In 2018 was het 70 jaar geleden dat de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens werd ondertekend. Wat hebben we tot nu toe bereikt en hoe brengen we de mensenrechten verder?
Op 10 december 1948 hebben vertegenwoordigers uit alle landen vastgelegd wat wij mensen als universele rechten beschouwen. Rechten die het mogelijk maken dat we vrij en waardig in gelijkheid kunnen leven.
Met dit manifest willen we
- De mensenrechten vieren als gezamenlijk cultuurgoed.
- Oproepen de mensenrechten in ons nationale paspoort op te nemen.
Een traditie
De UVRM is een gezamenlijk gedragen moraal die in de loop van de geschiedenis is opgebouwd. Zeventig jaar geleden hebben we een norm neergezet: dit zijn de rechten die ieder van ons nodig heeft om menswaardig te kunnen leven. Ongeacht in welke gemeenschap je leeft, waar je geboren bent, wat je geslacht en aanleg is, welke vermogens je hebt en wie je familie is – je hebt deze rechten als individu. Gewoon omdat je mens bent. Mensenrechten vormen een juridisch kader. Het zijn ‘rechten’ die je kunt claimen en ze vormen plichten die je als bedrijf, staat, overheid of organisatie hebt.
Maar juridische kaders leven bij de gratie van ervaren waarden. Waarden die wereldwijd in tradities terugkomen, zijn vastgelegd in boeken, worden uitgesproken in films, worden geleefd in gedichten en bezongen op muziek. We herhalen ze steeds opnieuw als beloften aan elkaar.
De UVRM is bijzonder omdat het een van de weinige (zo niet het enige) document is dat helder weergeeft wat onze gezamenlijke universele menselijke moraal is.
Viering
De mensenrechten kunnen scherper worden benoemd, ingezet en uitgedragen als inhoudelijke bron, als cultuurgoed en als richtsnoer. Meestal worden ze gebruikt om schendingen mee aan te wijzen en tegen te gaan. Vaak in verre buitenlanden, soms in eigen land. Boosheid over schendingen in binnen- en buitenland zijn nodig en terecht.
Maar we vergeten nog wel eens om de UVRM te vieren. Want dat wij het vermogen hebben om voor onszelf en elkaar een morele maatstaf neer te leggen is bijzonder. Daar kunnen we trots op zijn. Want waarom zou je wel trots op Nederland mogen zijn, of op je voetbalclub, je eigen traditie en identiteit, maar niet op de mensenrechten?
Trots op mensenrechten roept misschien kritische vragen op. Zo zijn de mensenrechten (nog) helemaal geen realiteit. Ze worden wereldwijd net zoveel aangeroepen als geschonden. Hoe kun je nu trots zijn terwijl miljoenen lijden?
Maar we hebben de afgelopen zeventig jaar wel degelijk vooruitgang geboekt. Zo waren er in 1948 nog maar 91 landen waar vrouwen het recht te stemmen hadden. Nu zijn dat 198 landen. En na de UVRM zijn maar liefst 18 extra mensenrechtendocumenten ondertekend.
En het belangrijkste: we hebben de mensenrechten op papier zijn gezet en met elkaar vanuit alle tradities, culturen en achtergronden, afgesproken deze waarden te onderschrijven. Niet omdat het moet van iemand anders, maar omdat we het zelf belangrijk vinden. Wij mensen zijn morele wezens en verlangen naar rechtvaardigheid. Dat zit in ons, het is een van de belangrijkste menselijke vermogens.
Met dit manifest vieren we wat we al bereikt hebben, en pleiten we voor wat we nog moeten bereiken: het verbinden van trots op wat onze eigenheid uitmaakt, met trots op wat onze gezamenlijke moraal is.
Cultuurgoed
De UVRM als gedeelde moraal is vooral relevant nu we politici en beleidsmakers zien worstelen met de zoektocht naar een gemeenschappelijke visie, en burgers zien worstelen met boosheid, het gevoel van onrecht en onzekerheid over de toekomst. Waar staan we voor, waar willen we heen en wat bindt ons onderling?
We hebben in eigen land verschillende vormen van eenheid en binding voorbij zien komen de afgelopen jaren. Van de Joods-Christelijke cultuur tot Nederlanderschap. Hoe belangrijk deze tradities en identiteiten ook zijn, ze kunnen geen bron van eenheid vormen omdat ze op oneigenlijke gronden in- en uitsluiten.
Mensenrechten kunnen dat wel. Ze komen niet voort uit een specifieke traditie en zijn niet gericht op een bepaalde culturele eigenheid. De kern van de mensenrechten is de individuele mens. Want deze mens is de meest kwetsbare minderheid die bestaat. Ze maken het mogelijk dat iedereen in vrijheid kan bepalen wie hij is, waar hij heen wil en wat hij gelooft en belangrijk vindt.
Mensenrechten wijzen op de enige identiteit die we delen met iedereen, onze identiteit als mens. Deze identiteit is zowel abstract als vanzelfsprekend en dreigt daarmee voortdurend onder te sneeuwen. In vage taal, in mooie woorden. Mensenrechten zijn dan ook niet bedoeld voor ‘de mensheid’ maar voor deze ene unieke mens.
Trots op mensenrechten
We willen de UVRM expliciet in ons nationale paspoort laten opnemen. Mensenrechten en een nationaal paspoort vormen geen vanzelfsprekende verbinding. Helemaal niet in een tijd dat velen zich druk maken over de toename van eng nationalisme, en anderen zich druk maken om het gebrek aan nationale trots.
Juist tegen die achtergrond is het belangrijk ze wel te verbinden. Want trots op je eigen land, achtergrond en identiteit hoeft niet te botsen met het verlangen naar menswaardigheid en ons vermogen een universele moraal na te streven. Volwassen trots hoeft zich niet af te zetten en hoeft zich ook niet schamen. Die staat gewoon op zichzelf. Als iets een uitdaging is de komende tijd, is het wel de trots op het eigene te verbinden met trots op mensenrechten als gedeelde morele traditie.
Door de mensenrechten in het Nederlands paspoort op te nemen, laten we zien dat onze identiteit als Nederlander samen gaat met het besef dat ieder mens uniek en waardig is. Alleen op basis van dit besef kunnen gemeenschappen groeien, kunnen verbindingen ontstaan en kunnen culturen zich ontwikkelen.
Wereldwijde moraal
Mensenrechten geven aan wat een volwaardig en goed menselijk leven is en wat we daarvoor onderling van elkaar kunnen verwachten. De verwijzing naar fundamentele beginselen als politieke inspraak, eerlijke rechtsgang, fundamentele vrijheid, fundamentele gelijkheid, een basis van welvaart, lichamelijke integriteit, arbeid en ontwikkeling. Dit is een maatstaf die grenzen aangeeft, maar ook een gedeeld toekomstperspectief en richting biedt. Met dit manifest willen we vieren en tonen dat we al 70 jaar een wereldwijde moraal dragen en uitdragen. Door de UVRM expliciet en samen te vieren, worden ze van papieren rechten ook levend cultuurgoed en een stevige morele traditie.
Tags:#Democratie#Mensenrechten#wereldburgerschap#Zelfbeschikking
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.