Seculiere waarden in Europa in gevaar
Wie denkt dat het erfgoed van de Verlichting in de Verenigde Staten en in Europa wel veilig is, let niet goed op. De macht van kerken en religieuze lobby’s of de mogelijke toetreding van Turkije in de EU: ze bedreigen voortdurend seculiere idealen van humanisten.
Dat in onze werelddelen seculiere waarden nog voortdurend worden uitgedaagd is evident. Zo zijn onze vrienden van de American Humanist Association (AHA), een overigens gematigde vereniging, bijna dagelijks bezig de seculiere burgerrechten te verdedigen tegen de religieuze bedreigingen daarvan.
“God bless you”
In de Verenigde Staten waren de Founding Fathers juist wel overtuigd van de noodzaak een seculiere democratie te stichten. Later is daar de religieuze retoriek “God bless you” in alle haarvaten van de samenleving en de staat doorgedrongen.
De AHA wees er dezer dagen op dat de bekende (typisch Amerikaanse) belofte van trouw aan de vlag en de natie tot 1954 een volledig seculier karakter had. Pas in 1954 slaagden de kerken erin er een ‘Nation under God’ van te maken. Nu voert de AHA er weer processen over! En ja, Obama was de eerste moderne president die in zijn eerste speech ook de ‘non believers’ positief noemde, waarna hij ook hen vrolijk toewenste: God bless you all!
In de Europese Unie is de tijd dat Europese richtlijnen en burgerrechten bij definitie een seculier en daarmee vaak bevrijdend karakter hadden ook voorbij. Het overleg met de kerken is geinstitutionaliseerd en dat met humanisten en andere
niet-religieuzen staat op het tweede plan. De kerkelijke lobby’s tegen fundamentele algemene burgerrechten: zoals gelijke rechten van vrouwen en mannen, seksualiteit, wetenschappelijk onderzoek, keuzevrijheid bij abortus, levenseinde en medische behandelingen dringen door in het formele beleid.
Stelling nemen
Hiertegen moeten seculiere politieke partijen stelling nemen. Er staat bij de verkiezingen voor het Europese Parlement dus wel degelijk veel op het spel.
De uitbreiding van de EU met landen met een achterstand op het gebied van de Verlichting is dus best riskant. Werd er tot voor kort gemakshalve vanuit gegaan dat de burgerrechten en de seculiere waarden in die landen sterk bevorderd zouden worden door hun toetreden, nu kan de anti-seculiere lobby binnen de EU er juist door versterkt worden.
Echt verontrustend is dat ook in de Noord-West Europese landen vaak geflirt wordt met de “christelijke” (soms zelfs joods-christelijke) grondslagen van onze cultuur. De Britse minister president Cameron benadrukte onlangs ook het christelijke karakter van zijn land. Dit overigens tegen de voortschrijdende deconfessionalisering in. De Britse Humanisten moeten ook daar weer flink tegengas geven, er zit niets anders op.
En zelfs ons land, waarvan de meerderheid van de bevolking zich niet meer tot een christelijke kerk rekent, wordt nog steeds geregeerd ‘bij de gratie Gods’ en ons geld verspreid Europabreed de stelling dat God met ons is en dus waarschijnlijk tegen de anderen.
Turkije
De meest gevaarlijke en bizarre Europese actie is echter dat er al sinds 2005 onderhandelingen worden gevoerd met Turkije over toetreding tot de EU. Turkije is een islamitisch land waar de seculiere staat lange tijd alleen kon worden gehandhaafd door gewelddadig optreden van het leger. De laatste jaren is de religieuze AK-partij onder premier Erdogan aan de macht en wordt steeds openlijker het seculiere karakter van de staat verzwakt. Omdat bij toetreding Turkije meteen ook de grootste natie zou zijn binnen de EU zou daarmee het seculiere karakter van de EU sterk onder druk komen te staan. Onlangs werden opnieuw democratische vrijheden (internet) door de regering onderdrukt.
In het Nederlandse parlement werd een motie aangenomen om de onderhandelingen tot toetreding van Turkije te “heroverwegen”. Tot mijn verbazing waren het juist partijen die zouden moeten opkomen voor een seculier Europa, zoals PvdA, D66 en GroenLinks tegen de motie. Waarschijnlijk speelt de aversie tegen Wilders en zijn anti- islam politiek mee, maar het gaat hier om meer dan nationale politieke gevoeligheden.
Voor humanisten die voorstander zijn van een seculier Europa is de toetreding van Turkije een veel te groot risico. Het zou goed zijn als juist de verdedigers van de seculiere waarden in de EU de onderhandelingen tot toetreding van Turkije zouden willen staken.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.