Voortdurende dreiging van bermbommen, bittere armoede en onrecht. Er komt veel op je af als je uitgezonden wordt als militair. Hoe verwerk je dat met de mensen om je heen als je weer thuis bent? Erwin Kamp (humanistisch raadsman) en Michaela Schok (psycholoog / onderzoeker) schreven een wegwijzer voor militairen en het thuisfront.
Het boek ‘Na de missie: tips en tools voor militairen, veteranen en het thuisfront’ werd op 30 juni gepresenteerd op Veteranendag in Den Haag. De auteurs werken voor het Veteraneninstituut. Erwin Kamp heeft vele jaren ervaring als humanistisch raadsman en is coördinator geestelijke verzorger bij dit instituut. Het doel van de humanistisch geestelijke verzorging is humanisering van de Krijgsmacht.
Schok nam het initiatief voor het boek. Kamp: “Michaela heeft onderzoek gedaan onder 1500 Cambodja-veteranen. Ze schreef er een proefschrift over Meaning as a mission. Om een groter publiek te bereiken voor de resulaten van het boek zocht ze contact met mij.“
Veel praten en luisteren
De samenwerking leidde tot een praktisch boek met een wetenschappelijke basis over (zin)ervaringen van militairen die thuiskomen na een missie. Het eerste jaar na is thuiskomst is soms moeilijk en pijnlijk, dat geldt voor zowel de militair als partners, familie en vrienden. Het vergt aanpassing, en veel praten, luisteren en nadenken.
Dit kan leiden tot meer inzicht in zin en nut van de missie. Dat kan weer bijdragen aan het voorkomen van post-traumatische stressstoornis(ptss), toont het kwalitatieve onderzoek van Schok aan. Militairen zijn veerkrachtig en geestelijk weerbaarder als ze zin kunnen ontlenen aan de missie. Die zin halen ze uit trots over de militaire prestatie, maar ook uit de kameraadschap of het idee aan een betere wereld te hebben bijgedragen. Het werk van geestelijk verzorgers bestaat er uit zingevingsvragen met de militair op tafel te krijgen, als daar behoefte aan is.
Erkenning en waardering
Erkenning en waardering is belangrijk, blijkt uit het boek. Kamp kan dat beamen, hij is meerdere keren uitgezonden. “Ik weet nog goed dat ik op een feestje vertelde dat ik in Ethiopië was geweest, mijn gesprekspartner zei ‘wat leuk, daar ben ik ook geweest, op vakantie’, die momenten kunnen je heel erg raken.”
Militairen en het thuisfront leven lange tijd in verschillende werelden die uit elkaar kunnen groeien. Zo zal het allereerst enige tijd duren voordat de militair loskomt van Battlemind, dat is een houding die in een militaire situatie nuttig is, maar in de burgermaatschappij tegen je werkt en tot misverstanden met de omgeving kan leiden.
Emoties
Battlemind speelt onder meer een rol bij het omgaan met emoties. ”Tijdens een missie moet je emoties beheersen, het wordt je tweede natuur, maar eenmaal thuis is het goed over je emoties te praten en ervaringen te delen.”
Als Battlemind na een jaar niet over is, kan er naar verloop van tijd ptss ontstaan. Dat is overigens niet per definitie zo. Schok:”Onderzoek laat zien dat ongeveer 20 procent gezondheidsklachten ontwikkelt waarvan 3 tot 5 procent een posttraumatische stressstoornis (ptss) heeft. Vaak gaat ptss gepaard met depressie en angst. Het is onbekend hoeveel veteranen langdurige zorg nodig hebben.”In Nederland komt dat in 2010 neer op 6.250 mannen en vrouwen die daardoor niet voluit kunnen werken.
Kamp:”Gelukkig gaat het met de meeste veteranen goed. Maar soms heeft ptss een langere incubatietijd. Dat zien we nu bijvoorbeeld bij veteranen die naar Libanon zijn geweest.”
Adapteren
Om ‘de uitzending uit het hoofd te krijgen’ zal de militair zich moeten aanpassen. Dat adapteren, zoals het genoemd wordt, heeft zin ‘omdat het mensen voorbereidt op een nieuwe fase in hun leven na de uitzending’. Militairen vinden dat niet altijd gemakkelijk.
Kamp:”Sommige militairen vinden het niet stoer om hier aan mee te doen omdat ze zich kwetsbaar moeten opstellen. Maar het blijkt heel goed te werken. Steeds vaker helpen militairen en veteranen elkaar. De gesprekken worden bijvoorbeeld geleid door mensen die zelf ook op uitzending zijn geweest.”
Veteranenwet
Juni 2012 trad de Veteranenwet in werking. Volgens deze wet heeft de overheid een zorgplicht voor veteranen. Kamp is daar erg blij mee. Geestelijke verzorgers, artsen, (bedrijfs)maatschappelijke werkers, psychologen en psychiaters, ze staan allemaal klaar om in verschillende fases te helpen. Toch valt er ook wel iets te verbeteren. Kamp: “De ondersteuning van het thuisfront kan nog wel beter. Er gebeurt wel het een en ander, maar niet genoeg.”
Over de rol die (humanistische) geestelijke verzorging speelt bij de veteranenzorg is Kamp tevreden. ”Onze positie is sterk. Op missie gaan we altijd mee, maar ook in nazorgtraject weten mensen ons te vinden; we zijn zichtbaar en herkenbaar.”
Het vervult hem ook met enige trots. “Als humanist ben ik trots dat ik dit werk kan doen, zonder me te beroepen of een god of hogere macht. Daarnaast zijn we ook een vrijplaats voor militairen waar ze vertrouwelijk met een niet-militair kunnen praten over wat hen dwarszit. Die vrijheid is belangrijk. Ik heb ook wel eens een jongen gesproken die bij mij de ruimte voelde te vertellen dat hij geen mensen kan doodschieten. Die jongen hebben we geholpen een baan buiten Defensie te vinden.“
Boek bestellen?
Het boek ‘Na de missie’ wordt uitgegeven door Eburon en is voor €15,00 te koop in de boekhandel (ISBN: 9789059726413). Het boek werd financieel mogelijk gemaakt door de Stichting Humanistisch Thuisfront.
Het boek is ook via bol.com te koop
Meer weten
Lees het artikel in Trouw over het boek.