Seculier in het Midden-Oosten
Iedereen in Libanon heeft een geloof. Of je wilt of niet. Het is uitgesloten dat je in dit land voor elkaar krijg dat je als ‘atheïst’ of ‘agnost’ geregistreerd staat. De Libanese overheid houdt dan ook nauwkeurig bij tot welke van de 18 officiële religies de inwoners behoren. Want alles hangt in dit land, dat ik de afgelopen jaren veelvuldig bezocht, samen met geloof.
Door Martijn van der Kooij
Religie speelt een rol op vele vlakken in de samenleving. Dat gaat om de verdeling van zetels in het parlement en de positie van president (altijd christen en nog wel maroniet) tot aan de directeur van de centrale bank. Ook wonen christenen meestal bij christenen in een wijk en moslims bij moslims. Een burgerlijk huwelijk bestaat niet, alleen het religieuze. De schrik zat er dan ook goed in toen er bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen opeens een partij meedeed waar geloof geen rol speelde. De ecologische burgerbeweging Madinati liet de elite van Libanon sidderen. Maar ondanks dat 42 procent van de inwoners van hoofdstad Beiroet in mei op de nieuwe partij stemde, leverde dat geen zetel in de gemeenteraad op. Dat komt omdat er wordt gewerkt met een systeem van districten met de regel ‘the winner takes it all’. De gevestigde partijen hadden zich met succes verenigd om de nieuwkomer onschadelijk te maken.
Dat Madinati mee kon doen aan de verkiezingen, zegt ook iets positiefs over Libanon. In elk ander land in het Midden-Oosten, behalve Israël, wordt elke oppositie tegen de gevestigde elite meteen de kop ingedrukt. Kijk naar Egypte, waar de overheid volgens Amnesty International tegenstanders op grote schaal laat verdwijnen (lees: wegrotten in gevangenissen). Of nog erger: in Saoedi-Arabië worden politieke tegenstanders opgehangen.
Het wisselen van geloof is desalniettemin ook in Libanon een zeer delicate zaak. De Druzen, een bergvolk met eigen godsdienst, maken het het bontst. Niet alleen kun je er niet uitstappen, je kunt zelf niet trouwen met een niet-Druus. En bekering tot Druus is ook onmogelijk. En voor moslims is het door hun religie verboden de islam te verlaten. Er staat volgens de islamitische wetten de doodstraf op. En ondanks dat de Sharia niet geldt in Libanon, schuilt het gevaar erin dat een afvallige moslim door zijn eigen familie om het leven wordt gebracht.
Toch ken ik gevallen van moslims die zich tot christen lieten bekeren. De goedlachse John is een voorbeeld. De rondborstige Syrische vluchteling onthulde tijdens een bezoek aan Harissa, waar een enorm Mariabeeld de heuveltop siert, dat hij opgegroeid is als Alawitische moslim. Door het sektarisch geweld in Syrië had hij zijn bekomst van de islam gekregen, zei hij. Hij zag het christendom als een boodschap van vrede. Eenmaal in Libanon had hij een priester gevonden die hem tot christen wilde dopen. In het diepste geheim, want het antwoord van extremistische islamieten op bekering van moslims kan excessief geweld zijn.
Allesbepalend voor je individuele vrijheid in Libanon is je familie. Zo mocht mijn Libanese vriend Rabih, wiens vader moslim is en moeder christen, toen hij 21 werd zelf kiezen tot welke religie hij wilde behoren. Maar hij vormt een uitzondering. Vuistregel: iedereen wordt geboren met een geloof en wisselen van religie kan niet.
Jezelf atheïst noemen kan wel in Libanon, maar dan blijf je officieel wel tot een geloof behoren.
Voor de zomer was er een conferentie van de Secular Club op de American University of Beirut. Voorzitter Boris van de Ham van het Humanistisch Verbond was er ook. Dat het überhaupt mogelijk is dat zo’n conferentie wordt gehouden, zonder verstoringen, mag een lichtpuntje heten in een verder duister Midden-Oosten.
Dit is het tweede blog van Martijn van der Kooij. Lees ook het eerste blog over homosrechten in Libanon.
Martijn van der Kooij
Deze column is een bewerking van een hoofdstuk uit Van der Kooijs boek ‘Alle Dagen Libanon, van tricky Tripoli tot bruisend Beiroet’. Dit boek is verschenen september bij BigBusinessPublishers.
Meer informatie en bestellen via www.martijnvanderkooij.nl
Foto’s: Beeld: Kerk in Libanon, via Flickr.com Magne Hagesaeter
Martijn van der Kooij op reis in het Midden-Oosten
Tags: #Burgerschap #Islam #Religie en kerk #Seculier #Zingeving
A list of posts
Vrij denken, samen leven. Sinds 1946.
Blijf op de hoogte van acties voor een menselijker samenleving, inspirerend nieuws en evenementen.
"*" geeft vereiste velden aan