In gesprekken kun je je ideeën en overtuigingen scherpen. Theorieën en gedachtegoed van filosofen zoals Seneca, Camus, Foucault, Dohmen en Gude kunnen je helpen de basis voor jouw eigen levenskunst te ontwikkelen. In relaties ervaar je hoe je je tot de ander en de wereld wilt en kunt verhouden. Maar ook het lezen van fictie en biografieën kan inspiratie bieden. Onderaan deze pagina vind je onze boekentips over levenskunst. Ze geven een levendig inzicht in de filosofie van de levenskunst en kunnen bijdragen aan meer zicht op aloude levensvragen rondom bijvoorbeeld vriendschap, maakbaarheid, verlies, eindigheid, eenzaamheid, vrijheid en verbondenheid.
De roman beschrijft herkenbare personages in concrete situaties, waarmee je je als lezer kunt identificeren of de ander beter leert begrijpen. Er is aandacht voor emoties en gebeurtenissen die de personages beïnvloeden, maar waar ze niet altijd controle over uit kunnen oefenen. Zo maken, volgens het moraalconcept van Aristoteles (‘ethical relevance of uncontrolled happenings’), deze onvoorziene gebeurtenissen een belangrijk onderdeel uit van ons ethisch inzicht.
Lezen kan een verrassend (nieuw) licht schijnen op dagelijkse gebeurtenissen en vormt daarmee een venster op de wereld. Een invalshoek van waaruit je de wereld kunt bekijken. De filosoof Wilhelm Schmid stelt bovendien dat tijdens het leesproces het ik in de tekst kan worden gesubjectiveerd, waardoor je als lezer als het ware de persoon wordt die het verhaal beleeft. Tegelijkertijd is er ook ruimte voor reflectie, doordat je het verhaal kunt beleven met enige vorm van afstand. Hierdoor kun je nadenken over de situatie, over jezelf, de mogelijkheden, je handelen en de waarden die belangrijk voor je zijn.
Sluit je aan bij jouw leesclub
We hebben een aantal van onze docenten gevraagd een boek te kiezen dat veel indruk op hen heeft gemaakt en heeft bijgedragen aan hun levenskunst.
Maudy van KLaveren: In het boek I.M. vermengt Connie Palmen filosofische en psychologische inzichten met diepmenselijke ervaringen. Ze legt de existentiële kant van het leven bloot: de zoektocht naar zin en de omgang met jezelf, met de ander, met de liefde, vriendschap en de dood. Tijdens het lezen leek het alsof Palmen mijn eigen ervaringen voor het eerst in woorden wist te vangen. I.M. bood me diepe herkenning en verbreedde tegelijkertijd mijn inzicht in de menselijke belevingswereld. Als geen ander heeft Palmen mij geholpen bij mijn zoektocht naar mijn verhouding tot het vaak zo ongrijpbare leven.”
Maudy is docent en humanistisch geestelijk begeleider
Roland Gerritsen: “Mijn levenskunst kenmerkt zich door (zelf-)relativering in combinatie met het serieus nemen van jezelf. Dit is een paradox: ik vind het enerzijds belangrijk om me uit te spreken over levensthema’s die voor mij belangrijk zijn, zoals homoseksualiteit, en tegelijk wil ik dit met de nodige humor doen om niet te vervallen in dodelijke ernst. Een schrijver die mij hierin heeft geïnspireerd is Gerard Reve, met name in de brievenbundel ‘Op weg naar het einde’ (1963). Hierin beschrijft hij gebeurtenissen in zijn leven, zoals een bezoek aan een schrijverscongres in Edinburgh, die hij verbindt met beschouwingen over o.a. relaties, depressie en de dood. Geen enkele schrijver die ik ken is in staat om dergelijke serieuze onderwerpen zo te beschrijven dat ik er buikpijn van het lachen van krijg…”
Jos de Wit: “De gebroeders Karamazow is een klassieker van Dostojewski en handelt over drie broers die totaal verschillend van karakter zijn. Het boek maakte grote indruk op me omdat het me bewust maakte van het feit dat wij als mensen vaak gevangen zitten in onderlinge rivaliteit en daardoor dingen doen die we eigenlijk niet willen, maar alleen maar omdat we erbij willen horen. In die zin heeft het me bijgebracht hoe belangrijk het is om het humanistisch ideaal van morele autonomie na te streven, dat wil zeggen, onderzoeken wat je eigen geweten je zegt en niet dingen te doen alleen om bij de groep te kunnen horen. Het heeft me ook bewust gemaakt van waar soms mijn ergernissen en boosheid vandaan komen: omdat ik mezelf onbewust teveel vergelijk met anderen.”
Jos is docent, schrijver en leerkracht hvo
Dick Kleinlugtenbelt: “Toen ik het gelezen had werd mij duidelijk waar mijn sterke verlangen naar vriendschap vandaan komt. Het is een natuurlijk verlangen, een menselijke wet, die in ieder mens aanwezig is. We kunnen niet zonder vrienden. En als je dus een goede vriend hebt en er is iets gebeurd waardoor de vriendschap breekt, dan moet je er wel op terugkomen om de vriendschap te herstellen. Dan volg je je natuurlijke verlangen en dat is goed, zo is mijn ervaring.”
Dick is docent, filosoof en socioloog
Patrick van Wageningen: “Narsiz Goldmund van Herman Hesse draait om twee vrienden. Enerzijds heb je Narcis, die een teruggetrokken leven leidt in een klooster. Anderzijds de hoofdpersoon Goldmund, die geen genoegen kan nemen met een teruggetrokken bestaan en intens naar het leven verlangt. Hij verlaat het klooster en trekt de wereld in. Daar vindt hij liefde, leermeesters maar ook de dood en moeilijke tijden. Dit werk van Hesse laat op sprekende wijze het diep menselijke verlangen naar leven zien, maar met een pijnlijke eerlijkheid en scherpte die stellen: het leven is niet lief of makkelijk. Die eerlijkheid spreekt aan, omdat zij raakt aan de menselijke conditie. Zonder haar te verbloemen, duidt Hesse ons verlangen naar leven, zonder aan het einde een perfectie bereikt te hoeven hebben.“
Patrick is docent en trainer persoonlijk leiderschap
Prosper de Roos: “De verhalenbundel “Beware of God” van Shalom Auslander is een serie schitterende korte verhalen die grote levensvragen humoristisch, wonderlijk en inventief benadert. Het is lichtvoetig, ernstig en werkt als een spiegel. Zoals het verhaal “Bobo, de zelfhatende chimpansee”, die bij toeval op een ochtend volledig zelfbewustzijn bereikt, en vervolgens alleen maar schaamte en schuld kent. Voor mij persoonlijk biedt de verhalenbundel een wonderlijk doorkijkje naar de betrekkelijkheid van veel dingen. De grote en kleine verhalen die wij vertellen beïnvloeden hoe wij de wereld zien. Ze staan niet op zichzelf maar geven betekenis, bemoedigen en misleiden ook. De verhalenbundel biedt een aanknopingspunt om het leven te omarmen in al zijn absurditeiten.”
Prosper is docent, filosoof en mediamaker
