In verzorgingshuizen is veel `stil leed´, vinden filosoof en fysiotherapeut Pieter Verduin en humanistisch raadsvrouw Greet Doornenbal. “Pijn is onvermijdelijk in het leven, maar lijden is een keuze, want je kunt leren met pijn om te gaan”, aldus Verduin. Zij organiseerden 28 januari een mindfulnesstraining in het Reinaldahuis te Haarlem.
“Doe deze verkenning van je lichaam in een houding die comfortabel voor je is en die je uitnodigt om alert te blijven. Je kunt op je rug liggen, bij voorkeur op een stevige ondergrond en met eventueel een kussentje onder je hoofd of knieën of je kunt zitten met een rechte rug op een stoel. Leg je armen langs je lichaam of als je zit op je schoot, met de handpalmen naar boven als dat goed voelt. Benen liggen gestrekt naast elkaar. Laat je voeten openvallen als de bladzijden van een boek. Als je zit, rusten de voeten op de grond. (…) Laat je ogen langzaam dichtvallen en begroet je lichaam met je aandacht.”
Dit is het begin van de instructie voor de `bodyscan´, te horen op één van vier cd´s van de `Aandachtstraining, gezond omgaan met pijn en stress´, de mindfulnesscursus die Pieter Verduin acht weken lang gaf in het woonzorgcentrum Reinaldahuis.
Verduin is fysiotherapeut, filosoof, onderzoeker en docent aan de Hogeschool van Leiden en sprak deze cd met instructies voor een bodyscan in. Zes bewoners op hoge leeftijd deden aan de cursus mee, waaronder de moeder van Verduin. Het idee was van Greet Doornenbal, humanistisch geestelijk begeleider in het Reinaldahuis. Eerder had Verduin op haar uitnodiging tijdens een gespreksgroep een lezing gegeven over omgaan met pijn. “De training bestaat uit ademhalingsoefeningen, de bodyscan, lichte yoga en aandachtsoefeningen in het dagelijks leven”, vertelt Verduin tijdens een evaluatie. Naast Verduin zijn ook vier van de deelnemers aanwezig en Doornenbal.
Goede gedachten
Mevrouw Aarens (86) deed mee omdat ze `dingen van vroeger kwijt wilde´. “Als ik van tevoren geweten had wat dit geweest was, was ik er niet aan begonnen”, zegt ze. “Ik was dan bang geweest dat het niet zou werken.” Toch heeft ze er geen spijt van, omdat ze nu weet wat het is. Spijt hebben ze geen van allen, hoewel het niet gemakkelijk was. Mevrouw van Iersel (92) is blij mee gedaan te hebben, al kon ze de yogaoefeningen niet meedoen. “Ik doe dikwijls de ademhalingsoefeningen en dat geeft me rust.”
Mevrouw Verduin (91) staat elke dag eerder op om de drie kwartier durende bodyscan te doen. Ze kan met veel meer aandacht luisteren, is rustiger geworden en heeft `goede gedachten´ gekregen, ook over haar lichaam. “Wat ben ik eigenlijk mooi gemaakt”, vindt ze.
Levenskunstwetenschap
`Bijverschijnselen´ van de cursus zijn dat er veel `nare gedachten´ en onverwerkt leed naar boven komen. Ze beamen het allemaal: “Er kwam iets op gang en dan kwam Greet naar ons toe.” Dat was dan weer aanleiding voor veel gesprekken, tijdens de cursus, maar ook daarna in de gespreksgroep. Zoals over tijd en de `levenskunstwetenschap´ dat het scheppende moment alleen in het nu is, je alleen in het nu keuzes kunt maken. Hoe oud je ook bent.
Het leed in het verzorgingshuis varieert van lichamelijke gebreken tot ergernissen over medebewoners. “Ik ga met niemand om”, verzekert meneer Gottmer (77). Hij heeft een hekel aan geroddel. Toch is hij allercharmantst tegen zijn buurvrouw en roert haar thee, terwijl hij vertrouwelijk meldt het lepeltje niet te hebben afgelikt.
De cursus heeft hen naast rust en aandacht, saamhorigheid gebracht.
Zorggroep Reinalda is sinds 1972 de enige zorgorganisatie in de regio met het humanisme als grondbeginsel en is vernoemd naar humanist en vrijdenker Reinalda, die van 1945 tot 1947 de burgemeester van Haarlem was.