Maak van zelfbeschikking een vrije kwestie
Centrum-rechts of centrum-links? Het resultaat van de komende formatie maakt nogal wat uit voor succesvolle ‘humanistische’ politiek en wetgeving. Oud-voorzitter Rein Zunderdorp kan erover meepraten. Hij was voorzitter toen Balkende IV (2006-2010) met CDA en CU het medisch-ethische debat op slot gooide. Wat er nu moet gebeuren is simpel, vindt Zunderdorp. “Maak het beleid over zelfbeschikking op het terrein van liefde, lijf en leven vrije kwesties in het parlement.”
Niet eerder was er wereldwijd zoveel belangstelling voor de Nederlandse verkiezingen, ook onder humanisten. Het ging om het mogelijke dominostenen-effect van het populisme van Wilders in Europa. Nu hebben humanisten in veel landen niets tegen religiekritiek, vaak hebben zij er alle reden voor. Maar de vertaling daarvan in xenofobie en racisme is iets anders. Van Nederland verwachten ze als het om mensenrechten gaat een lichtend voorbeeld en krachtige steun.
Gidsland
In het jaarlijkse Freedom of Thought Report van de IHEU blijkt steeds weer dat Nederland zelf heel goed scoort en veel steun geeft aan bedreigde groepen elders. Ook bij individuele vrijheden rond liefde, lijf en leven worden wij vaak als voorlopers gezien. Met Women on Waves (de Nederlandse abortusboot), de LHBTI rechten, en het recht op een waardig, eventueel zelfgekozen, levenseinde wordt Nederland als een gidsland gezien. Ook al hebben wijzelf daarover verdergaande eisen.
De verkiezingsuitslag levert een complex beeld op; lastig om aan onze buitenlandse vrienden uit te leggen. PVV (13 procent) heeft religiekritiek, maar op een destructieve wijze die de rechten van minderheden aantast en plaatst zich daarmee buiten de samenwerking. Daarmee gaan stemmen verloren van mensen die overigens een aantal vrijheidsrechten best zouden willen steunen.
Geen haast
Bij de kabinetsformatie heeft de VVD als grootste partij het voortouw. De liberalen steunen de burgerlijke vrijheden en die van liefde, lijf en leven, maar de VVD (en zeker de partijleider) blijkt snel bereid op deze terreinen concessies te doen in ruil voor de steun van (orthodox) christelijke partijen. Ook in deze verkiezingscampagne heeft Rutte hiervan al weer blijk gegeven. In een interview voor het Nederlands Dagblad zegt hij geen haast te willen maken met het wetsvoorstel voltooid leven van minister Schippers.
Het CDA heeft geen sterk record wat betreft scheiding van kerk en staat. Zo pleit men ineens voor het op de scholen verplicht leren en zingen van het volkslied (Wilhelmus sinds 1932). In de 15 coupletten wordt 16 keer God en de Heer aangeroepen en wordt het christendom geprezen. Blijkbaar hoopt men op deze wijze de niet (of anders) gelovige meerderheid van de bevolking tot de orde te roepen. Op de medisch-ethische en persoonlijke dossiers loopt het CDA gewoonlijk achter, maar volgt uiteindelijk wel de trend. Men zit ook in de lastige positie dat men bij verkiezingen mede afhankelijk is van de steun van de groeiende categorie van niet-kerkelijke kiezers. Anderzijds wil met de strengere gelovigen niet geheel van zich vervreemden. Vertragen van de maatschappelijke ontwikkeling is de strategie. Dat doet Buma behendig: hij wil over Voltooid leven eerst een uitvoerige maatschappelijk discussie, hij verklaart zich niet op voorhand mordicus tegen. Gevreesd moet worden dat hij dat aan het eind van de vertraging alsnog doet.
Sleutelrol
Hierdoor is D66 van de kerngroep bij de formatie de enige duidelijke trekker van de humanistische en libertaire waarden. Als GroenLinks daarbij aansluit ontstaat daarmee een versterking van dit deel van het kabinet en is er geen afhankelijkheid van ChristenlUnie en SGP. In dat geval is het wel van belang dat de bewindspersonen die direct betrokken zijn bij de vrijheidsrechten bereid zijn zich daarvoor flink in te zetten.
Als GroenLinks niet deelneemt aan het kabinet en de PvdA blijft kiezen voor de oppositierol krijgt de ChristenUnie (zes zetels) een sleutelrol. Deze partij zal zeker opnieuw trachten alle ontwikkeling op medisch-ethisch gebied en dat van de persoonlijke vrijheden te blokkeren. En gezien de houding van de VVD en het CDA zullen zij daarin al snel slagen, tenzij D66 hiervan een breekpunt maakt. Voor D66 is een harde opstelling wel aantrekkelijk omdat een ruime meerderheid van de bevolking , inclusief VVD en CDA kiezers, die verdergaande ontwikkelingen steunt. Aan de andere kant heeft D66 meer prioriteiten. De vraag is: hoe hard wil de partij het spelen?
Godsdienst als troublemaker
Hoe dan ook. Het zou goed zijn als de christelijke minderheid in de politiek in 2017 zou afzien van het blokkeren van de wil van een meerderheid van de bevolking als het gaat om burgerlijke vrijheden rond liefde, lijf en leven. Nog altijd is het boek van de bekende theoloog H.M. Kuitert, ‘Dat moet ik van mijn geloof’ godsdienst als troublemaker in het publieke domein, (2008) helder en leerzaam. Natuurlijk mag geloof of levensovertuiging politici inspireren en in concrete kwesties stemgedrag bepalen. Maar het past niet in de geest van een liberale seculiere rechtsstaat dat een kleine godsdienstige minderheid zijn wil oplegt aan een meerderheid van de bevolking door gebruik te maken van een politieke sleutelrol. Dit geldt temeer voor individuele vrijheden van burgers ten aanzien van hun liefde, lijf en leven. “Andermans vrijheid blokkeren vanuit je eigen geloofsovertuiging, dat zal ook de gelovige niet willen”, is de conclusie van Kuitert (p 147).
De oplossing ligt voor de hand. Maak van beleid over zelfbeschikking op het terrein van liefde, lijf en leven vrije kwesties in het parlement. Het zijn immers zaken die niet ingewikkeld samenhangen met financiële afwegingen, de economie of het milieu. Het zijn kwesties die zich ook wel lenen voor een referendum, maar het is in ons bestel primair een taak van de wetgever met besluitvorming in het parlement.
Tags:#Democratie#politiek#Zelfbeschikking
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan