu jaagt de verlangens aan, terwijl deze juist een vorm moeten krijgen om tot rust te komen.”
Bron: Webredactie HUMAN