Uitholling van mensenrechten
Mensenrechten vormen één van de belangrijkste pijlers van een gezonde democratie. Helaas dreigt een sluipende uitholling hiervan in verschillende landen in Europa, en ook in Nederland.
We leven in tijden van grote onzekerheid. Grote mondiale spanningen, oorlogen zoals die in Oekraïne en het Midden-Oosten, de steeds voelbaardere gevolgen van de klimaatcrisis, en de opkomst van Artificial Intelligence. Gelijktijdig zijn populistische en conservatieve bewegingen wereldwijd in opmars. Dat heeft consequenties voor de mensenrechten.
In dit artikel lees je over de recente ontwikkelingen in Europa en waar wij als Humanistisch Verbond voor staan.
Toenemende discriminatie van lhbt’ers
Verschillende EU-landen, waaronder Hongarije, Polen, Roemenië, Bulgarije en Italië, hebben te maken gekregen met harde politieke retoriek tegen een zogenaamde ‘genderideologie’. Politici voerden deze retoriek door in het publieke debat, maar ook via pogingen om wetten aan te nemen die specifiek gericht zijn tegen de rechten van lhbti’ers en vrouwen. Dat heeft er onder andere voor gezorgd dat lesbische moeders met terugwerkende kracht van geboorteaktes van hun kinderen zijn gehaald. In Bulgarije is het sinds begin 2023 verboden om een administratieve geslachtswijziging door te voeren. Recentelijk zijn lhbti’ers in Rusland benoemt tot ‘extremistische beweging’, met arrestaties tot gevolg.
Artikel 2 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM)
Een ieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, zonder enig onderscheid van welke aard ook, zoals ras, kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status.
Geweld tegen vluchtelingen
Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Griekenland, Polen en Spanje hebben migranten en vluchtelingen onrechtmatige tegengewerkt via pushbacks en geweld aan hun grenzen. Bij pushbacks worden migranten die bij een Europese grens aankomen weer worden weggestuurd, bijvoorbeeld terug de Middellandse Zee op. Gammele bootjes worden soms met geweld terug de grens over geduwd. In vier maanden tijd werden er meer dan 9500 incidenten van pushbacks vastgelegd.
Artikel 14 en 25 UVRM
Een ieder heeft het recht om in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging.
Een ieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder begrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging (…).
Abortusrechten onder vuur
Sinds 2021 is de strengste abortuswetgeving van Europa van kracht in Polen, waarbij iemand zelfs geen abortus mag wanneer de foetus misvormd is. De consequenties van het verbod worden steeds duidelijker. Meerdere vrouwen hebben hun leven verloren door complicaties zoals sepsis. Ook verdedigers van abortusrechten zijn onder vuur komen te liggen. In maart 2023 veroordeelde een rechtbank in Warschau Justyna Wydrzyńska, medeoprichter van de actiegroep Abortion Dream Team, voor het helpen van een vrouw bij het verkrijgen van abortuspillen. Wydrzyńska werd veroordeeld tot acht maanden taakstraf. Per jaar zoeken 150-200.000 zwangeren hun toevlucht in het buitenland, of ondergaan illegale, onveilige abortussen.
Artikel 3, 25 en 5 van de UVRM
Een ieder heeft recht op gezondheid, en het recht om gevrijwaard te zijn van wrede, onmenselijke of onterende behandeling.
Vrije rechtspraak en journalistiek onder druk
Polen richtte een ‘tuchtkamer’ voor rechters op. Tegenstanders van deze tuchtkamer zien het als een manier van de Poolse regering om rechters onder druk te zetten en af te komen van rechters die oneens zijn met de overheid. De overheid heeft al eerder het constitutionele hof vervangen met regeringsgezinde rechters. De rechtstaat staat hiermee onder druk.
Artikel 10 UVRM
Een ieder heeft, in volle gelijkheid, recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie bij het vaststellen van zijn rechten en verplichtingen en bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde strafvervolging.
Griekenland behaalde dit jaar voor de tweede keer de laagste score van alle EU-landen op het gebied van mediavrijheid. In 2022 bleek namelijk dat de Griekse inlichtingendienst met spyware-technologie journalisten bespioneerde.
Artikel 19 UVRM
Een ieder heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid om zonder inmenging een mening te koesteren en om door alle middelen en ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden op te sporen, te ontvangen en door te geven.
Mensenrechtenschendingen in Nederland
Helaas worden ook in Nederland mensenrechten geschonden:
- Onderzoek van European Parliamentary Forum toont aan dat organisaties in Nederland de één-na-grootste financier zijn van de anti-genderlobby, die strijdt tegen vrouwen-, lhbtiq- en reproductieve rechten.
- Uit het rapport van Amnesty, naar aanleiding van het toeslagenschandaal, blijkt dat er sprake is van etnisch profileren en discriminatie op basis van sociale klasse door de Belastingdienst. Dat komt onder andere door de gebruikte algoritmes.
- Ook de mensenrechten van migranten in Nederland worden geschonden. Asielzoekers hebben recht op voedsel, onderdak en een veilige omgeving. Dat ging vaker mis bij het aanmeldcentrum in Ter Apel, waar mensen noodgedwongen buiten moesten slapen en onvoldoende eten kregen. Er zijn met name extra maatregelen nodig zijn voor de bescherming van kwetsbare groepen migranten, zoals vrouwen, kinderen en lhbti’ers.
- Het uitbreken van de oorlog tussen Israël en Hamas is ook in Nederland voelbaar. Anti-discriminatiemeldpunten meldden dit jaar ongekende toenames in zowel islamofobie en antisemitisme.
Tenslotte heeft, met de recentelijke grote verkiezingswinst van de PVV heeft, het rechts-conservatisme ook in Nederland de wind in de zeilen. Dat is geen goed nieuws voor de mensenrechten in Nederland. De PVV heeft de afgelopen 20 jaar ongrondwettelijke voorstellen gedaan, en doet dat ook in het huidige verkiezingsprogramma. De partij heeft zich uitgesproken om verworven vrijheden weer terug te draaien en maakt onderscheid tussen wie wel en niet mee mag doen. Daarom is het ook voor Nederland hoog tijd om waakzaam te zijn. Want wie vandaag niet waakt voor mensenrechten, ziet ze morgen afbrokkelen.
Bronnen
- Human Rights Watch: Eroding Checks and Balances
- Human Rights Watch: European Union Events of 2022
- College voor de Rechten van de Mens
- Euronews
- Reporters Without Borders
A list of posts
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.