Stemmen uit Europa

De Europese verkiezingen zijn weer voorbij. Zo ook de jaarlijkse conferentie van de Europese Humanisten. Voor humanisten is ons nieuwe huis ‘Europa’ niet onbelangrijk. We delen het met landen waar de kerk een grotere invloed heeft dan wij gewend zijn. En daarmee komen ook een aantal ‘klassieke’ thema’s terug, waarvan we dachten dat ze geregeld waren.

Vlak voor de verkiezingen hielden de Europese Humanisten (de European Humanist Federation, EHF) hun jaarlijkse conferentie. De EHF is de grootste overkoepelende humanistische NGO in Europa, met zo’n 50 deelnemende organisaties uit meer dan 20 landen.

Gevoelig

Humanisten uit onder meer Spanje, Noorwegen, Schotland, Belgie, Noorwegen, Griekenland, Oosterijk, Portugal en Slovenië werden in Brussel kregen een verslag over de activiteiten van het afgelopen jaar. Zo had Pierre Galand (voorzitter EHF) een bijeenkomst met Barroso en Van Rompuy. Er waren ontmoetingen met de Europese Raad, een dialoog met vertegenwoordigers uit de Europese Commissie en een aantal adviesrapporten was aanleiding voor fikse lobby’s over ‘gevoelige’ thema’s. Althans, voor sommigen gevoelig.

Seksuele rechten

Het Estrela rapport bijvoorbeeld, over seksuele rechten waaronder het recht om voor abortus te kiezen. Het riep een tegencampagne op van conservatieve ‘anti-keuze’ groepen die hun achterban op de been wisten te krijgen en individuele parlementariërs bestookten met spam en dreigmail. En het Lunacek rapport over de rechten van homoseksuelen. Vanuit nationalistische en conservatieve kant werd fel geprotesteerd tegen de wat hun betreft moreel verwerpelijke ‘promotie van homoseksualiteit’.

Ethische rechten die voor ons inmiddels vanzelfsprekend zijn, leveren in Europa ferm debat op. Niet iedereen is even gelukkig met de seculiere moraal. De macht en invloed van de kerken en strenge religieuze groeperingen is behoorlijk. Misschien niet eens omdat ze veel Europeanen vertegenwoordigen, maar omdat ze zich goed weten te organiseren.

Gemakkelijk

De EHF bijeenkomst in Brussel geeft me een beter zicht op hoe gemakkelijk humanisten het in Nederland hebben. Voor ons is de scheiding tussen kerk en staat weliswaar een discussiethema, maar meestal zit de kerk in de verdediging. In Oost Europa en ten dele ook in het Zuiden, geldt het andersom. Daar moeten humanisten en atheïsten uitleggen waarom het religieuze wereldbeeld geen algemeen, vanzelfsprekend achtergrond van politieke beslissingen is. Er lopen breuken door Europa. Zo ook op een ander gevoelig thema, euthanasie.

Euthanasie

In de Benelux hebben we het zelfgewilde levenseinde behoorlijk goed geregeld. Er is een fatsoenlijke wet en een fatsoenlijk maatschappelijk gesprek. De Britten en Schotten zijn ‘as we speak’ bezig met wetgeving. Maar in Oost Europa is het thema vrijwel onbespreekbaar. Tijdens een bijeenkomst zit de vertegenwoordiger uit Slowakije naast me. Hoewel hij stil de discussie tussen de Belgen, Britten en Hollanders volgt, voel ik zijn ongenoegen groeien. Halverwege het gesprek brengt hij opgewonden naar voren dat wij nadenken over de finesse van bestaande wetgeving, maar hij in een land woont waar je bescherming nodig hebt als je het thema überhaupt aansnijdt.

Steun

Kan de EHF ook iets voor hem doen? De deelnemers willen hem natuurlijk steunen, ook al is het nog zoeken hoe precies. Omdat hij onze Europese KiesWijzer een goed instrument vindt, gaan we vanuit Nederland na of we deze voor hen geschikt kunnen maken en welke ondersteuning daarvoor nodig is. Ik merk ineens weer hoe bevoorrecht wij Nederlandse humanisten zijn. 

Er valt in Europa nog veel werk te verzetten en de conservatieve inzet van een aantal landen neemt eerder toe dan af. Europa is geen Superstaat met een eenduidige politieke koers, maar we zijn ook geen verzameling van losse Staten meer. In de ontstane wirwar aan machtsstructuren en beslisorganen komen sommige stemmen beter aan bod dan anderen. Ik weet nog niet zo goed wat ik van het Europese project vindt. Ik weet wel dat we als Europees humanisten onze stem moeten laten horen. Als wij het niet doen, doen anderen het wel.  

*Binnenkort verschijnt een interview op deze site met dhr Datta, die onderzoek deed naar de drie voornaamste conservatief religieuze belangenfamilies die hun stem laten horen op het gebied van abortuswetgeving.