“Dorien is 32 jaar geworden. Bijna een jaar geleden is ze overleden. Ze is de laatste aan wie ik denk als ik naar bed ga en de eerste als ik weer wakker word.
Op een woensdagmiddag in april 2016 vertelde ze dat ze een euthanasieverzoek wilde indienen bij de kliniek waar ze onder behandeling was. ‘Ik ben nog maar voor vijf procent Dorien’, zei ze. ‘Ik wil deze hel niet meer.’ Samen hebben we verschrikkelijk zitten janken.
Instinctief had ik de neiging om alles te doen om haar tegen te houden. Maar ik dacht ook: dit moet bespreekbaar zijn en blijven. Ik wilde niet dat ze zich door mij in de steek gelaten voelde. Als ik de deur dichtgooi, wordt de doodswens in haar hoofd nog groter, dacht ik. Dan kunnen we erop wachten dat ze er zelf een einde aan maakt.
Dorien kampte al vanaf haar zestiende met depressies. Later kwamen daar een eetstoornis, een persoonlijkheidsstoornis en een trauma bij. Het was een lijdensweg waar geen eind aan kwam. Tientallen keren werd ze opgenomen in een psychiatrische kliniek, de laatste jaren kwam ze er steeds beroerder uit. Ze had zo’n beetje alle therapieën gevolgd en reageerde ook niet op medicatie.
Toen ik de week daarop weer bij haar was, heeft ze haar verzoek geschreven. Ik heb de brief op de post gedaan. Dat klinkt idioot, ik weet het. Ik zie me nog voor de brievenbus staan, met die envelop in mijn hand. Ik keek naar boven: een twee, drie in godsnaam, laat dit het begin van de weg omhoog zijn! Want Dorien had gezegd dat ze ook de hulpverlening wakker wilde schudden, zodat ze eindelijk een behandeling op maat zou krijgen. Dus er was ook nog iets van hoop.
Mijn dood is niet van mij
Henk Blanken heeft de ziekte van Parkinson en wil euthanasie als hij dement wordt. Maar hij is niet vrij om over zijn eigen dood te beslissen. Dat moet anders.
Lange tijd heb ik me niet voor kunnen stellen dat de euthanasie werkelijk uitgevoerd zou worden. In de kliniek werd een tweesporen traject gevolgd: het verzoek bespreken en daarnaast de overgebleven therapieën en medicijnen proberen. Misschien zou euthanasie dan niet meer nodig zijn, hoopten we.
Meer dan een jaar heeft Dorien van alles geprobeerd om haar toestand te verbeteren: ze onderging milde magnetische hersenstimulatie en slikte allerlei medicijnen. Niets hielp. In april 2018 kwam de uitslag van een uitvoerig psychiatrisch onderzoek: er was geen behandeling meer mogelijk. Toen zakte alles onder me weg: mijn god, mijn kind gaat dus echt dood.
Dorien was juist opgelucht. Voor haar was allang duidelijk dat ze steeds langduriger en heftiger periodes van depressie, paniek en wanhoop zou moeten doorstaan. ‘Eindelijk bevestiging van wat ik al twee jaar weet’, zei ze.
De kliniek waar ze haar euthanasieverzoek had gedaan, deed uiteindelijk niets met haar verzoek. ‘Ik ben van het leven’, zei Doriens behandelaar. Hoe goed luister je naar je patiënt als je zoiets zegt? ‘Dorien, jij bent toch intelligent genoeg om zelf op internet een pilletje te vinden?’, vond de geneesheer-directeur. Ik werd razend toen ik dat hoorde. Dat was nou juist wat Dorien niet wilde: ze wilde het ons niet aandoen dat ze zelf een eind haar leven had gemaakt. En ze wilde niet alleen zijn als ze stierf.
Bij de levenseindekliniek, waar Dorien zich daarna aanmeldde, werd haar verzoek wel serieus behandeld. Na bijna twee jaar onderzoek en gesprekken, kreeg ze in juli 2018 te horen dat haar aanvraag in behandeling werd genomen. Vrij snel daarna werd duidelijk dat er geen uitzicht meer was op een draaglijk leven. De psychiater heeft ook met mij en Doriens broers gesproken. Ze heeft uitgelegd wat het zo moeilijk maakte om haar te behandelen. De aandoeningen die ze had, grepen zo in elkaar, dat de behandeling van de ene aandoening de andere verergerde.
De laatste maanden waren loodzwaar. Ik moest me voorbereiden op een afscheid dat ik niet wilde. Terwijl het alternatief was dat Dorien nog meer zou moeten lijden. Maar het was ook een prachtige tijd, met vele mooie momenten. Een maand voordat ze overleed zijn we nog tien dagen met het hele gezin naar Schotland geweest. Echt: Schotland was nog nooit zo mooi!
De dag voordat het zou gebeuren hebben Dorien en ik anderhalf uur hand in hand door het bos gelopen. ‘Pien, moeten we het nog ergens over hebben, zit er nog ergens ruis?’ vroeg ik. ‘Alles is gezegd,’ zei ze. We hadden gesprekken gevoerd tot op het bot en ik kon Dorien tot het laatst toe steunen. Met een zucht van opluchting is ze gegaan. ‘Ik hou van jullie’ waren haar laatste woorden.
Als je zo lijdt als Dorien en een sterke doodswens hebt, is euthanasie een vorm van zelfmoordpreventie. Ik ben zo blij dat we zelfmoord hebben voorkomen. De gedachte dat je kind in wanhoop en eenzaamheid is gegaan, op een verschrikkelijke manier, lijkt me onverdraaglijk.
Dan is dit zoveel beter. Het overlijden van Dorien overviel ons niet, er zijn geen losse eindjes. Ik heb geen vragen, geen schuldgevoel, er is geen ‘had ik maar..’ Ja, ik had veel liever gehad dat ze nog leefde. De pijn is er elke dag. Maar deze dood is ook een cadeau voor Dorien.
Ik zou de psychiatrie wel toe willen schreeuwen: alsjeblieft, gun dit patiënten die lijden en geen toekomst meer hebben. En hun familie.”
Het Humanistisch Verbond strijdt voor een menswaardig levenseinde voor iedereen, en we stimuleren het gesprek over de dood. Want bij een goed leven hoort een goede dood. We agenderen, brengen persoonlijke verhalen, achtergrond en helpen je hoe om te gaan met eindigheid. Vind hier ons dossier.
Sterven doe je niet alleen. Daarom vroegen we naasten van mensen met een euthanasiewens naar hun verhaal. Je las het verhaal van Heleen Weber.
De man van Janny van Loo (78) had de ziekte van Alzheimer. Hij wilde sterven als hij geen waardig leven meer kon leiden. “Hij is te vroeg gestorven, omdat het anders te laat zou zijn”
Lees ook het verhaal van Sandra Benschop, de vrouw van Henk Blanken die de vraag kreeg: doe jij straks een pil in mijn pap?
