De kernwapenwedloop uit de Koude Oorlog is weer helemaal terug. Welk gevaar gaat er schuil achter de spierballentaal van politiek leiders en de rakettesten? En wat zijn de gevolgen van zelfs zogenaamde ‘kleinere’ kernwapens?
De spanning tussen de NAVO en Rusland loopt op. Net als tussen Iran en de VS. Onrust over de regio Kashmir neemt steeds verder toe. En de dreiging van kernwapens maakt steeds meer deel uit van deze internationale spanningen. Noord-Korea blijft doorgaan met rakettesten en -lanceringen. De Verenigde Staten deden in augustus een rakettest, nog geen twee weken na afloop en in strijd met het meer dan dertig jaar oude INF-verdrag. Rusland is veel verder met de ontwikkeling van ‘superwapen’ Skyfall dan eerder door experts gedacht – een kernwapen aangedreven door kernenergie die jaren kan blijven rondvliegen en daarmee onzichtbaar voor de radar is.
In een gesprek met Sico van der Meer, de expert op het gebied van kernwapens, uit hij zijn zorgen over de nieuwe wapenwedloop. Er wordt meer in geïnvesteerd, er is een lagere inzetdrempel, en het Non-profilatieverdrag is aan het wankelen. Welk gevaar gaat er schuil achter de spierballentaal van politiek leiders? En wat zijn de gevolgen van zelfs zogenaamde ‘kleinere’ kernwapens?
Onbeschrijfelijke catastrofes
Uit de retoriek en beleidsdocumenten blijkt dat het gebruik van ‘kleinere’ kernwapens serieus wordt overwogen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de direct getroffen gebieden. Het heeft desastreuze gevolgen voor de hele wereld. Radioactieve wolken verspreiden zich snel door de atmosfeer. Voedsel- en watervoorzieningen worden vergiftigd. Er zal slechts onbeschrijfelijk lijden zijn, in de getroffen regio en ver daarbuiten.
Een zogenaamd ‘beperkte’ kernoorlog zou zoveel zonlicht blokkeren door opstijgend roet in de dampkring, dat het klimaat radicaal verandert. Het zal de aarde tien jaar lang in duisternis hullen. Er zullen misoogsten en vluchtelingenstromen van ongekende proporties plaatsvinden. Met tot wel twee miljard hongerdoden tot gevolg.
Daarbij: nucleaire ongelukken op kleine schaal gebeuren nog regelmatig, bewijst het ongeluk in Siberië van maandag 12 augustus waarbij zeven Russische wetenschappers om het leven kwamen, en een piek in radioactiviteit liet zien. In het land met de meest geavanceerde command and control-structuur, de Verenigde Staten, zijn alleen al ruim duizend ongelukken met kernwapens gedocumenteerd. Het is slechts een kwestie van tijd voor er weer één op grotere schaal plaatsvindt.
De negen kernwapenlanden geven de komende jaren volgens conservatieve schattingen ruim 1.500 miljard dollar uit aan het moderniseren van hun kernwapenarsenalen. Dat is geld uitgegeven aan wapens die (hopelijk) in barakken en silo’s niks staan te doen.
Wat kunnen we doen?
Verdragen als het VN-kernwapenverbod dragen bij aan stigmatisering van kernwapens. Het zet een internationale norm waardoor ook landen die het verdrag niet hebben ondertekend hun beleid langzamerhand aanpassen.
Dit hebben we gezien bij de Anti-persoonsmijnen Conventie uit 1998 en de Clustermunitie Conventie uit 2010. Een land als de Verenigde Staten heeft deze conventies niet getekend, maar nadien wel het beleid aangepast. Beide verdragen hebben het stigma op dergelijke wapens vergroot en zo een impact gehad ook in landen die het niet hebben ondertekend. Daarom roepen wij de Nederlandse regering op zo snel mogelijk het VN-kernwapenverbod te ondertekenen.
Kernbommen in Nederland
De Amerikaanse kernwapens op Nederlands grondgebied, in het Brabantse Volkel, hebben volgens onafhankelijke experts geen militair nut. Verwijdering verkleint de kans dat Nederland een militair doelwit wordt. Engeland, Griekenland, Canada zijn Nederland al voorgegaan in het verwijderen van Amerikaanse kernwapens van hun grondgebied.
In 2024 worden de oude kernbommen vervangen door nieuwe. De oude worden hoe dan ook verwijderd. Het is een optie om ze niet te laten vervangen. Zo stelt een aankomend rapport van vredesorganisatie PAX: ‘Het verwijderen reduceert de kans dat nucleaire wapens gebruikt zullen worden en gaat daarmee een mogelijke humanitaire en ecologische ramp tegen.’ Daarnaast kan het verwijderen van deze wapens een vertrouwenwekkende maatregel zijn die naar andere niet-NAVO kernwapenstaten aantoont dat er een wil tot ontwapening is.
Een politieke keuze
Niets is onmogelijk. In het verleden zijn er meerdere grote kernwapenstaten geweest die er bewust voor hebben gekozen om hun kernwapenarsenaal te ontmantelen. Zuid-Afrika, Argentinië en Brazilië besloten dat kernwapens geen enkel wenselijk doel dienen. Een wereld zonder kernwapens is geen utopie.
Begin augustus is het INF-verdrag afgelopen, het belangrijkste verdrag tussen Rusland en Amerika dat 32 jaar geleden werd ondertekend en beide wereldmachten verbood om nucleaire en conventionele raketten en kruisraketten met een bereik van 500 tot 5500 kilometer te produceren.
Voor het eerst sinds de Koude Oorlog moeten we het stellen zonder verdrag, zonder rem. Dat is zorgwekkend.
Kernwapens zijn een goed oplosbaar probleem. Het gaat om politieke keuzes.
Tags: #kernwapens #Mensenrechten
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.